Vì sao cha mẹ lại tạo áp lực học tập cho con ?

Trẻ con không có quyền điểm thấp?

Gần đây có vụ việc thương tâm xảy ra trong giáo dục, một đứa trẻ tự tử vì trầm cảm do kết quả học tập. Chuyện buồn như thế này không hiếm, khi mà trầm cảm trở thành một thứ bệnh của thời đại.

Trước cái chết đau lòng của đứa trẻ, người ta lại mổ xẻ nguyên nhân, đưa ra các phân tích bằng những lời thông thái, rồi chuyện lại qua đi tiếp tục sẽ có những đứa trẻ khác u uất vì kết quả học hành, có khi có đứa không vượt qua để rồi chọn lấy cái chết để giải thoát. Bởi chúng không có quyền được học dốt.

Không ai biết nguyên nhân đứa trẻ chọn cái chết khi bị điểm kém, áp lực, sức ép phải học giỏi. Không nhiều người thực sự biết giới hạn của những đứa trẻ, cho đến khi chọn cái chết.

Rất nhiều người trong chúng ta coi con cái là tài sản, là “của để dành”. Của cải thì phải mỗi ngày một nhiều hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ, khoe khoang của người sở hữu. Những đứa con, những món “của để dành” của các ông bố bà mẹ cũng thế, luôn phải đáp ứng nhu cầu khoe khoang không giới hạn của mẹ cha. Những đứa trẻ không có bất cứ sự lựa chọn nào, bởi người ta mặc định rằng chúng biết gì mà lựa chọn. Bởi đã bao giờ trong đầu các phụ huynh mất đi ý niệm “dạy dỗ” bọn trẻ đâu.

Từ bao giờ, và vì sao cái ý niệm con cái là “của để dành” trở nên phổ biến trong xã hội chúng ta? Có lẽ đã từ rất lâu rồi, khi mà câu nói “trẻ cậy cha, già cậy con” trở thành thành ngữ. Có lẽ chỉ đến bây giờ, khi mà nhu cầu khoe của trở nên mạnh mẽ hơn với sự hỗ trợ của các hình thức truyền thông mới thì sức ép phải trở nên lung linh của những đứa trẻ mới khiến căn bệnh trầm cảm của trẻ con bùng phát.

Các bậc cha mẹ nào cũng mong muốn con mình hạnh phúc. Song, không ít người dễ dàng cảm nhận được hạnh phúc của bản thân hơn là hạnh phúc của con trẻ. Rất khó để cảm nhận niềm vui của con trẻ khi chúng được làm điều chúng thích, song cảm giác hưng phấn của việc đếm like khi khoe con thì lại rất sung sướng. Con trẻ cần hạnh phúc, song của cải thì phải để khoe!

Liệu pháp luật về trẻ em có dành hoặc đưa ra những quy định để xử lý cha mẹ vi phạm trong những trường hợp như vầy? 

Không ít người mỗi khi nghe người khác trầm trồ hay khen ngợi đứa trẻ khác lại bắt đầu đem con mình và con người ta ra đặt lên bàn cân. Nghĩ lại cũng là cấp tiểu học, khi xưa mình có thể vừa học vừa chơi, mà những đứa trẻ bây giờ phải lao đầu vào học, học văn hóa, học năng khiếu, học ngoại ngữ, lịch trình được sắp xếp kín hết từ sáng đến tối. Mỗi người một điểm mạnh, con bạn có thể không giỏi môn này nhưng có thể xuất sắc ở môn khác, vậy mà nhiều người lại bắt buộc con mình phải giỏi toàn diện, môn nào giỏi thì giỏi thêm, môn nào không giỏi cũng phải cố mà giỏi. Buồn cười hơn nữa là nhiều gia đình khá giả không chỉ mong còn mình học giỏi mà còn phải tài năng nữa, không cần biết con mình có thích hay không, có năng khiếu hay không cũng cố chạy đi đăng ký lớp học đàn, học nhảy, học múa, học hát,...

Không hẳn trẻ nào cũng bị ép buộc đến mức quá đáng. Cũng không mấy quan trọng về điểm số. Quan trọng là thực lực. Ngày nay cũng rất nhiều cha mẹ ý thức được việc học hành của con. Không ép nhiều mà chỉ học vừa đủ, phân chia thời gian học, chơi, kỹ năng mềm,  giao tiếp bên ngoài và có thời gian dành cho gia đình. Việc này tạo tâm lý thoải mái và phát triển toàn diện hơn là chỉ cắm đàu vào sách vở và áp lực điểm số.

