NHỮNG QUI PHẠM PHÁP LUẬT CẦN SỬA CHỮA, BỔ SUNG

"2. Tại phiên tòa, việc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án do Hội đồng xét xử quyết định sau khi nghe ý kiến của người bị yêu cầu thay đổi. Hội đồng xét xử thảo luận tại phòng nghị án và quyết định theo đa số."  Đó là qui định tại khoản 2 điều 56 Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Khoản 2 điều 49 Luật tố tụng hành chính 2015 cũng có nội dung giống như đoạn này (chỉ bỏ Thẩm tra viên).

Như vậy, đối với những phiên tòa có hội đồng xét xử gồm 3 người mà có yêu cầu thay đổi 2 người, hoặc hội đồng xét xử 5 người mà có yêu cầu thay đổi 3 người thì khả năng không thay đổi được ai là rất cao, kể cả trong trường hợp có đầy đủ lý do buộc phải thay đổi, bởi số người bị yêu cầu thay đổi chiếm đa số trong Hội đồng xét xử trong khi Luật qui định phải "Quyết định theo đa số", nghĩa là chỉ cần họ không biểu quyết đồng ý thay đổi chính họ (thực tế vì nhiều lý do, gồm cả lý do sỹ diện nên có mấy ai tự biểu quyết thay đổi chính mình !) là không thay đổi, phiên Tòa vẫn phải tiếp tục.

Đó là lý do các qui phạm pháp luật này cần phải sửa chữa, bổ sung sao cho phù hợp nhằm đảm bảo cho việc xét xử của Tòa án được khách quan, vô tư và công bằng.

Muốn trở thành Hội thẩm nhân dân phải thỏa mãn nhiều điều kiện, thế nhưng điều kiện thiết nghĩ là quan trọng nhất để thực hiện tốt nhiệm vụ Hội thẩm nhân dân thì lại được dễ dãi nhất,  đó là không bắt buộc Hội thẩm nhân dân phải có trình độ Cử nhân Luật !

Như đã nói, Hội thẩm nhân dân chỉ xuất hiện từ khi có Quyết định đưa vụ án ra xét xử, tức từ đó trở đi Hội thẩm nhân dân mới có quyền nghiên cứu hồ sơ vụ án. Từ lúc ban hành Quyết định đưa vụ án ra xét xử cho tới lúc mở phiên Tòa Luật qui định chỉ có từ 20 ngày tới 30 ngày (điều 149 Luật TTHC) hoặc từ 01 tháng tới 02 tháng (K4 Đ 203 BLTTDS) trong đó đã mất "15 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ" do Tòa chuyển qua để Viện kiểm sát nghiên cứu, như vậy 2 vị Hội thẩm nhân dân chỉ còn rất ít thời gian để nghiên cứu hồ sơ vụ án, cần lưu ý là Hội thẩm nhân dân phải tới Tòa nghiên cứu chứ không được mang Hồ sơ vụ án về Cơ quan chính của mình, hoặc mang về nhà nghiên cứu. Như vậy, Hội thẩm nhân dân thực tế có nghiên cứu hồ sơ vụ án hay không hoặc thực tế Hội thẩm nhân dân nghiên cứu hồ sơ vụ án được bao nhiêu là điều không khó đoán. 

Không là Cử nhân Luật, lại không hoặc có nhưng nghiên cứu hồ sơ vụ án với thời gian rất ít ỏi dẫn tới nhiều phiên tòa sơ thẩm, khi được Thẩm phán chủ tọa hỏi Hội thẩm nhân dân có hỏi gì đương sự không thì Hội thẩm nhân dân "giật mình" hỏi chiếu lệ nhưng bị "chỏi" với nội dung hỏi của Thẩm phán trước đó, gây ra cảnh "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược" giữa các thành viên Hội đồng xét xử ngay giữa phiên Tòa. Tất nhiên, những phiên tòa đó thì nghị án toàn bộ đều theo ý chí của Thẩm phán chủ tọa  chứ 2 Hội thẩm nhân dân có biết "mô, tê" gì mà biểu quyết !

Vậy nên, cần phải sửa chữa, bổ sung các qui định về tiêu chuẩn Hội thẩm nhân dân bắt buộc phải có trình độ ít nhất là Cử nhân Luật, các qui định về thời hạn mở phiên Tòa cũng nên sửa chữa, bổ sung theo hướng dành cho Hội thẩm nhân dân nhiều thời gian hơn để nghiên cứu hồ sơ vụ án và bắt buộc Hội thẩm nhân dân phải nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án trước khi ra xét xử, có như vậy thì việc Hội thẩm tham gia và ngang quyền Thẩm phán trong Hội đồng xét xử sơ thẩm mới đúng ý nghĩa, không bị hình thức.

Tình huống : bà B chỉ có một đứa con nhưng bị bệnh chết khi mới ngoài 20 tuổi, chưa kịp có vợ con. Nổi buồn mất con chưa nguôi thì thửa đất cả đời tạo dựng của bà bị UBND Huyện thu hồi khiến bà thêm buồn bã. Cho rằng việc thu hồi đất của bà là không đúng với qui định của Pháp luật nên bà B khởi kiện án hành chính, yêu cầu Tòa hủy Quyết định thu hồi đất của UBND Huyện, được Tòa án Tỉnh H thụ lý giải quyết. Đang trong thời hạn chuẩn bị xét xử thì bà B đột ngột bị bệnh rồi mất, không có ai là người thừa kế.

Hỏi : Sau khi bà B mất, Toà án Tỉnh H sẽ giải quyết vụ án hành chính này như thế nào ?

Mời các bạn tham gia trả lời để tìm đáp án.

Chào bạn.

Tôi đồng ý với ý kiến của bạn dù có người cho rằng vẫn còn người thừa kế là nhà nước.

Theo luật tố tụng thì chủ tịch nước-đại diện theo pháp luật phải tham gia hoặc ủy quyền cho cấp phó là phó chủ tịch nước tham gia tố tụng với cấp dưới, để tranh chấp tài sản thừa kế là tiền bồi thường dù thắng hay thua thì cũng vào túi nhà nước.

Câu hỏi này thì chỉ cần là sinh viên luật thì ai cũng trả lời được vì đã có quy định tại điều 59 của luật tố tụng.

(chừa không nói rõ tố tụng gì để có cái mà trao đổi)

Chào bạn comay_vh,

Tuy điều 676 BLDS hiện hành qui định chỉ có 03 hàng thừa kế nhưng căn cứ điều 644 BLDS hiện hành thì có thêm "hàng thừa kế thứ 4" chỉ có 1 chủ thể được hưởng, đó là Nhà nước.

Trong tình huống này, do không có ai thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật đối với di sản là QSDĐ của bà B nên căn cứ điều 644 BLDS hiện hành tài sản là QSDĐ của bà B thuộc về Nhà nước, tức quyền và nghĩa vụ của bà B đối với tài sản là QSDĐ được thừa kế lại cho Nhà nước. Như vậy, việc bạn áp dụng điểm a khoản 1 điều 143 LTTHC hiện hành để khẳng định Tòa phải đình chỉ giải quyết vụ án trong trường hợp này là sai bạn nhé. Tòa vẫn phải tiếp tục giải quyết vụ án vì  có Nhà nước là người kế thừa quyền, nghĩa vụ của bà B để tham gia tố tụng.

Vậy vấn đề đặt ra : "điểm a khoản 1 điều 143 LTTHC hiện hành áp dụng cho trường hợp nào ?"

Cái "hàng thừa kế thứ 4" này lù lù trong BLDS vậy chứ nhiều người hành nghề Luật không biết đó hungmaiusa, có thể do thực tế nó hiếm khi xảy ra nên người ta không biết nó luôn, nghề Luật nhiều khi cũng buồn cười nhỉ ?

Noel an lành nhé

Luật dân sự:

Điều 644. Tài sản không có người nhận thừa kế thuộc Nhà nước

Trong trường hợp không có người thừa kế theo di chúc, theo pháp luật hoặc có nhưng không được quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản thì tài sản còn lại sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài sản mà không có người nhận thừa kế thuộc Nhà nước

Như vậy, điều luật đã nói rất rõ: "Không có người nhận thừa kế" tức là:

1. Không có người nào là người thừa kế;

2. Có người thừa kế nhưng họ không nhận.

Trong những trường hợp trên thì "tài sản còn lại" thuộc về nhà nước. Nhà nước không hề "kế thừa" quyền nghĩa vụ gì của người chết cả.

