Quyết định giám đốc thẩm về vụ án "Tranh chấp hợp đồng tặng cho nhà ở"

……..

Ngày 13 tháng 12 năm 2007, tại trụ sở Toà án nhân dân tối cao đã mở phiên toà giám đốc thẩm xét xử vụ án dân sự tranh chấp hợp đồng tặng cho nhà ở giữa:

Nguyên đơn: Cụ Nguyễn Thị Lê, sinh năm 1922, trú tại: KP1/35B Nội ô thị trấn Gò Dầu, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh; ủy quyền cho ông Hồ Hoàng Long (con rể cụ Lê), sinh năm 1957, trú tại KP1/35B Nội ô thị trấn Gò Dầu, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh theo giấy uỷ quyền ngày 16-9-2002 (có chứng thực của Uỷ ban nhân dân thị trấn Gò Dầu, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh).

Bị đơn: Ông Nguyễn Văn Long, sinh năm 1941, trú tại 10112 đường Emerson Ave, quận Garden Grove, Bang California, Hoa Kỳ; ủy quyền cho anh Đinh Ngọc Quang (anh của con dâu ông Nguyễn Văn Long), sinh năm 1968, trú tại 169 Hải Thượng Lãn Ông, phường 13, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh theo giấy uỷ quyền ngày 19-5-2003 (có chứng nhận của Phòng Công chứng số 1, thành phố Hồ Chí Minh).

NHẬN THẤY:

Tại đơn khởi kiện đề ngày 04-9-2002 và quá trình tố tụng, cụ Lê là nguyên đơn và ông Hồ Hoàng Long là người được cụ Lê ủy quyền trình bày: Căn nhà trệt, cột cây, vách tường, diện tích sử dụng 123 m² tọa lạc tại KP1/35B Nội ô thị trấn Gò Dầu, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh mang tên cụ Nguyễn Thị Lê theo giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, đất số 279/CNSH ngày 06-6-1988 do Sở Xây dựng Tây Ninh cấp. Năm 1995, căn nhà này được xây dựng lại thành nhà một trệt, một lầu, diện tích 120 m². Ngày 12-7-2001, cụ Lê làm hợp đồng tặng cho ông Nguyễn Văn Long (con trai cụ Lê) căn nhà một trệt, một lầu nêu trên. “Hợp đồng tặng cho nhà đất” được Phòng công chứng số 2 tỉnh Tây Ninh chứng nhận ngày 23-7-2001. Ngoài ra hai bên còn thỏa thuận miệng với nhau: Khi nào cụ Lê từ nước ngoài về thì ông Nguyễn Văn Long phải trả nhà cho cụ Lê. Lý do có sự thỏa thuận này vì năm 2001, cụ Lê cùng con rể là ông Hồ Hoàng Long được phép xuất cảnh đi Mỹ, nên cụ Lê nhờ ông Nguyễn Văn Long đứng tên giùm và ông Nguyễn Văn Long hứa sẽ trả nhà khi cụ Lê về nước. Ngày 10-8-2001, cụ Lê xuất cảnh. Ngày 11-01-2002, cụ Lê về nước và xin nhập hộ khẩu về Ô1/52 Thanh Hà, trị trấn Gò Dầu, Tây Ninh. Ngày 04-3-2003 cụ Lê được Cục Quản lý Xuất nhập cảnh Bộ Công an đồng ý cho phép hồi hương.

Cụ Lê yêu cầu Toà án nhân dân huyện Gò Dầu hủy hợp đồng tặng cho nhà, đất giữa cụ Lê và ông Nguyễn Văn Long lập ngày 12-7-2001, với lý do: Chính sách nhà nước là người đi nước ngoài không được đứng tên tài sản tại Việt Nam, nên cụ Lê nhờ ông Nguyễn Văn Long đứng tên giùm; căn nhà này là của vợ chồng bà Nguyễn Thị Giàu và ông Hồ Hoàng Long (con gái và con rể cụ Lê) bỏ tiền ra mua vào năm 1988 và cũng bỏ tiền ra xây dựng vào năm 1995; lúc làm hợp đồng tặng cho nhà thì ông Hồ Hoàng Long không biết.

Ông Nguyễn Văn Long là bị đơn trình bày: Ngày 12-7-2001, cụ Lê lập hợp đồng tặng cho ông căn nhà nêu trên, hợp đồng được Phòng công chứng số 2 tỉnh Tây Ninh chứng nhận ngày 23-7-2001. Cụ Lê đã giao nhà và giấy tờ liên quan đến nhà đất cho ông. Ông đã có đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gửi Uỷ ban nhân dân thị trấn Gò Dầu và đã được Uỷ ban nhân dân thị trấn Gò Dầu xác nhận “Đủ điều kiện”. Nay cụ Lê yêu cầu hủy hợp đồng tặng cho, ông không đồng ý, còn việc vợ chồng ông Hồ Hoàng Long và bà Giàu (em gái ông) cho rằng có một phần tài sản và công sức đóng góp xây dựng căn nhà là không đúng sự thật, vì khi cụ Lê làm thủ tục tặng cho nhà và bàn giao giấy tờ nhà thì có mặt cả bà Giàu và ông Hồ Hoàng Long. Trước khi xuất cảnh, gia đình ông Hồ Hoàng Long không ai có ý kiến gì tranh chấp về quyền sở hữu nhà nêu trên. Ngày 12-6-2003, ông đã đi định cư tại Mỹ. Cụ Lê đang sinh sống tại nhà đất này.

