Ngày 1/6/2006, Hội đồng đấu giá quyền sử dụng đất huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa) tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất ở tại xã Bình Minh. Ông Vũ Quang Vinh, trú quán thôn Đông Tiến tham gia và trúng đấu giá lô đất số 02, diện tích 100 m2 nhưng ghi tên người sử dụng là bà Vũ Thị Hồng ở thôn Phú Minh (bà Hồng là em họ của ông Vinh). Sau khi trúng đấu giá, bà Lê Thị Nhụy, vợ ông Vinh đã đến UBND xã Bình Minh thanh toán đầy đủ tiền sử dụng đất theo kết quả trúng đấu giá.
Người sử dụng đất trúng đấu giá là bà Vũ Thị Hồng, được ngôn từ pháp luật gọi là “cá nhân sử dụng đất”. Trong trường hợp này, theo quy định, cơ quan có thẩm quyền phải cấp Giấy CNQSD đất cho cá nhân bà Vũ Thị Hồng. Tuy nhiên, ngày 31/12/2008, UBND huyện Tĩnh Gia lại cấp Giấy CNQSD lô đất trúng đấu giá cho hộ gia đình hai người: bà Vũ Thị Hồng và ông Nguyễn Đình Đức, vì có sự nhầm lẫn khi cho rằng bà Hồng, ông Đức là hai vợ chồng. Bà Vũ Thị Hồng phản ứng quyết liệt, gửi đơn khiếu tố đến Chủ tịch UBND huyện Tĩnh Gia, dẫn đến sự việc ngày 01/4/2011, UBND xã Bình Minh, huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa) có văn bản số 04/VB/UBND báo cáo UBND huyện, nhận lỗi: “Do sơ suất không kiểm tra kỹ tình trạng hôn nhân giữa ông Đức và bà Hồng nên cán bộ địa chính đã trình thủ tục cấp Giấy chứng nhận cho bà Hồng có ghi cả tên ông Đức là chồng, thực tế 2 người chỉ chung sống với nhau như vợ chồng”. UBND xã Bình Minh đề nghị UBND huyện Tĩnh Gia “xem xét cấp đổi Giấy CNQSD đất cho bà Vũ Thị Hồng theo quy định”.
Nhưng, tại Công văn số 294/CV-UBND đề ngày 6/4/2012, gửi Tòa án nhân dân tỉnh Thanh Hóa, UBND huyện Tĩnh Gia cho rằng: “Quan hệ giữa bà Vũ Thị Hồng và ông Nguyễn Đình Đức, năm 1999 đã được cấp có thẩm quyền cấp sổ hộ khẩu số 0486 quyển số 11 trang 16 ngày 23/3/1999, trong đó ghi rõ ông Nguyễn Đình Đức quan hệ với chủ hộ là chồng; mặt khác, trong toàn bộ các giấy tờ trong hồ sơ đề nghị cấp Giấy CNQSD đất bà Hồng đều khai tên chồng là ông Nguyễn Đình Đức. Như vậy, việc tự khai tên người chồng là ông Nguyễn Đình Đức xuất phát từ ý chí tự nguyện của bà Hồng”.
UBND huyện Tĩnh Gia kết luận “việc cấp Giấy CNQSD đất cho hộ bà Vũ Thị Hồng là đúng quy định”.
Ý KIẾN CỦA TÔI
1. Điều 27 Luật Hôn nhân và Gia đình quy định “Quyền sử dụng đất mà vợ chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng”, chứ không quy định quyền này là tài sản chung cho 2 người “chung sống với nhau như vợ chồng”.
Vì vậy, UBND xã Bình Minh nhận lỗi, đề nghị UBND huyện Tĩnh Gia cấp Giấy CNQSD đất cho cá nhân bà Vũ Thị Hồng là đúng quy định, thể hiện một tinh thần đáng hoan nghênh: “thấy sai thì sửa”.
2. UBND xã Bình Minh khẳng định bà Vũ Thị Hồng và ông Nguyễn Đình Đức “chỉ chung sống với nhau như vợ chồng” chứng tỏ họ không hề đăng ký kết hôn, trong khi Luật Hôn nhân và Gia đình nói rõ: “Nam, nữ không đăng ký kết hôn mà chung sống với nhau như vợ chồng thì không được pháp luật công nhận là vợ chồng”; “Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo nghi thức quy định tại điều 14 Luật này” (khoản 1 Điều 11).
3. Do không đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nên bà Hồng, ông Đức không được pháp luật công nhận là vợ chồng, kể cả trong trường hợp hộ khẩu năm 1999 ghi ông Đức là “chồng” bà Hồng hay một vài sự việc khác trong quan hệ giữa họ với nhau (được dẫn tại Công văn của UBND huyện Tĩnh Gia) là có thật, vì những “sự kiện” này không có giá trị pháp lý để có thể kết luận hai người họ là vợ chồng hợp pháp. Bởi vậy, không có cơ sở để ông Nguyễn Đình Đức đứng tên chung trong Giấy CNQSD đất với bà Vũ Thị Hồng, cũng tức là ông Đức không được hưởng quy định tại Điều 27 Luật Hôn nhân và Gia đình.
UBND huyện Tĩnh Gia cần “xem xét cấp đổi Giấy CNQSD đất cho bà Vũ Thị Hồng” như đề nghị của UBND xã Bình Minh.
4. Vụ việc này có dấu hiệu của hành vi giả mạo giấy tờ, chữ ký. Không đăng ký kết hôn nhưng sổ hộ khẩu ghi ông Đức là “chồng” chủ hộ? Bà Hồng phản ứng quyết liệt việc ghi tên ông Đức trong “sổ đỏ” với tư cách là “chồng” mình. Vậy, ai giả mạo chữ ký của bà Hồng trong hồ sơ đề nghị cấp Giấy CNQSD đất khai tên “chồng” là ông Nguyễn Đình Đức ?
Luật gia-Nhà báo Nguyễn Chấn
