Thủ tục tranh luận tại phiên tòa diễn ra như thế nào?

Về nguyên tắc tại phiên tòa thì khi xét thấy những tình tiết của vụ án đã được xem xét đầy đủ thì chủ tọa phiên tòa hỏi Kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa, người khác tham gia phiên tòa xem họ có yêu cầu xét hỏi vấn đề gì nữa không. Nếu không có yêu cầu xét hỏi thì kết thúc việc xét hỏi, sau khi kết thúc việc xét hỏi thì thẩm phán chủ tọa phiên tòa chuyển sang thủ tục tranh luậnvà việc tranh luận sẽ phải tuân thủ theo các nguyên tắc sau:

Trình tự phát biểu khi tranh luận

Điều 320 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 (BLTTHS) có quy định như sau:

Theo đó: 

+ Sau khi kết thúc việc xét hỏi, Kiểm sát viên trình bày luận tội; nếu thấy không có căn cứ để kết tội thì rút toàn bộ quyết định truy tố và đề nghị Tòa án tuyên bố bị cáo không có tội. Tiếp theo đó bị cáo trình bày lời bào chữa nếu không trình bày thì người bào chữa trình bày lời bào chữa cho bị cáo. Sau khi người bào chữa trình bày song thì bị cáo, người đại diện của bị cáo có quyền bổ sung ý kiến bào chữa.

+ Thứ tự tranh luận sẽ được tiếp nối với phần tranh luận của bị hại, đương sự, người đại diện của họ trình bày ý kiến để bảo vệ quyền và lợi ích của mình; nếu có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho họ thì người này có quyền trình bày, bổ sung ý kiến. Trường hợp vụ án được khởi tố theo yêu cầu của bị hại thì bị hại hoặc người đại diện của họ trình bày, bổ sung ý kiến sau khi Kiểm sát viên trình bày luận tội.

Thủ tục tranh luận tại phiên tòa

+ Bị cáo, người bào chữa, người tham gia tố tụng khác: có quyền trình bày ý kiến đồng thời đưa ra chứng cứ, tài liệu và lập luận của mình để đối đáp với Kiểm sát viên về những chứng cứ xác định có tội, chứng cứ xác định vô tội; tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội; hậu quả do hành vi phạm tội gây ra; nhân thân và vai trò của bị cáo trong vụ án; những tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, mức hình phạt; trách nhiệm dân sự, xử lý vật chứng, biện pháp tư pháp; nguyên nhân, điều kiện phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa đối với vụ án. BLTTHS năm 2015 cho phép bị cáo, người bào chữa, người tham gia tố tụng khác có quyền đưa ra đề nghị của mình.

 + Kiểm sát viên: phải đưa ra chứng cứ, tài liệu và lập luận để đối đáp đến cùng từng ý kiến của bị cáo, người bào chữa, người tham gia tố tụng khác tại phiên tòa. Người tham gia tranh luận có quyền đáp lại ý kiến của người khác.

+ Chủ toạ phiên tòa: không được hạn chế thời gian tranh luận, phải tạo điều kiện cho Kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa, bị hại, người tham gia tố tụng khác tranh luận, trình bày hết ý kiến nhưng có quyền cắt những ý kiến không liên quan đến vụ án và ý kiến lặp lại. Chủ tọa phiên tòa yêu cầu Kiểm sát viên phải đáp lại những ý kiến của người bào chữa, người tham gia tố tụng khác mà những ý kiến đó chưa được Kiểm sát viên tranh luận.

 + Hội đồng xét xử: phải lắng nghe, ghi nhận đầy đủ ý kiến của Kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa, người tham gia tranh luận tại phiên tòa để đánh giá khách quan, toàn diện sự thật của vụ án. Trường hợp không chấp nhận ý kiến của những người tham gia phiên tòa thì Hội đồng xét xử phải nêu rõ lý do và được ghi trong bản án.

Kết luận: Tranh luận tại phiên tòa là một trong những biện pháp nhằm thực hiện nguyên tắc tranh tụng, từ đó tìm ra sự thật dưới những cách nhìn khác nhau đem lại cái nhìn toàn diện về vụ án. . Khi chức năng gỡ tội được nâng cao sẽ bình đẳng hơn với chức năng buộc tội của cơ quan buộc tội. Từ đó, làm giảm các vụ án oan sai, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người và quyền công dân. Bởi lẽ, tác động to lớn của hoạt động xét xử đem đến cho xã hội, bản thân người bị buộc tội là rất lớn, quyền tự do thân thể, tính mạng, tài sản,… và có những quyền khi mất đi sẽ không thể phục hồi được nên chúng ta cần thực sự cẩn trọng khi đưa ra một phán quyết sao cho đúng người, đúng tội.