Tại bản án sơ thẩm số 05/STDS ngày 27-4-2004, Toà án nhân dân tỉnh Tây Ninh căn cứ Điều 143, 460, 463 Bộ luật Dân sự và điểm a khoản 2 Điều 11 Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sự, quyết định:

Tuyên bố hủy hợp đồng cho nhà đất giữa cụ Nguyễn Thị Lê với ông Nguyễn Văn Long ký ngày 12-7-2001 tại Phòng Công chứng số 2 tỉnh Tây Ninh về căn nhà KP1/35B Nội ô Thị trấn Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh.

Buộc ông Nguyễn Văn Long trả lại Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà đất số 279/CNSH do Sở Xây dựng tỉnh Tây Ninh cấp ngày 06-6-1988 cho cụ Nguyễn Thị Lê.

Hiện nay anh Đinh Ngọc Quang đang giữ Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà đất số 279/CNSH do Sở Xây dựng tỉnh Tây Ninh cấp ngày 06-6-1988 cho cụ Lê, nên có trách nhiệm giao trả cho cụ Lê.

Bản án còn quyết định về án phí.

Ngày 27-4-2004, anh Quang có đơn kháng cáo đề nghị bác yêu cầu của cụ Lê, công nhận hợp đồng tặng cho nhà đất giữa cụ Lê với ông Nguyễn Văn Long.

Tại bản án phúc thẩm số 251/DSPT ngày 26-8-2004, Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh quyết định:

Căn cứ khoản 2 Điều 69 Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án dân sự; chấp nhận kháng cáo của ông Nguyễn Văn Long do anh Đinh Ngọc Quang được ủy quyền đại diện; sửa án sơ thẩm.

Áp dụng các điều 130, 131, 132, 133, 462 và 463 Bộ luật Dân sự và nghị định số 70CP ngày 12-7-1997 của Chính phủ về án phí.

Tuyên xử: Công nhận hợp đồng tặng cho nhà đất lập ngày 12-7-2001 và được Công chứng Nhà nước số 2 tỉnh Tây Ninh chứng nhận vào ngày 23-7-2001 giữa cụ Nguyễn Thị Lê với ông Nguyễn Văn Long.

Ghi nhận việc ông Nguyễn Văn Long tự nguyện cho mẹ là cụ Nguyễn Thị Lê được cư ngụ trong căn nhà KP1/35B Nội ô thị trấn Gò Dầu, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh cho đến khi cụ Lê qua đời.

Bản án còn quyết định về án phí.

Sau khi có án phúc thẩm, cụ Lê và ông Hồ Hoàng Long có đơn khiếu nại.

Ngày 07-6-2005, Toà án nhân dân tỉnh Tây Ninh có công văn số 171/DS đề nghị Toà án nhân dân tối cao xem xét lại bản án phúc thẩm.

Tại Quyết định kháng nghị số173/2007/KN-DS ngày 20-8-2007, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã kháng nghị bản án dân sự phúc thẩm nêu trên và đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm huỷ bản án dân sự phúc thẩm nêu trên và bản án dân sự sơ thẩm số 05/STDS ngày  27-4-2004 của Toà án nhân dân tỉnh Tây Ninh; giao hồ sơ vụ án cho Toà án nhân dân tỉnh Tây Ninh xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật với nhận định:

Theo các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án thì mặc dù ngày 16-10-2002 ông Nguyễn Văn Long có đơn đề nghị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gửi Uỷ ban nhân dân thị trấn Gò Dầu và đã được Uỷ ban nhân dân thị trấn Gò Dầu xác nhận “Đủ điều kiện”; nhưng việc ông Nguyễn Văn Long có đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nêu trên được tiến hành sau khi cụ Lê đã có đơn khởi kiện vào ngày 04-9-2002 xin hủy hợp đồng tặng cho nhà, đất và đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông Nguyễn Văn Long mới được Uỷ ban nhân dân thị trấn xác nhận; nên có cơ sở để xác định là hợp đồng tặng cho nhà, đất giữa cụ Lê và ông Nguyễn Văn Long chưa hoàn thành thì cụ Lê đã thay đổi ý chí không cho ông Nguyễn Văn Long nữa. Vì vậy, hợp đồng tặng cho nhà, đất giữa cụ Lê với ông Nguyễn Văn Long chưa có hiệu lực. Hơn nữa, hiện nay ông Nguyễn Văn Long lại đã sang định cư tại Hoa Kỳ, còn cụ Lê đã hồi hương và đang ở tại nhà, đất này. Do đó, Tòa án cấp phúc thẩm công nhận hợp đồng tặng cho nhà, đất giữa cụ Lê và ông Nguyễn Văn Long là không đúng quy định của pháp luật.

