Theo ghi nhận, trong những ngày vừa qua hàng ngàn người tại TP.HCM lần lượt kéo nhau đến cơ quan bảo hiểm xã hội trên địa bàn để rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần.
Điều này ngày càng diễn ra với số lượng lớn nguyên nhân là do tết cận kề, người lao động (NLĐ) hiện nay thất nghiệp với số lượng lớn cũng khá nhiều và cần tiền trang trải trong dịp Tết Nguyên đán 2023 sắp đến.
Đa phần số lượng người rút sổ BHXH một lần theo ghi nhận từ độ tuổi 40 đến 50 vì thế cơ quan BHXH cũng đã cảnh báo sự việc này có thể dẫn đến bất lợi cho NLĐ trong tương lai. Vậy rút sớm BHXH một lần là thiệt hay có lợi?
Đối tượng rút BHXH một lần
Rút BHXH một lần là một quyền lợi lớn đối với NLĐ có tham gia BHXH trong quá trình lao động dài thì người được hưởng phải thuộc đối tượng tại khoản 1 Điều 60 và khoản 1 Điều 77 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 bao gồm:
- Đủ điều kiện về tuổi theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 73 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục tham gia.
- Ra nước ngoài để định cư.
- Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
Ngoài ra, khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13, NLĐ có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
- Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
- Lao động nữ hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn đã đủ tuổi nghỉ hưu mà khi nghỉ việc chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.
- Ra nước ngoài để định cư.
- Mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
- Công an, bộ đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.
- Sau 01 năm nghỉ việc hoặc sau 01 năm không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
Theo đó, người có yêu cầu rút BHXH một lần phải thuộc một trong các điều kiện trên thì mới được rút sớm sổ BHXH một lần.
Độ tuổi nhận lương hưu BHXH
Căn cứ khoản 2 Điều 4 Nghị định 135/2020/NĐ-CP quy định độ tuổi nghỉ hưu của NLĐ trong năm 2022 trở đi thực hiện như sau:
- Độ tuổi nghỉ hưu 2022: Nam 60 tuổi 6 tháng - Nữ 55 tuổi 8 tháng.
- Độ tuổi nghỉ hưu 2023: Nam 60 tuổi 9 tháng - Nữ 56 tuổi.
- Độ tuổi nghỉ hưu 2024: Nam 61 tuổi - Nữ 56 tuổi 4 tháng.
- Độ tuổi nghỉ hưu 2025: Nam 61 tuổi 3 tháng - Nữ 56 tuổi 8 tháng.
- Độ tuổi nghỉ hưu 2026: Nam 61 tuổi 6 tháng - Nữ 57 tuổi.
- Độ tuổi nghỉ hưu 2027: Nam 61 tuổi 9 tháng - Nữ 57 tuổi 4 tháng.
- Từ năm 2028 trở đi: Nam 62 tuổi - Nữ 57 tuổi 8 tháng.
Cứ mỗi năm tiếp theo lao động nữ sẽ tăng thêm 4 tháng cho đến 2035 lao động nữ đạt 60 tuổi.
Theo đó, trường hợp đa số các lao động làm hồ sơ rút BHXH một lần hiện nay ở độ tuổi 40 đến 50 là quá sớm nếu không thuộc các trường hợp được ưu tiên rút.
Lợi thế khi rút BHXH một lần
Trong tình hình kinh tế hiện nay việc NLĐ thất nghiệp diễn ra phức tạp và phổ biến hơn, nguyên nhân gián tiếp là do tình hình kinh tế thế giới đang đi xuống dẫn đến các doanh nghiệp tại Việt Nam thiếu đơn đặt hàng vì thế phải bắt buộc cắt giảm nhân sự để duy trì hoạt động.
Cùng với đó là dịch Covid-19 diễn biến phức tạp trong những năm gần đây cũng ảnh hưởng đến doanh nghiệp và NLĐ.
Với những bất lợi trên thì việc NLĐ rút BHXH một lần là hợp lý vì không thể tìm được việc làm trong thời gian dài cũng như đã nhận trợ cấp BHXH nhưng vẫn không thể trang trải cuộc sống.
Theo khoản 2 Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:
- 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014.
- 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.
- Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Mức hưởng BHXH một lần không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện, trừ trường hợp quy định tại điểm c khoản 1 Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội 2014
Thời điểm tính hưởng BHXH một lần là thời điểm ghi trong quyết định của cơ quan BHXH.
Bất lợi khi rút BHXH một lần sớm
Trường hợp NLĐ rút sớm BHXH hệ lụy về sau sẽ khá nhiều rủi ro và quyền lợi mà mình đã tích lũy sau quãng thời gian lao động lâu năm.
- Thứ nhất là sau khi rút BHXH một lần thì NLĐ muốn hưởng lại BHXH phải đóng lại từ đầu đối với BHXH bắt buộc.
- Đặc biệt nếu rút BHXH 1 lần thì NLĐ chỉ được trả lại bằng 2 tháng lương cho mỗi năm đóng BHXH.
- Không được mua BHYT miễn phí, không được hưởng chế độ miễn 100% tiền khám chữa bệnh BHYT đúng tuyến.
- Khi mất thì gia đình không được nhận tiền trợ cấp mai táng và trợ cấp hàng tháng.
Như vậy, tùy theo tình trạng và nhu cầu cấp thiết của NLĐ đó có cần thiết phải cần đến số tiền lớn để đáp ứng hay không thì có thể rút BHXH một lần. Tuy nhiên, nếu không cấp thiết NLĐ không nên rút sớm BHXH một lần vì sẽ mất đi rất nhiều quyền lợi về sau.