Nhà nước mà tham gia tố tung với tư cách là người thừa kế thì không thể tìm ra người xét xử mà không có quan hệ thân thiết với "đương sự là nhà nước".

Hiêu đúng như vậy (nhà nước không phải là "hàng thừa kế thứ 4") thì sẽ tự trả lời được câu hỏi:

Vậy vấn đề đặt ra : "điểm a khoản 1 điều 143 LTTHC hiện hành áp dụng cho trường hợp nào ?"

"có thể do thực tế nó hiếm khi xảy ra nên người ta không biết nó luôn, nghề Luật nhiều khi cũng buồn cười nhỉ ?"

hungmaiusa lại quên Luật tố tụng hành chính là Luật qui định trình tự, thủ tục cho người ta kiện Nhà nước (ví dụ kiện Quyết định hành chính của UBND Huyện...)  và Cán bộ Nhà nước (Ví dụ kiện Quyết định hành chính của Chủ tịch UBND Tỉnh...) !? Như vậy trong vụ án hành chính có người bị kiện là Nhà nước (ví dụ trong tình huống tôi đưa ra thì người bị kiện là UBND Huyện tức là Nhà nước !) thì Nhà nước phải tham gia tố tụng và Tòa án vẫn xét xử mỗi ngày chứ sao lại "không thể tìm ra người xét xử mà không có quan hệ thân thiết với đương sự là Nhà nước" ?! 

Tuy nhiên, ở góc độ khác, quan điểm của bạn là một vấn đề "đại sự" nếu được phép bàn luận thì rất hay nhưng hiện tại tôi thấy chúng ta không nên bàn về vấn đề "người xét xử mà không có quan hệ thân thiết với đương sự là Nhà nước".

Điều 24 BLDS 2005 (tương ứng khoản 1 điều 25 BLDS 2015) qui định quyền nhân thân là quyền "không thể chuyển giao cho người khác" trừ trường hợp có Luật khác qui định khác. "Không thể chuyển giao" tức không được thừa kế, bởi bản chất của thừa kế là có chuyển giao từ người chết sang cho người sống. Như vậy, đoạn "Người khởi kiện là cá nhân đã chết mà quyền, nghĩa vụ của họ không được thừa kế" tại điểm a khoản 1 điều 143 LTTHC hiện hành là để áp dụng cho những trường hợp đối tượng bị kiện trong vụ án hành chính là đối tượng liên quan về quyền nhân thân "không thể chuyển giao cho người khác" của Người khởi kiện. 

Ví dụ : Bà L cho rằng tên mình quá xấu nên yêu cầu được đổi thành tên M nhưng người có thẩm quyền không đồng ý vì cho rằng yêu cầu của bà không thuộc trường hợp được Luật cho phép thay đổi. Không đồng ý nên bà L khởi kiện hành vi hành chính (không cho đổi tên) của Người có thẩm quyền, Tòa án thụ lý và đang trong giai đoạn chuẩn bị xét xử thì bà L mất. Trường hợp này Tòa sẽ căn cứ điểm a khoản 1 điều 143 LTTHC hiện hành để ra Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án vì thay đổi họ tên là quyền nhân thân không được thừa kế.

Khoản 2 điều 147 BLDS 2015 qui định : "2. Khi thời hạn được xác định bằng ngày, tuần, tháng, năm thì ngày đầu tiên của thời hạn không được tính mà tính từ ngày tiếp theo liền kề ngày được xác định."

Khoản 1 điều 280 BLTTDS 2015 qui định : "1. Thời hạn kháng nghị đối với bản án của Tòa án cấp sơ thẩm của Viện kiểm sát cùng cấp là 15 ngày, của Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp là 01 tháng, kể từ ngày tuyên án."

Vậy : Khoản 1 điều 280 BLTTDS 2015 có "chỏi" với Khoản 2 điều 147 BLDS 2015 hay không ? Bản án dân sự sơ thẩm tuyên ngày 25/01/2017 thì thời hạn kháng nghị của Viện kiểm sát cùng cấp là từ ngày nào tới ngày nào ? Của Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp là từ ngày nào tới ngày nào ?