Tình trạng lao động trẻ em, con số “báo động”

Việt Nam hiện có tới 1,75 triệu lao động là trẻ em, chiếm gần 10% trẻ em trên cả nước, một con số đáng giật mình mà Bộ Lao động, thương binh và xã hội vừa công bố. Trẻ em bắt đầu làm việc sớm phổ biến ở tuổi từ 12 cho đến dưới 17 tuổi, tuy nhiên vẫn có tới hơn 15% lao động trẻ em ở nhóm 5 - 11 tuổi, đây là nhóm trẻ em nhỏ tuổi cần phải loại bỏ mọi hình thức được coi là cưỡng bức hoặc không kiểm soát được.

Trong số trẻ em phải lao động sớm, gần 85% sinh sống ở khu vực nông thôn, đây cũng là khu vực có tỷ lệ trẻ em tham gia lao động rất cao (chiếm 18,62% trong dân số trẻ em nông thôn) và cao hơn rất nhiều so với tỷ lệ trẻ em tham gia lao động ở khu vực thành thị (7,56%) cho thấy các biện phòng ngừa lao động trẻ em cần hướng vào khu vực nông thôn. Tỷ lệ tham gia hoạt động kinh tế (mọi hình thức) của trẻ em trai cao hơn trẻ em gái.

Sơ đồ phân bố dân số trẻ em 5 - 17 tuổi theo tình trạng tham gia hoạt động kinh tế của trẻ em (Theo Điều tra Quốc gia về lao động trẻ em)

Có khoảng 65% trẻ em làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp và 55% số lao động trẻ em không được đi học. Tham gia lao động có ảnh hưởng tiêu cực đến tình trạng đi học của trẻ em, trung bình các em phải làm việc trên 6 tiếng một ngày, khó khăn về kinh tế của gia đình là nguyên nhân chính buộc trẻ em phải nghỉ học, tham gia các hoạt động kinh tế nhằm giúp đỡ gia đình.

Do vậy các biện pháp phòng ngừa, can thiệp về lao động trẻ em cần hướng vào đối tượng chính là các hộ gia đình và cha mẹ trẻ em.

Tình trạng sử dụng lao động trẻ em thì đã xuất hiện từ khá lâu và cũng từng gây nhức nhối trong xã hội. Đa số tình trạng nêu trên xảy ra ở những vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, bản thân các em cũng có hoàn cảnh thiếu thốn cho nên phải làm việc sớm đề kiếm tiền trang trải. Tuy nhiên một số người sử dụng lao động đã vi phạm pháp luật như sử dụng lao động trẻ em để làm những công việc nặng nhọc, độc hại hoặc trả lương không đúng quy định.

Hiện tại thấy đa số trẻ em thường làm những công việc nặng nhọc, dãi nắng dầm mưa không phù hợp với lứa tuổi, chẳng hạn như bán vé số, giúp việc gia đình. Mặc dù luật có quy định như thế nào đi nữa thì hoàn cảnh khó khăn thì các em cũng phải đi làm vì miếng ăn hàng ngày.

Việc sử dụng lao động trẻ em nhiều theo mình nghĩ cũng không quá ảnh hưởng đến xã hội (với điều kiện trẻ em trên 15 tuổi để đảm bảo trẻ em có thể tốt nghiệp cấp hai), mà quan trọng hơn là trẻ em làm những công việc gì, đối với những công việc nhẹ nhàng, không quá nguy hiểm thì cũng chẳng sao.

Mình thấy cần quan tâm nâng cao ý thức của hộ gia đình về huy động trẻ em trong hoạt động sản xuất kinh doanh; đồng thời, Nhà nước nên thường xuyên xây dựng các gói hỗ trợ về giáo dục có điều kiện để hộ gia đình cho con em đến trường mà vẫn có nguồn thu nhập thay thế lao động trẻ em.

Trẻ em tham gia lao động có thể bị ảnh hưởng tiêu cực tới thể chất và tinh thần.  Nếu trẻ em kết hợp giữa học và làm trong thời gian phù hợp thì có thể xem là tự nguyện, nhưng nếu các em bắt buộc phải bỏ học để làm việc, có nghĩa là vi phạm quyền của các em, cần phải có biện pháp ngăn chặn phù hợp. Tăng cường chế tài xử lý các trường hợp vi phạm sử dụng lao động trẻ em trái với quy định của pháp luật

Tình trạng lao động trẻ em hiện giờ không có gì lạ, đối với những đứa trẻ sinh ra trong một gia đình nghèo hay không còn  nơi nương tựa thì phải đi kiếm sống là chuyện hết sức bình thường. Tuy vậy, nhìn những đứa trẻ lang thang ngoài đường phố bán vé số, nhặt ve chai,.. tối ngủ hành lang, vỉa hè mà cũng chỉ biết buồn lây. Cũng cần lắm những chính sách thiết thực hơn cho những đứa trẻ.