Tình trạng lao động trẻ em, con số “báo động”

Việt Nam hiện có tới 1,75 triệu lao động là trẻ em, chiếm gần 10% trẻ em trên cả nước, một con số đáng giật mình mà Bộ Lao động, thương binh và xã hội vừa công bố. Trẻ em bắt đầu làm việc sớm phổ biến ở tuổi từ 12 cho đến dưới 17 tuổi, tuy nhiên vẫn có tới hơn 15% lao động trẻ em ở nhóm 5 - 11 tuổi, đây là nhóm trẻ em nhỏ tuổi cần phải loại bỏ mọi hình thức được coi là cưỡng bức hoặc không kiểm soát được.

Trong số trẻ em phải lao động sớm, gần 85% sinh sống ở khu vực nông thôn, đây cũng là khu vực có tỷ lệ trẻ em tham gia lao động rất cao (chiếm 18,62% trong dân số trẻ em nông thôn) và cao hơn rất nhiều so với tỷ lệ trẻ em tham gia lao động ở khu vực thành thị (7,56%) cho thấy các biện phòng ngừa lao động trẻ em cần hướng vào khu vực nông thôn. Tỷ lệ tham gia hoạt động kinh tế (mọi hình thức) của trẻ em trai cao hơn trẻ em gái.

Sơ đồ phân bố dân số trẻ em 5 - 17 tuổi theo tình trạng tham gia hoạt động kinh tế của trẻ em (Theo Điều tra Quốc gia về lao động trẻ em)

Có khoảng 65% trẻ em làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp và 55% số lao động trẻ em không được đi học. Tham gia lao động có ảnh hưởng tiêu cực đến tình trạng đi học của trẻ em, trung bình các em phải làm việc trên 6 tiếng một ngày, khó khăn về kinh tế của gia đình là nguyên nhân chính buộc trẻ em phải nghỉ học, tham gia các hoạt động kinh tế nhằm giúp đỡ gia đình.

Do vậy các biện pháp phòng ngừa, can thiệp về lao động trẻ em cần hướng vào đối tượng chính là các hộ gia đình và cha mẹ trẻ em.

Ở nước ta hiện nay có không ít trẻ em nghèo đang là đối tượng chịu sự bóc lột của các cơ sở sản xuất, kinh doanh... Đây là những việc làm hoàn toàn trái với pháp luật.Phải tăng cường hơn nữa việc quản lý, rà soát địa bàn và tập trung kiểm tra các cơ sở có khả năng sử dụng lao động trẻ em, để tăng cường việc ngăn chặn, xử lý và để tránh việc sử dụng lao động trẻ em.

Nguyên nhân chủ yếu khiến trẻ em phải kiếm sống sớm là do các em sinh ra trong những gia đình nghèo, có điều kiện kinh tế khó khăn. Hoặc cũng do nhận thức chưa đầy đủ của các em, của gia đình và cộng đồng về Luật lao động, Luật bảo vệ chăm sóc giáo dục sức khỏe trẻ em. Cái nguyên nhân nữa là do nhận thức sai lầm của các gia đình cho rằng cho trẻ đi lao động sớm thì sẽ sớm nên người. Và một nguyên nhân nữa là có một số em thích tiêu xài nên đã đi làm sớm để thỏa mãn nhu cầu của các em.Giáo dục ý thức yêu lao động, tự lập vươn lên cho các em là công tác cần làm. Tuy nhiên việc lạm dụng trong sử dụng lao động trẻ em không đúng luật pháp quy định sẽ tạo ra rất nhiều nguy cơ và hệ lụy cho sự phát triển lành mạnh của xã hội và tâm lý của trẻ trong tương lai.

Củng cố và tổ chức quản lý tốt vai trò của đoàn thanh niên tại thôn/ bản… để tuyên truyền và giáo dục nhận thức cho trẻ em và cộng đồng, tổ chức theo hướng lồng ghép với các trường phổ thông, tổ chức đoàn, hội… để giảm bớt lao động trẻ em.

