Chào em!
Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội trả lời câu hỏi của em như sau:
1. Tài sản chung trong gia đình thường có hai loại là TÀI SẢN CHUNG VỢ CHỒNG và TÀI SẢN CHUNG CỦA HỘ GIA ĐÌNH. Với tài sản chung vợ chồng thì khi ly hôn chỉ chia đôi, mỗi người một nửa. Còn tài sản chung của hộ gia đình thì mới chia đều cho các thành viên.
Theo thông tin mà em đưa ra thì tài sản đó có nguồn gốc là của ngoại em cho mẹ em, sau đó để ba em được đứng tên cùng (không phải đất được giao cho hộ gia đình sử dụng...), thời gian từ đó đến nay em và em gái em rất nhỏ không có công sức gì đáng kể... do vậy theo quy định của pháp luật ngôi nhà đó là tài sản chung vợ chồng giữa cha và mẹ em. Nếu ly hôn thì tài sản đó sẽ được chia đôi nhưng có tính đến công sức của mẹ em.
2. Luật hôn nhân và gia đình quy định về tài sản chung vợ chồng và phân chia tài sản chung vợ chồng khi ly hôn như sau:
“Điều 27. Tài sản chung của vợ chồng
1. Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh và những thu nhập hợp pháp khác của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và những tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.
Quyền sử dụng đất mà vợ chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng. Quyền sử dụng đất mà vợ hoặc chồng có được trước khi kết hôn, được thừa kế riêng chỉ là tài sản chung khi vợ chồng có thỏa thuận.
Tài sản chung của vợ chồng thuộc sở hữu chung hợp nhất.
2. Trong trường hợp tài sản thuộc sở hữu chung của vợ chồng mà pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu thì trong giấy chứng nhận quyền sở hữu phải ghi tên của cả vợ chồng.
3. Trong trường hợp không có chứng cứ chứng minh tài sản mà vợ, chồng đang có tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên thì tài sản đó là tài sản chung.
Điều 28. Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung
1. Vợ, chồng có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung.
2. Tài sản chung của vợ chồng được chi dùng để bảo đảm nhu cầu của gia đình, thực hiện các nghĩa vụ chung của vợ chồng.
3. Việc xác lập, thực hiện và chấm dứt giao dịch dân sự liên quan đến tài sản chung có giá trị lớn hoặc là nguồn sống duy nhất của gia đình, việc dùng tài sản chung để đầu tư kinh doanh phải được vợ chồng bàn bạc, thỏa thuận, trừ tài sản chung đã được chia để đầu tư kinh doanh riêng theo quy định tại khoản 1 Điều 29 của Luật này.
Điều 95. Nguyên tắc chia tài sản khi ly hôn
1. Việc chia tài sản khi ly hôn do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết. Tài sản riêng của bên nào thì thuộc quyền sở hữu của bên đó.
2. Việc chia tài sản chung được giải quyết theo các nguyên tắc sau đây:
a) Tài sản chung của vợ chồng về nguyên tắc được chia đôi, nhưng có xem xét hoàn cảnh của mỗi bên, tình trạng tài sản, công sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập, duy trì, phát triển tài sản này. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;
b) Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của vợ, con chưa thành niên hoặc đã thành niên bị tàn tật, mất năng lực hành vi dân sự, không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình;
c) Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;
d) Tài sản chung của vợ chồng được chia bằng hiện vật hoặc theo giá trị; bên nào nhận phần tài sản bằng hiện vật có giá trị lớn hơn phần mình được hưởng thì phải thanh toán cho bên kia phần giá trị chênh lệch.
3. Việc thanh toán nghĩa vụ chung về tài sản của vợ, chồng do vợ, chồng thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.”
Như vậy, tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân, tài sản được tặng cho chung, thừa kế chung hoặc tài sản riêng nhưng sau đó nhập vào tài sản chung (trước đó đứng tên một bên nhưng làm lại GCN thì đứng tên cả hai bên hoặc có văn bản thỏa thuận nhập tài sản riêng vào tài sản chung). Khi ly hôn thì tài sản chung sẽ được chia đôi như quy định tại Điều 95 LHN&GĐ chứ không phải chỉ chia công sức 35 năm chung sống như “người ta” nói với em.
3. Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho mẹ em thì mẹ em nên mời Luật sư tham gia vụ việc hoặc tư vấn trực tiếp cho mẹ em để xử lý các tình huống pháp lý một cách tốt nhất... Còn nếu cứ theo nguyên tắc và theo quy định của pháp luật thì việc Tòa án chia đôi ngôi nhà đó và các tài sản chung khác khi ly hôn là khó tránh khỏi. Tốt nhất là mẹ em gặp trực tiếp Luật sư ở địa phương em để tiện cho công việc.
4. Việc ba em đánh đập em như vậy là biểu hiện của bạo lực gia đình, bởi vậy em có thể liên hệ với trung tâm phòng chống bạo lực gia đình và chính quyền địa phương để được trợ giúp.
