Thay tên, đổi họ - Những điểm mới cần biết

Theo quy định của pháp luật, việc thay đổi họ, tên là một trong những quyền dân sự cơ bản quan trọng, liên quan đến nhiều vấn đề nhạy cảm như chuyển đổi giới tính, truy nã tội phạm hình sự, các trường hợp hôn nhân có yếu tố nước ngoài. 

1. Quy định hướng dẫn:

Theo Khoản 1 Điều 27, Bộ luật dân sự 2005, Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ, khi:

a) Theo yêu cầu của người có họ, tên mà việc sử dụng họ, tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;

b) Theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi về việc thay đổi họ, tên cho con nuôi hoặc khi người con nuôi thôi không làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại họ, tên mà cha đẻ, mẹ đẻ đã đặt;

c) Theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc người con khi xác định cha, mẹ cho con;

…

Kể từ năm 2017, Bộ luật Dân sự 2015 sẽ chính thức có hiệu lực và nhiều thay đổi mới trong vấn đề này, theo đó:

1 - Trường hợp đổi họ và tên đã được tách thành hai quy định riêng biệt với nhiều quy định cụ thể, chi tiết hơn;

2 - Phân định rõ trường hợp con đẻ và con nuôi;

3 - Quy định các trường hợp trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước sở tại;

4 - Bổ sung trường hợp thay đổi họ do cha, mẹ thay đổi họ;

5 - Bộ luật dân sự 2015 đã công nhận việc Chuyển đổi giới tính; do đó, những đối tượng chuyển đổi giới tính cũng được ưu tiên chuyển đổi để việc sinh hoạt phù hợp hơn.

Hương Giang idol sử dụng tên Nguyễn Hương Giang để dự thi Vietnam idol sau khi chuyển giới trong khi tên thật của cô là Nguyễn Ngọc Hiếu - Ảnh: Internet

Cụ thể:

Điều 27. Quyền thay đổi họ

1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ trong trường hợp sau đây:

a) Thay đổi họ cho con đẻ từ họ của cha đẻ sang họ của mẹ đẻ hoặc ngược lại;

b) Thay đổi họ cho con nuôi từ họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ sang họ của cha nuôi hoặc họ của mẹ nuôi theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi;

c) Khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại họ cho người đó theo họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ;

d) Thay đổi họ cho con theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc của con khi xác định cha, mẹ cho con;

đ) Thay đổi họ của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;

e) Thay đổi họ theo họ của vợ, họ của chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại họ trước khi thay đổi;

g) Thay đổi họ của con khi cha, mẹ thay đổi họ;

h) Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.

Điều 28. Quyền thay đổi tên

1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp sau đây:

a) Theo yêu cầu của người có tên mà việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;

b) Theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi về việc thay đổi tên cho con nuôi hoặc khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại tên mà cha đẻ, mẹ đẻ đã đặt;

c) Theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc người con khi xác định cha, mẹ cho con;

d) Thay đổi tên của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;

đ) Thay đổi tên của vợ, chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại tên trước khi thay đổi;

e) Thay đổi tên của người đã xác định lại giới tính, người đã chuyển đổi giới tính;

g) Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.

2. Thủ tục hành chính:

Hiện tại, Bộ luật dân sự 2015 vẫn chưa có hiệu lực cũng như chưa có Nghị định, thông tư hướng dẫn theo quy định của luật này. Do đó, chúng ta vẫn sẽ áp dụng theo quy định của Nghị định 158/2005/NĐ-CP về việc đăng ký và quản lý hộ tịch.

Để xem chi tiết, mời các bạn truy cập vào trang Thủ tục hành chính - Thư viện pháp luật:

Đăng ký việc thay đổi, cải chính hộ tịch - Bộ Tư pháp thuộc thẩm quyền Ủy ban nhân dân cấp Huyện

Căn cứ pháp lý:

- Quyết định 1875/QĐ-BTP năm 2009 công bố bộ thủ tục hành chính thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tư pháp do Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành

- Quyết định 1875/QĐ-BTP năm 2009 công bố bộ thủ tục hành chính thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Tư pháp do Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành