Thế nào là chung sống như vợ chồng?

Tại khoản 2 điều 4 luật hôn nhân và gia đình hiện hành có quy định: “Cấm người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ”.

Với quy định này chúng ta thấy được lòng nhiệt thành của các nhà làm luật trong công cuộc bảo vệ chế định hôn nhân một vợ một chồng. Chúng ta không thể phủ nhận lòng nhiệt thành đó, nhưng thực tiễn đã phủ nhận nó, bởi nhà làm luật không cân nhắc kỹ lưỡng về mặt ngữ nghĩa của từ hoặc có thể nhà làm luật vô tình dùng từ không phù hợp chăng? Không biết các nhà làm luật nghĩ gì về từ như , đó là từ định tính hay định lượng? Không có văn bản dưới luật nào định nghĩa, hay xác định rõ khái niệm sống như vợ chồng là sống thế nào.

Do đó, quy định trên của luật hôn nhân và gia đình chỉ mang tính chất tượng trưng mà không có tính thực tiễn. Không xác định được sống thế nào là sống như vợ chồng, thì sẽ không có cơ sở để phát hiện và chế tài để áp dụng cho hành vi đó.

 Bởi vậy, các nhà làm luật cần quy định lại sao cho điều luật không những có giá trị pháp lý mà còn có thể áp dụng vào thực tiễn một cách dễ dàng. Theo tôi, “thà không có còn hơn có mà chẳng ý nghĩa gì!”. Đây là trách nhiệm của nhà làm luật đối với nhân dân và đất nước.

Chào boyluat!

Trước hết mình xin cảm ơn chia sẻ của bạn.

Trong bài viết mình có khẳng định không có văn bản dưới luật nào định nghĩa, hay xác định rõ khái niệm sống như vợ chồng là sống thế nào.

Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC tuy có đưa ra định nghĩa nhưng định nghĩa này thật sự rõ hay chưa? Hay chỉ mang tinh chung chung…

Thật sự ngôn từ trong định nghĩa mang tính chất cảm tính là chính, Ví dụ:

-          Như thế nào là: sinh hoạt chung như một gia đình?

-          Việc chung sống như vợ chồng thường được chứng minh bằng việc có con chung. Vậy trong trường hợp “không thường” như họ không có con chung thì phải xác định như thế nào? Có thể là xác định dựa vào: …được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng?

-          Vậy hàng xóm  và xã hội xung quanh coi như vợ chồng. Một lần nữa lại dùng từ “coi như” để giải thích cho từ “như”. Như thế là cách dùng một từ không rõ (mang cảm tính) để giải thích cho một từ chưa rõ. Tóm lại, thì cũng quy định một cách chung chung.

Thật ra vấn đề này không cần thiết phải đặt lên bàn các bạn ạ, trong khi điều văn của hai quy phạm các bạn trích dẫn đã khá rõ ràng, tuy có hơi rườm rà.

Nếu hiểu được vợ chồng (hợp pháp) làm những chuyện gì cùng nhau thì chúng ta cũng hiểu được những cặp nam nữ chung sống như vợ chồng (chưa/không đăng ký kết hôn, "phòng nhì", "phòng tam" …) cũng làm ngần ấy những chuyện đó. Tương tự, một gia đình bình thường sinh hoạt chung như thế nào thì các cặp "góp gạo thổi cơm chung" cũng sinh hoạt như thế thôi.

Hai từ ngữ mà bạn phamthanhhuu nêu là "thường" và "không thường" chẳng qua là những ví dụ để làm sáng tỏ cho điều văn được trích dẫn. "Thường" trong Thông tư liên tịch được dẫn chiếu được hiểu là một ví dụ điển hình nhất, rõ ràng nhất chứng minh cho việc sống chung như vợ chồng mà có thể không cần phải chứng minh gì nữa hết. "Không thường" là trường hợp hai người chung sống mà chưa có con, chẳng hạn, nhưng không ai là không nhận biết mối quan hệ tình cảm ngoài luồng của họ. Chỉ cần một trong ba người trong cuộc tình tay ba đưa đơn thưa đến chính quyền địa phương thì lúc đó họ sẽ biết hiệu nghiệm của điều văn nêu ở trên. Vấn đề nằm ở chỗ hiếm có trường hợp đi thưa chuyện thuần túy tình cảm.

Nhìn qua xứ Cờ Hoa một chút để so sánh, Luật Hình sự của một tiểu bang nằm gần DC quy định hai tội phạm liên quan đến nội dung đang bàn thảo là tội ngoại tình (adultery) và tội vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng (bigamy) tại các Điều 10–501 và Điều 10–502 tương ứng. Tội đầu tiên được phân loại là tội tiểu hình (tội nhẹ); tội sau thuộc loại tội đại hình (tội nặng, nghiêm trọng).

