Việc Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) cầm quyền chỉ còn giữ được 68/123 ghế, mất đi 22 ghế, trong khi Đảng Cứu quốc Campuchia (CNRP) đối lập giành được 55/123 ghế, thêm được 26 ghế, đã buộc chủ tịch tiểu ban đối ngoại hạ viện khóa vừa kết thúc Chheang Vun phải nhanh chóng cảnh báo nội bộ Đảng CPP: “Đảng cần xem xét lại, thực hiện một số cải cách và làm việc cật lực hơn”. Tất nhiên, Đảng cầm quyền CPP sẽ phải xem xét lại, song vấn đề là thấy được gì?
Điều thấy rõ mồn một là với thời gian, mọi sự đều thay đổi, không gì bất biến. Không chỉ CPP mất ghế, mà các đảng bảo hoàng (Đảng FUNCINPEC và Đảng Norodom Ranariddh) vừa sáp nhập lại vào đầu năm cũng không được ghế nào! Không hẳn chỉ do “vua cha” Norodom Sihanouk đã qua đời, hoặc vì những người kế vị “không hơn cha...”, nên số ghế từ cuộc bầu cử này qua cuộc bầu cử khác cứ giảm sút đến nỗi khóa trước mỗi đảng chỉ còn được vỏn vẹn hai ghế.
Cần thấy ở cuộc bầu cử năm 2013 này, số cử tri tuổi 18-30 rất đông, đến 37% tổng số cử tri. Họ thuộc thế hệ trẻ hoàn toàn không có chút quen biết hay nhung nhớ gì hoàng gia như thế hệ trước năm 1975, và có thể đã không còn xem đây là một chỗ để đặt niềm tin “thần thánh” như thế hệ cha ông họ đã ký thác cho Đảng FUNCINPEC và hoàng tử Ranariddh trong cuộc bầu cử năm 1993, cuộc bầu cử đầu tiên do UNTAC (cơ quan quyền lực chuyển tiếp của Liên Hiệp Quốc) tổ chức: 58 ghế cho Đảng FUNCINPEC so với 53 ghế cho Đảng CPP.
Cũng thế, số 37% cử tri trẻ tuổi đó cũng không “biết” gì nhiều về thảm họa Khmer Đỏ, cho dù vẫn còn nhiều người dân không thể nào quên giai đoạn khốn khổ 1975-1979 để kiên trì bỏ phiếu cho Đảng CPP ở cuộc bầu cử này. Rõ ràng, như tự nhận xét “phải xem xét lại” của chủ tịch tiểu ban đối ngoại Chheang Vun, Đảng CPP không thể cứ dựa mãi vào thành tích giải phóng đất nước khỏi tai họa Khmer Đỏ.
Cái chết của “hung thần” Ieng Sary vào tháng 3 năm nay khi phiên tòa xét xử vẫn chưa kết thúc, là một diễn biến” tự nhiên” báo hiệu trang lịch sử Khmer Đỏ rồi cũng sẽ phải lật sang một trang mới. Nếu như Nuon Chea và Khieu Samphan - hai “hung thần” khác - qua đời, thì thế hệ nạn nhân (trực tiếp hay gián tiếp) của họ cũng sẽ qua đi cùng với số phiếu của họ dành cho Đảng CPP. Youk Chhang - giám đốc Trung tâm tư liệu Campuchia, người dành nhiều nỗ lực lưu lại mọi tư liệu về giai đoạn thương đau này đừng rơi vào quên lãng - cũng phải nhìn nhận rằng “giới trẻ không quan tâm đến giai đoạn đó” và rằng “trong năm năm tới, các chính khách sẽ phải nhận ra rằng chủ đề đó không hốt phiếu được nữa”.
Thật ra, trang mới đó đã lật rồi. Với sự từ bỏ những điên cuồng giáo điều “xóa sạch” của Khmer Đỏ, với một thể chế chính trị kinh tế xã hội như đã và đang chuyển biến từ cuộc bầu cử 1993. Trong trang sử mới này, tuy thu nhập quốc dân đạt xấp xỉ 950 USD/đầu người (năm 2012) song vẫn còn 20% trong tổng dân số 15 triệu người sống dưới mức nghèo, và trong khi 10% dân số nghèo nhất chỉ có được 3% của cải, thì số 10% dân số giàu nhất lại chiếm đến 37,3% của cải (vào năm 2007 - nguồn: The World Factbook).
Khi nghiên cứu về các chính phủ cánh tả, hai chuyên gia phân tích rủi ro Daniel Wagner và Giorgio Cafiero tóm tắt tình hình Ecuador như sau: “Sự nổi tiếng của Tổng thống Correa là nhờ vào ổn định chính trị, giảm nghèo và công bằng kinh tế nhiều hơn”. Nếu không giảm nghèo và giảm bớt cả bất công kinh tế, làm sao ổn định chính trị nhiều hơn? Đó là lý do khiến Chheang Vun phải vội cảnh báo: “Phải xem xét lại và làm việc cật lực”.
DANH ĐỨC (Nguồn: Tuổi Trẻ)
