Có thể nói rằng, để nâng cao trách nhiệm và hình ảnh của luật sư, góp phần đảm bảo tính nghiêm trang của phiên tòa thì một bộ trang phục của luật sư còn góp phần tạo sự tự tin, nâng tầm vị thế của người Luật sư tại phiên toà và trong xã hội.
Nhiều người vẫn hay thắc mắc: Tại Việt Nam khi Luật sư tham gia phiên tòa liệu có phải mặc đồng phục thống nhất bắt buộc hay không? Luật sư có bị tước quyền tham dự phiên tòa khi không mặc đồng hay không?
Quy định về đồng phục của Luật sư hiện nay
Theo Công văn số 277/LĐLSVN quy định kể từ ngày 10 tháng 10 năm 2011, trang phục luật sư tham gia phiên tòa như sau:
- Thứ nhất, Áo veston và quần âu màu đen, áo sơ mi màu trắng do Đoàn luật sư may tập trung hoặc các luật sư tự may theo quy định của Liên đoàn
- Thứ hai, cà vạt màu xám lông chuột do Liên đoàn may thống nhất.
- Thứ ba, huy hiệu có hình biểu tượng logo của Liên đoàn đeo trên ngực trái áo trang phục.
Trang phục thống nhất nêu trên áp dụng cho cả luật sư nam và luật sư nữ; mùa đông mặc đủ bộ trang phục, mùa hè có thể không mặc áo.
Như vậy, theo quy định pháp luật hiện hành thì luật sư khi tham gia phiên tòa phải mặc đồng phục bắt buộc thống nhất theo quy định trên để tạo tính thống nhất và nâng cao vị thế, hình ảnh của người luật sư Việt Nam.
Ngoài ra, Công văn 277/LĐLSVN còn có quy định sau:
“Để đảm bảo việc các luật sư chấp hành nghiêm chỉnh quy định về trang phục thống nhất khi tham gia phiên tòa, Liên đoàn luật sư Việt Nam trân trọng đề nghị Quý Tòa chỉ đạo Tòa án nhân dân các cấp nhắc nhở, giám sát các luật sư; CHỈ CHẤP NHẬN các luật sư tham gia phiên tòa khi luật sư có mang trang phục thống nhất theo quy định của Liên đoàn luật sư Việt Nam.”
Chiếu theo nội dung trên chúng ta hiểu rằng Công văn 277/LĐLSVN đang quy định rằng: chỉ chấp nhận các luật sư tham gia phiên tòa khi luật sư có mang đồng phục thống nhất theo quy định. Hay nói cách khác, nếu Luật sư không mặc trang phục thống nhất của liên đoàn thì không được tham gia phiên tòa.
Rõ ràng, việc tước quyền bào chữa của Luật sư theo quy định này là trái với những nguyên tắc cơ bản của pháp luật tố tụng. Bởi, theo các bộ luật và Bộ luật Tố tụng hiện hành không có quy định nào về việc tước quyền tham gia phiên tòa của Luật sư khi không mặc đúng đồng phục:
+ Theo Khoản 4 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về trường hợp những người không được tham gia bào chữa tại phiên tòa, trong đó không có trường hợp nào quy định về việc người bào chữa không mặc đồng phục thì sẽ là căn cứ bị tước quyền bào chữa.
Ngoài ra, khoản 1 Điều 256 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về nội quy phiên tòa cũng chỉ quy định “Mọi người vào phòng xử án phải mặc trang phục nghiêm túc” chứ không nói về vấn đề không đồng phục thì không được tham gia phiên tòa.
+ Tương tự, Điều 75 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 và Điều 61 Luật Tố tụng hành chính 2015 cũng không quy định về vấn đề không mặc đồng phục thì không được tham gia phiên tòa.
Như vậy, việc quy định về vấn đề chỉ chấp nhận luật sư mặc đúng đồng phục như nội dung tại Công văn 277/LĐLSVN là chưa hợp lý, không thống nhất với bất kỳ quy định pháp luật tố tụng nào.
Do vậy, thực tế vẫn thấy rằng có trường hợp Luật sư tham gia phiên tòa không mặc đồng phục theo quy định mà đơn giản trang phục phải đảm bảo tính chất lịch sự, phù hợp văn hóa. Đó có thể là các trường hợp bất đắc dĩ như: Luật sư mang bầu, hay phiên tòa kéo dài nhiều ngày liên tiếp, hoặc vì một lý do chính đáng khác…