 Mặt khác, vợ chồng ông Hồ Hoàng Long và bà Giàu với cụ Lê đều có lời khai là vào năm 1995 vợ chồng ông Hồ Hoàng Long, bà Giàu có đầu tư xây lại nhà như hiện nay, nên yêu cầu được công nhận là đồng chủ sở hữu nhà; vì vậy, Toà án cấp sơ thẩm và phúc thẩm không đưa ông Hồ Hoàng Long và bà Nguyễn Thị Giàu vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là có thiếu sót.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao chấp nhận Kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. 

XÉT THẤY:

Hợp đồng tặng cho nhà đất giữa cụ Nguyễn Thị Lê và ông Nguyễn Văn Long được giao kết, thực hiện một phần và tranh chấp trong thời gian thi hành Bộ luật dân sự năm 1995, do đó việc giải quyết tranh chấp phải áp dụng quy định của Bộ luật Dân sự năm 1995. Theo quy định tại Điều 463 Bộ luật dân sự năm 1995 thì “Tặng cho bất động sản phải được lập thành văn bản có chứng nhận của Công chứng nhà nước hoặc có chứng thực của Uỷ ban nhân dân cấp có thẩm quyền và phải đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, nếu theo quy định của pháp luật bất động sản phải đăng ký quyền sở hữu. Hợp đồng tặng cho bất động sản có hiệu lực kể từ thời điểm đăng ký; nếu bất động sản không phải đăng ký quyền sở hữu, thì hợp đồng tặng cho có hiệu lực kể từ thời điểm nhận tài sản”.

Hợp đồng tặng cho nhà, đất giữa cụ Lê và ông Nguyễn Văn Long đã được công chứng, nhưng đến ngày 16-10-2002 ông Nguyễn Văn Long mới có đơn đề nghị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gửi Uỷ ban nhân dân thị trấn Gò Dầu và Uỷ ban nhân dân thị trấn Gò Dầu xác nhận “Đủ điều kiện”. Tuy nhiên, việc ông Nguyễn Văn Long có đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nêu trên được tiến hành sau khi cụ Lê đã có đơn khởi kiện vào ngày 04-9-2002 xin hủy hợp đồng tặng cho nhà đất và đơn đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông Nguyễn Văn Long mới được Uỷ ban nhân dân thị trấn xác nhận (chưa phải là Uỷ ban nhân dân cấp huyện theo quy định của pháp luật).  Như vậy, hợp đồng tặng cho nhà đất giữa cụ Lê và ông Nguyễn Văn Long chưa có hiệu lực (ông Nguyễn Văn Long chưa đăng ký quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất) thì cụ Lê đã thay đổi ý chí không cho ông Nguyễn Văn Long nữa, nên việc Toà án cấp phúc thẩm quyết định công nhận hợp đồng tặng cho nhà đất giữa cụ Lê với ông Nguyễn Văn Long là không đúng pháp luật. Hơn nữa, hiện nay ông Nguyễn Văn Long đã sang định cư tại Hoa Kỳ, còn cụ Lê đã hồi hương và đang ở tại nhà, đất này, nên yêu cầu của cụ Lê xin hủy bỏ hợp đồng tặng cho nhà đất với ông Nguyễn Văn Long và đòi lại nhà đất là có căn cứ.

Mặt khác, trong quá trình Toà án cấp sơ thẩm giải quyết, ông Hồ Hoàng Long và vợ là bà Nguyễn Thị Giàu đã có lời khai về việc ông Hồ Hoàng Long và bà Giàu bỏ tiền ra xây dựng căn nhà nêu trên, nên khi giải quyết lại vụ án, cần đưa ông Hồ Hoàng Long và bà Giàu vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan để xác minh và giải quyết yêu cầu về quyền lợi của ông Hồ Hoàng Long và bà Giàu.

    Vì các lẽ trên;

    Căn cứ khoản 3 Điều 297, khoản 2 Điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự. 

QUYẾT ĐỊNH:

1. Hủy bản án dân sự phúc thẩm số 251/DSPT ngày 26-8-2004 của Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh và hủy bản án dân sự sơ thẩm số 05/STDS ngày 27-4-2004 của Tòa án nhân dân tỉnh Tây Ninh về vụ án tranh chấp hợp đồng tặng cho nhà, đất giữa nguyên đơn là cụ Nguyễn Thị Lê với bị đơn là ông Nguyễn Văn Long.

 2. Giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân tỉnh Tây Ninh xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.         

Lý do bản án phúc thẩm và bản án sơ thẩm bị hủy:

Theo quy định tại Điều 463 Bộ luật dân sự thì hợp đồng tặng cho nhà đất chưa có hiệu lực; do đó, việc Tòa án công nhận hợp đồng này là sai lầm.