Hai tội nêu ở trên không được định nghĩa chính thức trong đạo luật. Chỉ có mô tả hành vi cho tội thứ hai. Với tội ngoại tình, hình phạt đối với tội này là phạt tiền (10 USD).

Trong khi đó, tội vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng chịu hình phạt tù ở với mức hình phạt không quá 9 năm tù ở (Điều 10–502). Khoản a của điều luật quy định các trường hợp loại trừ để không áp dụng điều luật này. Khoản b mô tả hành vi phạm tội như sau: Trong thời kỳ hôn nhân hợp pháp của mình với một người còn sống, cấm một người kết hôn với một người khác (While lawfully married to a living person, a person may not enter into a marriage ceremony with another). Điều văn mô tả hành vi phạm tội đơn giản thế thôi. (Luật pháp các nước tư bản phương Tây thừa nhận việc kết hôn theo nghi thức dân sự và cả nghi lễ tôn giáo). Khoản c quy định hình phạt và mức hình phạt, như đã nói ở trên.

Về vấn đề định nghĩa thuật ngữ "người" trong luật của ta, chúng ta chưa quen với việc xem pháp nhân là một "con người". Kỳ thực, chủ thể đó cũng là "người" do pháp luật khai sinh. Luật Anh, Mỹ, Úc đều định nghĩa "người" (person) bao hàm cả cá nhân, pháp nhân, cơ quan, tổ chức, công ty các loại… Chẳng hạn, ngay trong đạo luật hình sự của tiểu bang được đưa ra so sánh  ở trên, khoản h Điều 1–101 định nghĩa "người" như sau: “Person” means an individual, sole proprietorship, partnership, firm, association, corporation, or other entity.@

quoctranllc cho rằng:

Nếu hiểu được vợ chồng (hợp pháp) làm những chuyện gì cùng nhau thì chúng ta cũng hiểu được những cặp nam nữ chung sống như vợ chồng (chưa/không đăng ký kết hôn, "phòng nhì", "phòng tam" …) cũng làm ngần ấy những chuyện đó. Tương tự, một gia đình bình thường sinh hoạt chung như thế nào thì các cặp "góp gạo thổi cơm chung" cũng sinh hoạt như thế thôi.

Hai từ ngữ mà bạn phamthanhhuu nêu là "thường" và "không thường" chẳng qua là những ví dụ để làm sáng tỏ cho điều văn được trích dẫn. "Thường" trong Thông tư liên tịch được dẫn chiếu được hiểu là một ví dụ điển hình nhất, rõ ràng nhất chứng minh cho việc sống chung như vợ chồng mà có thể không cần phải chứng minh gì nữa hết. "Không thường" là trường hợp hai người chung sống mà chưa có con, chẳng hạn, nhưng không ai là không nhận biết mối quan hệ tình cảm ngoài luồng của họ. Chỉ cần một trong ba người trong cuộc tình tay ba đưa đơn thưa đến chính quyền địa phương thì lúc đó họ sẽ biết hiệu nghiệm của điều văn nêu ở trên. Vấn đề nằm ở chỗ hiếm có trường hợp đi thưa chuyện thuần túy tình cảm.

Rất cảm ơn ý kiến của anh quoctranllc!

Những gì anh nói không ai có thể phủ nhận được về mặt lý luận. Tuy nhiên, trên thực tế thì gặp nhiều rắc rối trong những trường hợp "không thường". Ví dụ: Có những đồng bào dân tộc thì cho rằng: chỉ cần 2 người nam và nữ ngủ với nhau qua một đêm thì đã gọi là vợ chồng; nhưng nếu lấy "quy tắc" đó mà áp dụng trên toàn Việt Nam thì sẽ có nhiều điều phi thực tế. Tại thông tư liên tịch: 01 lại chứa đựng cụm từ "...được hàng xóm và xã hội xung quanh...". Mà hàng xóm, xã hội xung quanh ở những nơi khác lại có những quy tắc đạo đức xử sự khác nhau; bởi vậy, có thể dẫn đến 2 người ở 2 địa phương khác nhau trên lãnh thổ Việt Nam cùng thực hiện 1 hành vi, nhưng có người là vi phạm còn người kia thì không?

Chung sống như vợ chồng là việc người đang có vợ, có chồng chung sống với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà lại chung sống với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ một cách công khai hoặc không công khai nhưng cùng sinh hoạt chung như một gia đình.

Việc chung sống như vợ chồng thường được chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng, có tài sản chung đã được gia đình cơ quan, đoàn thể giáo dục mà vẫn tiếp tục duy trì quan hệ đó...