Với mình việc cha mẹ ép buộc và tạo áp lực cho con cái họ học tập cũng có nhiều lý do. Nếu nhìn tổng thể đa chiều thì điều này cũng có những mặc tốt chứ không hẳn là hoàn toàn xấu. 

Lý do lớn nhất là để tốt cho con họ sau này. Cha mẹ nào cũng muốn con mình sau này được nhàn nhã, được “ngồi mát ăn bát vàng”, không phải lao đao vì đồng tiền. Sợ con mình tuổi nhỏ ham chơi nên muốn con mình chăm chỉ. Mặc khác do sự đánh giá của nhà trường về điểm số, các bậc cha mẹ cứ nghĩ điểm số đánh giá năng lực, đánh giá khả năng và sự chăm chỉ của con mình nên cũng vì điều này vô tình tạo áp lực cho con.

Cũng có thể có một số bậc cha mẹ xem con mình là cách để họ thực hiện ước mơ chưa thực hiện được thời trẻ. Do hoàn cảnh hay do một lý do nào đó mà thời trẻ cha mẹ không có điều kiện hoặc không thể theo đuổi ước mơ nghề nghiệp của mình nên khi có con họ dồn những mong ước đó cho con, và mong muốn con mình sẽ thực hiện được điều đó.

Còn một số trường hợp nhỏ nữa là vì sĩ diện. Nhà trường dựa vào điểm số để đánh giá năng lực của học sinh và xếp loại học sinh. Gia đình dựa vào sự đánh giá của nhà trường để xem xét sự học tập của con ở trường. Khi họp phụ huynh họ không muốn con mình bị nhận xét là kém cỏi, là thua bạn thua bè. Tất cả mọi người đều hướng đến điểm số, chạy theo thành tích, và người gánh chịu cuối cùng là con em họ, là những em học sinh. Các em phải cố gắng để đạt được điểm số cao nhất. Và điều này vô tình tạo ra áp lực rất lớn cho các em.

Thiết nghĩ dù muốn tốt cho các em như thế nào nhưng với chương trình giáo dục hiện tại của các em đã là quá nặng rồi, đã rất thiên về lý thuyết và áp lực rồi. mình thấy có nhiều em đi học cả ngày ở trường, chiều chưa kịp về nhà, cha mẹ lại chở đến nhà giáo viên dạy thêm để học thêm cho bằng bạn bè. Xong giờ còn chưa được về nhà ngày còn phải học thêm ngoại ngữ, tin học. Lúc về nhà thì người đã mệt nhừ. Học chủ yếu là tích lũy kiến thức cho bản thân nhưng học nhiều như vậy cũng không nên, con người ngoài việc học còn cần có thời gian riêng để phát triển kĩ năng và sở thích bản thân. Các bâc cha mẹ muốn con học tập tốt thay vì ép buộc, tạo áp lực cho con thì nên giải thích cho con hiểu mục đích của việc học và tạo cho con một tâm lý thoải mái, vui vẻ, như vậy có thể kết quả sẽ đạt cao hơn.

Cha mẹ nào mà chẳng muốn con mình giỏi, việc tạo áp lực cũng có hai mặt của nó. Có thể là đúng, khi tạo cho con áp lực để con cố gắn cũng như bộc lộ được khả năng của con, tuy nhiên nó cũng là con dao hai lưỡi, sẽ là cách sai và đẩy con mình vào những sự mệt mỏi hay tệ hơn là trầm cảm do học quá nhiều và những suy nghĩ tiêu cực để được giải thoát.

Tâm lý chung của các bậc phụ huynh, thấy con nhà người ta giỏi thì về muốn con mình cũng nư thế. Tuy nhiên, mỗi trẻ mỗi khác cũng như môi trường lớn lên khác nhau, do đó đừng đỏi hỏi qúa cao về trẻ. Tránh những tác dụng phụ có thể xảy ra, để phải hối hận.

Quan điểm của mình thì việc bố mẹ tạo áp lực học tập lên con bắt nguồn từ truyền thống coi trọng giáo dục của người dân. Trong suy nghĩ của họ thì chỉ có thể bằng còn được học tập thì mới có thể thành công được trong cuộc sống. Do đó, việc con học giỏi là một trách nhiệm phải thực hiện. Theo mình thì đó không sai những không đúng hoàn toàn, vì thay vì tạo áp lực, bố mẹ nên tạo sự hứng thú, niềm hứng khởi trong con để con có thể tự mình khám phá chuyện học tập.

Liệu pháp luật về trẻ em có dành hoặc đưa ra những quy định để xử lý cha mẹ vi phạm trong những trường hợp như vầy?  

