Bộ luật Dân sự 2015 cho phép cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. Tuy nhiên, trên thực tế một số trường hợp không có nhu cầu nhận di sản hoặc muốn "nhường" quyền thừa kế của mình cho người khác. Vậy, người thừa kế phải thực hiện và đáp ứng những điều kiện nào để từ chối nhận di sản thừa kế?
Căn cứ vào Điều 642 Bộ luật Dân sự 2015, việc từ chối nhận di sản là quyền của người thừa kế. Theo đó, để từ chối nhận di sản, người thừa kế phải lập văn bản xác nhận việc từ chối nhận di sản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
Người thừa kế trong trường hợp này có thể yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản. Khi yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản, người yêu cầu công chứng phải xuất trình bản sao di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế; giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết.
Từ chối nhận di sản là quyền của người thừa kế nhưng không được từ chối nhận di sản nếu việc từ chối nhằm trốn tránh ciệc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản. Nếu không từ chối nhận di sản trước thời điểm này thì được coi là đồng ý nhận thừa kế.
Trên thực tế, nhiều trường hợp người thừa kế muốn "nhường" lại phần di sản thừa kế của mình cho một người thừa kế khác. Tuy nhiên phần di sản mà người này từ chối sẽ được chia theo pháp luật cho những người thừa kế khác theo quy định của pháp luật. Do đó, nếu muốn "nhường" cho một người xác định trong trường hợp có nhiều người thừa kế khác, thì nên tiến hành tặng cho tài sản sau khi được phân chia di sản.
TS.LS Phan Minh Thanh - Trưởng văn phòng luật sư Ban Mai - Đoàn luật sư thành phố Hà Nội
