Quyền sử dụng đất liên quan đến nhà được công nhận di tích

Theo quy định của Luật về di sản văn hoá số 28/2001/QH10 của Quốc hội (đã sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 32/2009/QH12) thì:

Mọi di sản văn hoá trên lãnh thổ Việt Nam, có xuất xứ ở trong nước hoặc từ nước ngoài, thuộc các hình thức sở hữu, đều được bảo vệ và phát huy giá trị. Nhà nước có chính sách bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá nhằm nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài đóng góp, tài trợ cho việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá. Đồng thời Nhà nước cũng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu di sản văn hoá. Chủ sở hữu di sản văn hoá có trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá.

Các hành vi chiếm đoạt, làm sai lệch, huỷ hoại hoặc gây nguy cơ huỷ hoại di tích lịch sử - văn hoá, lấn chiếm đất đai thuộc di tích lịch sử - văn hoá, lợi dụng việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa để trục lợi, hoạt động mê tín dị đoan và thực hiện những hành vi khác trái pháp luật đều bị nghiêm cấm.

Tổ chức, cá nhân có các quyền sở hữu hợp pháp di sản văn hoá, tham quan, nghiên cứu di sản văn hoá; có nghĩa vụ tôn trọng, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá; ngăn chặn hoặc đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền ngăn chặn, xử lý kịp thời những hành vi phá hoại, chiếm đoạt, sử dụng trái phép di sản văn hoá.

Với ý nghĩa như trên thì ngôi nhà của cố nội anh cần phải được bảo tồn, Nhà nước không bao giờ thu hồi ngôi nhà đó vì nó thuộc quyền sở hữu của cố nội anh.
Hiện nay, có thể anh chưa trở thành chủ sở hữu (vì việc anh có được thừa kế hợp pháp hay không phải được xác định theo quy định của BLDS), nhưng anh là người được giao quản lý ngôi nhà. Vì vậy anh hưởng mọi quyền và lợi ích hợp pháp từ ngôi nhà. Đồng thời anh cũng có nghĩa vụ cùng với Nhà nước bảo vệ và phát huy giá trị sử dụng của nó.

Điều 32 của luật quy định:

1. Các khu vực bảo vệ di tích bao gồm:
a) Khu vực bảo vệ I là vùng có các yếu tố gốc cấu thành di tích;
b) Khu vực bảo vệ II là vùng bao quanh hoặc tiếp giáp khu vực bảo vệ I.

Trong trường hợp không xác định được khu vực bảo vệ II thì việc xác định chỉ có khu vực bảo vệ I đối với di tích cấp tỉnh do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định, đối với di tích quốc gia do Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định, đối với di tích quốc gia đặc biệt do Thủ tướng Chính phủ quyết định.

2. Các khu vực bảo vệ quy định tại khoản 1 Điều này phải được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định trên bản đồ địa chính, trong biên bản khoanh vùng bảo vệ của hồ sơ di tích và phải được cắm mốc giới trên thực địa.

3. Khu vực bảo vệ I phải được bảo vệ nguyên trạng về mặt bằng và không gian. Trường hợp đặc biệt có yêu cầu xây dựng công trình trực tiếp phục vụ việc bảo vệ và phát huy giá trị di tích, việc xây dựng phải được sự đồng ý bằng văn bản của người có thẩm quyền xếp hạng di tích đó.

Việc xây dựng công trình bảo vệ và phát huy giá trị di tích ở khu vực bảo vệ II đối với di tích cấp tỉnh phải được sự đồng ý bằng văn bản của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, đối với di tích quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt phải được sự đồng ý bằng văn bản của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Việc xây dựng công trình quy định tại khoản này không được làm ảnh hưởng đến yếu tố gốc cấu thành di tích, cảnh quan thiên nhiên và môi trường - sinh thái của di tích.

Như vậy, việc anh xây nhà xưởng chỉ cách ngôi nhà di tích 1,5m thì gần như (nếu chưa muốn khẳng định là chắc chắn) anh đã xây lên phần đất thuộc khu vực bảo vệ di tích, khu vực chỉ được phép xây dựng công trình bảo vệ và phát huy giá trị di tích mà không được phép xây dựng bất cứ một công trình nào khác.

Thiếu sót của BBND tỉnh Nghệ An ở đây là không xác định trên bản đồ địa chính, lập biên bản khoanh vùng bảo vệ di tích, không cắm mốc giới trên thực địa; hoặc tuy có làm những việc trên nhưng không thông báo cho anh. Dẫn đến việc anh xây dựng công trình xâm đến di tích mà không hề hay biết.

Trân trọng!