Gắn trách nhiệm của gia đình trong công tác bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ em, nhưng khi gia đình không có khả năng và điều kiện thực hiện thì cộng đồng xã hội và nhà nước phải có trách nhiệm giúp đỡ các gia đình thực hiện. Việc giúp đỡ này phải được thực hiện thông qua hệ thống chính sách và các chương trình hành động quốc gia nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách liên quan tới bảo vệ trẻ em và cần ưu tiên cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn và trẻ em có nguy cơ dễ bị tổn thương, trẻ em phải lao động sớm, trẻ em nghèo; tạo cơ hội phát triển bình đẳng cho mọi trẻ em.

Thực tế thì mình không bàn đến. Nhưng mình muốn trao đổi thêm về nguyên nhân và giải pháp cho vấn đề này. Theo mình nghĩ, tình trạng này có rất nhiều nguyên nhân nhưng nguyên nhân chính có lẽ là do gia đình và tiếp theo là do xã hội. Nếu gia đình nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục và dạy trẻ có định hướng trong tương lai thì sẽ không có việc  trẻ phải lao động sớm. Và nếu xã hội có nhiều chính sách nhằm hỗ trợ cho trẻ thì có lẽ học là con đường mà trẻ sẽ chọn. 

Vì vậy, mình mong Nhà nước nên quan tâm hơn về vấn đề giáo dục, điều này sẽ giúp tình trạng lao động ở trẻ sẽ giảm.

Cũng vì cuộc sống khó khăn, cha mẹ nghèo khó, bệnh tật, hoàn cảnh hay không cha không mẹ mới phải ra đời mưu sinh sớm như vậy. Nhà nước nên đẩy mạnh việc hỗ trợ các gia đình nghèo khó để họ có cuôc sống ổn định. Động viên các em tới trường học tập để cải thiện chất lượng sống trong tương lai.

Hiện nay tình trạng lao động trẻ em rất phổ biến như ở quán cơm, trẻ bán vé số dạo, hàng rông quán nhậu, lượm ve chai,...do không có điều kiện học tập, phải phụ giúp gia đình. việc trẻ em đi làm quá sớm ảnh hưởng đến sức khỏe, dễ sa vào tệ nạn, ảnh hưởng tương lai

Chuyện sử dụng lao động trẻ em hiện nay khá phổ biến do một phần các em nhỏ muốn được kiếm tiền từ sớm, một phần cũng là tính chất các công việc thường là parttime nên việc cũng nhẹ nhàng và không phải lao động nặng, nhưng để sử dụng lao động trẻ em lại ít khi quan tâm đến các vấn đề pháp lý xoay quanh nó. Đơn cử đối với các trường hợp gia cảnh khó khăn cần phải kiếm sống từ sớm và không quan trọng độc hại và nặng nhọc như thế nào, miễn có tiền là được, vì vậy việc này một phần lại là xã hội vẫn còn thiếu sót những sự quan tâm đến những em nhỏ này.

Hiện nay đúng là đáng báo động khi có nhiều trẻ em đang làm nhiều công việc vất vả để kiếm sống sinh nhai cho bản thân và gia đình các em như lượm ve chai, đánh giầy, bán vé số phần lớn đều có hòan cảnh gia đình khó khăn, kinh tế nghèo.

Đa phần các em phải đi làm sớm là do hoàn cảnh đưa đẩy thôi. Ở nông thôn, điều kiện kinh tế khó khăn, nhiều em còn phải nghỉ học từ rất sớm, rồi còn sớm trở thành trụ cột của gia đinh. Nếu như không muốn tình hình trở nên nghiêm trọng hơn thì Nhà nước cần phải có chính sách hỗ trợ kịp thời cũng như giúp các em vượt qua khó khăn, được học tập, vui chơi đúng với lứa tuổi của mình.

Tình trạng trẻ em buộc phải nghỉ học sớm để lao động kiếm thêm thu nhập, phụ giúp cho gia đình cũng đang có xu hướng tăng dần. Vấn đề này hiện đã trở thành mối lo cho toàn xã hội, bởi nó tiềm ẩn nhiều nguy cơ vô cùng phức tạp như: Trẻ em dễ bị lạm dụng sức lao động; dễ bị kẻ xấu lôi kéo tham gia vào các tệ nạn xã hội…