Luật Hợp tác xã 2023 quy định về thành lập, tổ chức quản lý, tổ chức lại, giải thể, phá sản, hoạt động có liên quan của tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX và các chính sách liên quan.
1. Hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã
Hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã được định nghĩa tại khoản 7 và khoản 8 Điều 4 Luật Hợp tác xã 2023 như sau:
- Hợp tác xã là tổ chức có tư cách pháp nhân do ít nhất 05 thành viên chính thức tự nguyện thành lập, hợp tác tương trợ trong sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội của thành viên, góp phần xây dựng cộng đồng xã hội phát triển bền vững; thực hiện quản trị tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ.
- Liên hiệp hợp tác xã là tổ chức có tư cách pháp nhân do ít nhất 03 hợp tác xã là thành viên chính thức tự nguyện thành lập, hợp tác tương trợ trong sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng lực tham gia thị trường, góp phần xây dựng cộng đồng xã hội phát triển bền vững; thực hiện quản trị tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ.
2. Quyền của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã
Quyền của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được quy định tại Điều 9 Luật Hợp tác xã 2023 như sau:
- Tổ chức thực hiện có hiệu quả các mục tiêu, chỉ tiêu đã đề ra.
- Quyết định việc tổ chức, quản lý và hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã; thuê và sử dụng lao động.
- Được kinh doanh, sản xuất trong những ngành, nghề mà pháp luật không cấm.
- Yêu cầu thành viên đăng ký nhu cầu sử dụng sản phẩm, dịch vụ để xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ cho thành viên.
- Cung cấp sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài sau khi hoàn thành nghĩa vụ và bảo đảm lợi ích của thành viên theo quy định của Điều lệ hoặc pháp luật có liên quan.
- Cung cấp dịch vụ, tổ chức hoạt động kinh tế, xã hội, văn hóa vì mục tiêu chăm lo đời sống của thành viên, cộng đồng và phát triển bền vững.
- Tham gia thực hiện chính sách, chương trình, dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ môi trường tại cộng đồng dân cư.
- Kết nạp mới, chấm dứt tư cách thành viên theo quy định của pháp luật về hợp tác xã.
- Tăng, giảm vốn điều lệ trong quá trình hoạt động.
- Huy động vốn theo quy định của pháp luật.
- Cho vay nội bộ theo quy định của Luật này.
- Theo dõi riêng các khoản doanh thu, chi phí của giao dịch nội bộ và giao dịch bên ngoài.
- Liên danh, liên kết, hợp tác với tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài để thực hiện mục tiêu hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
- Góp vốn, mua cổ phần, thành lập doanh nghiệp nhằm mục tiêu hỗ trợ hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
- Thực hiện việc phân phối thu nhập, xử lý các khoản lỗ, khoản nợ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
- Tham gia tổ chức đại diện của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.
- Khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của pháp luật; giải quyết tranh chấp nội bộ và xử lý thành viên vi phạm theo quy định của Điều lệ.
- Quyền khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ.
3. Nghĩa vụ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã
Nghĩa vụ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được quy định tại Điều 10 Luật Hợp tác xã 2023 như sau:
- Kết nạp thành viên khi đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định của Luật này, Điều lệ và pháp luật có liên quan.
- Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên theo quy định của Luật này và Điều lệ.
- Thực hiện thỏa thuận giữa hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã với thành viên, đáp ứng tối đa nhu cầu của thành viên đã đăng ký trước khi phục vụ khách hàng không phải là thành viên.
- Thực hiện quy định của pháp luật về tài chính, thuế, kế toán, kiểm toán, thống kê và pháp luật có liên quan.
- Quản lý, sử dụng vốn, tài sản và các quỹ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của pháp luật và Điều lệ.
- Quản lý, sử dụng đất và tài nguyên theo quy định của pháp luật.
- Ký kết và thực hiện hợp đồng lao động, đóng bảo hiểm xã hội và các chính sách cho người lao động theo quy định của pháp luật.
- Giáo dục, đào tạo, phổ biến, bồi dưỡng cho thành viên và người lao động.
- Thực hiện đúng, đầy đủ, kịp thời nghĩa vụ về đăng ký hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật này.
- Thực hiện công bố thông tin cho thành viên theo quy định tại Điều 14 của Luật này và công bố thông tin theo quy định của pháp luật có liên quan.
- Bồi thường thiệt hại do hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã gây ra cho thành viên theo quy định của pháp luật và Điều lệ.
- Lập, cập nhật và lưu trữ sổ đăng ký thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn.
- Thực hiện chế độ báo cáo, cập nhật thông tin về tình hình hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của pháp luật.
- Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ.
Tóm lại, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tổ chức để các thành viên cùng hợp tác tương trợ trong sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, góp phần xây dựng cộng đồng xã hội phát triển bền vững; thực hiện quản trị tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ. Quyền và nghĩa vụ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được quy định cụ thể trong Luật Hợp tác xã 2023.