Mình nghĩ câu hỏi này khó có câu trả lời thích đáng vì nếu có quy định thì việc điều chỉnh khá là khó, định lượng làm sao hành vi hay lời nói của bố mẹ là tạo áp lực cho con, làm thế nào để xác định hành vi đạt mức như thế nào thì bị xử lý và xử lý như thế nào là hợp lý.

Ở nền giáo dục hiện tại luôn coi trọng hình thức và lý thuyết thì việc cha mẹ tạo áp lực cho con cái về vấn đề học tập không phải là chuyện hiếm. Cha mẹ luôn muốn con mình luôn bằng bạn bằng bè cho nên trong lớp nếu như con mình đứng TOP cuối thì tâm lý của các bậc phụ huynh đa số là không chấp nhận. Một đứa trẻ cấp 1 hằng ngày phải mang trên vai nó chiếc cặp có khi còn lớn hơn người của nó, học từ sáng tới tối từ các môn tự nhiên cho tới xã hội và đôi khi vừa tranh thủ ăn sáng trên xe. Từ Nhà trường cho tới giáo viên và gia đình thì cũng chỉ chú trọng tới thi đua, thành tích, danh hiệu nhưng hề để ý rằng đang tạo áp lực, quá tải cho các em. Nhưng mà bao năm vẫn như vậy, cuối cùng nền giáo dục cũng chẳng phát triển được là bao mặc dù "thần đồng" ở nước ta không phải là hiếm. Thay vì chú trọng hình thức, can thiệp quá sâu tới vấn đề học hành của các em thì nên tạo điều kiện để học sinh phát triển tư duy, kỹ năng, đam mê để các em được phát triển một cách tự nhiên và gia đình, nhà trường chỉ nên là người hỗ trợ và định hướng.

Cha mẹ muốn con mình học tập giỏi giang thì cũng là nguyện vọng chính đáng, con học giỏi ra ngoài được tự hào với hàng xóm, con học hơi kém thì sẽ mất mặt với mọi người và quan trọng hơn, con học tốt thì sẽ có sữ đảm bảo tốt hơn cho tương lai sau này. Tuy nhiên, cũng chính vì thế mà cha mẹ vô hình chung đã và đang tạo vô vàn áp lực cho con trẻ và vì thế làm cho con trẻ bị ức chế, trầm cảm và sợ hãi khi không đạt được việc trở thành người con học giỏi. Thiết nghĩ, cha mẹ nên suy nghĩ tích cực từ nhiều hướng để có thể cho con mình phát triển hài hòa về cả chuyện học hành và những niềm đam mê của con minh.

Bậc làm cha, làm mẹ nào cũng mong muốn con mình được hưởng những cái tốt nhất, con muốn học gì cũng cho, thậm chí còn ép học thêm cái này cái nọ. Cha mẹ luôn nghĩ "ba mẹ làm gì cũng đều muốn tốt cho con", nhưng các bậc cha mẹ liệu có biết rằng, đó là áp lực mà những đứa con gánh trên vai?

Và vì làm cha làm mẹ, nên đặt kỳ vọng ở con cái quá nhiều, đến khi con không đạt như ý muốn thì lại quát mắng con nhỏ. Càng dồn nhét quá nhiều, trẻ không kịp dung nạp lượng kiến thức quá tải, phản tác dụng.

12 năm học sinh, rất thấm cảm giác ấy, đôi khi cảm thấy tự hào ngời ngời vì có người kể lại rằng "ba con bảo N nó được vào top ... trường ...", hoặc cứ đến bán kết hay tổng kết, thì mặt cứ giả vờ thẹn thùng khi nghe loáng thoáng bame đang khoe khi có ai hỏi. Bản thân cũng tự hào huống gì là bame.

Nhưng rồi, khi bước chân ra cánh cổng trường ĐH, tôi lại nghĩ "kiến thức 12 năm học nó chỉ là nền tảng, điểm số có thể là bằng chứng ghi nhận kết quả học tập, nhưng nó không còn quá quan trọng nữa". Và đôi khi lại nghĩ "liệu sau này có con, có nên ép chúng học quá sức như mình đã từng bị?"

Cha mẹ tạo áp lực cho con học tập muốn con mình học giỏi, thành đạt nhưng do tư tư giá dục nặng về thành tích nên nhiều gia đình đã có cách dạy con không đúng, việc tạo áp lực cho trẻ vẫn tồn tại nhiều mặt, thiết nghĩ thay vì tạo áp lực làm trẻ không thoải mái thì nên định hướng cho trẻ, học nhiều kỹ năng hơn thay vì chỉ chsu trọng lý thuyết