Đây là vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản đền bù phần đất giải tỏa, có yếu tố làm giả giấy tờ, con dấu của cơ quan có thẩm quyền mà cơ quan điều tra và Viện kiểm sát nhân dân thành phố Đà Nẵng không nhận ra.
Qua thụ lý giải quyết vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm, Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự, Viện kiểm sát nhân dân tối cao thấy cần rút kinh nghiệm một số vấn đề về vụ án này như sau:
(1) Nội dung vụ án
Huỳnh Thị Đ được thừa kế lô đất thuộc thửa đất diện tích 391m2 tại, phường H.X, quận C.L và được cấp giấy chứng nhận QSDĐ ngày 18/01/1995.
Ngày 03/6/2009, Huỳnh Thị Đ chuyển nhượng QSDĐ cho ông Biện Văn N; ông N chuyển nhượng lô đất cho bà Văn Thị V.
Ngày 29/6/2010, bà V lập “hợp đồng ủy quyền chuyển nhượng QSDĐ” cho vợ chồng ông Phạm L và bà Nguyễn Thị N; do thửa đất trên thuộc diện giải tỏa nên không làm thủ tục sang tên được, bà N cất giữ giấy chứng nhận QSDĐ mang tên bà Văn Thị V.
Ngày 24/9/2010, UBND quận C.L thu hồi đất giao cho Công ty quản lý và khai thác đất Đà Nẵng quản lý để thực hiện theo quy hoạch.
Nguyên nhân dẫn đến sai phạm
Do Trung tâm đo đạc nhầm lẫn quy chủ thửa đất là Huỳnh Thị Đ nên Công ty quản lý khai thác đất giao cho Ban giải tỏa đền bù các dự án đầu tư và xây dựng số 2 (gọi tắt là Ban 2) tiến hành thẩm định, xác định giá trị tiền đền bù cho bà Đ.
Ngày 06/7/2011, Ban 2 gửi thông báo cho bà Đ được bố trí 01 lô đất tại khu dân cư Nam cầu C.L. Biết việc quy chủ đất sai, Trung tâm đo đạc bản đồ tại Đà Nẵng có Công văn gửi Ban 2 điều chỉnh chủ sở hữu thửa đất sang hộ vợ chồng bà Nguyễn Thị N nhưng sau khi tiếp nhận, Ban 2 không điều chỉnh thông tin người được bố trí đất tái định cư.
Hành vi thực hiện phạm tội của các bị cáo
Bà Huỳnh Thị Đ biết rõ Ban 2 gửi nhầm vì lô đất đà được bà Đ chuyển nhượng cho người khác nhưng bà Đ vẫn bàn bạc thống nhất với Hồ Văn K bán lô đất tái định cư lấy tiền tiêu xài.
K giao kết với Trần Phước L, nếu làm được thủ tục ra phiếu đất để bán thì số tiền kiếm được sẽ chia đôi, Đào và Lộc mỗi người một nửa.
Trần Phước L liên hệ với Đặng Văn T làm giả “biên bản chi tiền đền bù” lần 1. Và trực tiếp gặp ông Trần Vũ T, cán bộ Ban 2, ông T lập biên bản tiếp nhận mặt bằng và ký vào vị trí tô công tác, giao lại cho Lộc.
Lộc tiếp tục nhờ Đặng Văn T làm giả “biên bản chi tiền đền bù” lần 1, đóng dấu giả của Ban 2 có nội dung “Ban giải tỏa đền bù các ĐAT XD số 2 ĐN đà chi tiền”, giả chữ ký của kế toán Bùi Thị Hoài L và kế toán trưởng Thái Thị Minh H, rồi đưa Huỳnh Thị Đ ký vào vị trí chủ hộ.
Sau đó L cùng Đ, K thỏa thuận chuyển nhượng lô đất trên cho vợ chồng ông Từ D và bà Võ Thị Hồng A với giá 520.000.000 đồng, số tiền bán đất Đ và L chia đôi, mỗi người được hưởng 260.000.000 đồng.
(2) Quá trình giải quyết vụ án
Ngày 02/4/2018 của Cơ quan điều tra Công an thành phố Đà Nẵng, khởi tố vụ án hình sự về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”; khởi tố Trần Phước L, Huỳnh Thị Đ, Hồ Văn K.
