Khi nhận được tài sản do người chết để lại thì những người thừa kế có trách nhiệm như thế nào? Những hoa lợi, lợi tức được phát sinh từ di sản xử lý như thế nào?
Trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được quy định như thế nào?
Theo quy định tại Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015 thì những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại hoặc không thực hiện/thực hiện một phần nếu các bên (bên có nghĩa vụ và bên có quyền) có thỏa thuận khác.
Đối với một số trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại. Tương tự cũng sẽ có trường hợp ngược lại là di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Đối với trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.
Nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận có thể hiểu bao gồm cả hoa lợi, lợi tức phát sinh từ di sản không?
Quy định về việc người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản tương ứng với phần tài sản mà mình đã nhận, là chưa đầy đủ. Trong nhiều trường hợp, tài sản mà họ đã nhận có phát sinh hoa lợi, lợi tức (mà đôi khi là rất lớn như: tiền cho thuê đất,...), thì có nhiều cách hiểu khác nhau trong việc áp dụng pháp luật hiện hành. Theo nguyên tắc chung thì người thừa kế vẫn phải chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ về tài sản từ số hoa lợi, lợi tức phát sinh trên tài sản mà họ được nhận khi được chia di sản. Tuy nhiên cũng có nhiều ý kiến khác vì cho rằng Điều 615 Bộ Luật Dân Sự 2015 chỉ quy định người thừa kế thực hiện nghĩa vụ trên phạm vi “phần tài sản mà mình được nhận” chứ không quy định thêm phần hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản khi di sản đã được chia cho những người thừa kế. Do đó, phần hoa lợi, lợi tức phát sinh sẽ do người thừa kế được hưởng.
Trước đây, theo quy định tại Điều 163 Bộ luật Dân sự 2005 thì tài sản sẽ bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và các quyền về tài sản. Khi đó, hoa lợi, lợi tức sẽ phát sinh có thể xem là phần quyền về tài sản. Phần hoa lợi, lợi tức này là phần tài sản gắn liền với tài sản mà từ đó phát sinh hoa lợi, lợi tức.
Đến Bộ luật Dân sự 2015 thì đã quy định cụ thể hơn vấn đề này. Theo quy định tại Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015 quy định di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản chung của người chết, phần tài sản của người chết trong khối tài sản chung với người khác, mà theo quy định tại Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015 thì tài sản bao gồm "tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai". Đồng thời, theo quy định tại Điều 109 Bộ luật Dân sự 2015 thì hoa lợi là sản vật tự nhiên mà tài sản mang lại, lợi tức là khoản lợi thu được từ việc khai thác tài sản. Khi đó hoa lợi, lợi tức phát sinh là tài sản hình thành trong tương lai kể từ thời điểm mở thừa kế, nên nó thuộc phạm vi tài sản của người chết để lại. Và do đó, nó vẫn thuộc trường hợp phải dùng để thanh toán nghĩa vụ về tài sản do người chêt để lại trước khi chia di sản thừa kế.