Bản kết luận điều tra vụ, đề nghị truy tố Trần Phước L, Huỳnh Thị Đ, Hô Văn K về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” quy định tại khoản 4, Điều 174 Bộ luật hình sự 2015.
Đồng thời, cáo trạng ngày 14/12/2018 của VKSND thành phố Đà Nẵng, truy tố các bị can Trần Phước L, Huỳnh Thị Đ, Hồ Văn K về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Tại Bản án hình sự sơ thẩm ngày 25/01/2019, TAND thành phố Đà Nẵng xử phạt Trần Phước L 07 năm tù. Xử phạt Huỳnh Thị Đ 05 năm tù, Hồ Văn K 02 năm tù về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Đồng thời Toà án kiến nghị UBND thành phố Đà Nẵng có hình thức xử lý đối với cán bộ vi phạm, kiến nghị VKSND thành phố Đà Nẵng tiếp tục yêu cầu Cơ quan điều tra Công an làm rõ hành vi “làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức” và hành vi “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” của một số cán bộ ở Ban 2.
Ngày 04/12/2019, các bị can kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.
Ngày 24/12/2019, VKSND cấp cao tại Đà Nẵng ban hành kháng nghị phúc thẩm số 05, đề nghị hủy bản án sơ thẩm nêu trên để điều tra lại.
Tại Bản án hình sự phúc thẩm, TAND cấp cao tại Đà Nẵng không chấp nhận kháng cáo và kháng nghị, giữ nguyên Bản án sơ thẩm của TAND thành phố Đà Nẵng.
(3) Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Trong vụ án này, bị cáo Trần Phước L đã 02 lần nhờ Đặng Văn T làm giả “biên bản chi tiền đền bù” (bản phô tô) và “biên bản chi tiền đền bù” (bản chính), đóng dấu giả của Ban 2, giả chữ ký của kế toán Bùi Thị Hoài L và kế toán trưởng Thái Thị Minh H
Sau đó dùng các giấy tờ giả này để lừa dối ông Trương Thanh T, Phó trưởng Ban 2 và vợ chồng ông Từ D và bà Võ Thị Hồng A để chiếm đoạt số tiền 520.000.000 đồng.
Hành vi nêu trên của L có dấu hiệu phạm tội “làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan tổ chức” nhưng L mới bị điều tra, truy tố, xét xử về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Đối với Đặng Văn T có hành vi giúp L làm giả các biên bản chi tiền đền bù đất của Ban 2, nhưng Đặng Văn T đã chết, nên không truy cứu trách nhiệm hình sự với T.
UBND quận C.L đã có sai sót trong cung cấp hồ sơ chính bị giải tỏa đền bù sai đối tượng, nhưng đã sửa sai bằng cách gửi văn bản đề nghị Ban 2 chỉnh sửa.
Một số cán bộ Ban 2 đã có hành vi thiếu trách nhiệm, không làm hết nhiệm vụ được giao, cụ thể là không tiến hành kiểm định, xác định vị trí, đo đạc kích thước thửa đất theo hiện trạng thực tế, không phát hiện hành vi làm giả “biên bản chi tiền đền bù” dẫn đến việc ký xác nhận vào biên bản và cấp phiếu bố trí đất sai đối tượng.
Ban 2 không điều chỉnh, chỉ lưu công văn trong hồ sơ. Hành vi nêu trên của một số cán bộ Ban 2 tạo điều kiện cho các bị cáo Trần Phước L, Huỳnh Thị Đ, Hồ Văn K lừa đảo chiếm đoạt số tiền 520.000.000 đồng.
Quá trình xét xử vụ án, Tòa án cấp sơ thẩm đã trả hồ sơ để điều tra bổ sung 02 lần “yêu cầu làm rồ 08 vấn đề có liên quan đến vụ án.
Nhưng Cơ quan điều tra Công an thành phố Đà Nẵng và VKSND thành phố Đà Nẵng giữ nguyên quan điểm không truy cứu trách nhiệm hình sự đối với Trần Phước L về hành vi làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan tổ chức và hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng của một số cán bộ Ban 2.
Xem thêm Thông báo 19/TB-VKSTC ngày 31/01/2023 tải về. 