Quy định về cơ sở cai nghiện ma túy công lập, cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện; quyền và trách nhiệm của cơ sở cai nghiện ma túy công lập, cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện được nêu tại Luật Phòng, chống ma túy 2021.
1. Cơ sở cai nghiện ma túy công lập
- Cơ sở cai nghiện ma túy công lập là mô hình cơ sở cai nghiện ma túy được thành lập để thực hiện đầy đủ quy trình cai nghiện theo quy định. Cơ sở cai nghiện ma túy công lập do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập.
- Theo quy định tại khoản 2 Điều 35 Luật Phòng, chống ma túy 2021 thì cơ sở cai nghiện ma túy công lập phải bố trí các khu sau đây:
+ Khu lưu trú tạm thời đối với người được đề nghị xác định tình trạng nghiện ma túy và người trong thời gian lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;
+ Khu cai nghiện ma túy bắt buộc;
+ Khu cai nghiện ma túy tự nguyện;
+ Khu cai nghiện cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi;
+ Khu cai nghiện cho người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A, nhóm B theo quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm;
+ Khu cai nghiện cho người có hành vi gây rối trật tự, vi phạm nội quy, quy chế của cơ sở cai nghiện ma túy.
Trong các khu quy định nêu trên phải bố trí khu riêng cho nam giới và khu riêng cho nữ giới. Người có sự khác nhau giữa thực thể và giới tính ghi trong hồ sơ, lý lịch được quản lý tại phòng riêng trong khu vực theo giới tính biểu hiện trên thực thể học viên.
- Hoạt động của cơ sở cai nghiện ma túy công lập quy định tại khoản 4 Điều 35 bao gồm:
+ Tiếp nhận và tổ chức thực hiện cai nghiện ma túy cho người nghiện ma túy bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc và người nghiện ma túy tự nguyện cai nghiện;
+ Thực hiện việc xác định tình trạng nghiện ma túy;
+ Tiếp nhận, quản lý, giáo dục, tư vấn, điều trị hội chứng cai, điều trị rối loạn tâm thần và các bệnh khác đối với người đang trong thời gian lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Như vậy, tùy thuộc vào hình thức cai nghiện, độ tuổi người cai nghiện, thể trạng, giới tính,...mà cơ sở cai nghiện ma túy công lập bố trí các khu vực cai nghiện theo quy định nêu trên. Đồng thời, cơ sở cai nghiện ma túy công lập phải thực hiện các hoạt động theo quy định trên, trong đó có bao gồm thực hiện việc xác định tình trạng nghiện ma túy của người cai nghiện.
2. Quyền và trách nhiệm của cơ sở cai nghiện ma túy công lập
- Cơ sở cai nghiện ma túy công lập có các quyền sau theo quy định tại khoản 5 Điều 35 Luật Phòng, chống ma túy 2021:
+ Tiếp nhận người nghiện ma túy vào cai nghiện ma túy tự nguyện phù hợp với khả năng tiếp nhận của cơ sở cai nghiện;
+ Người đứng đầu cơ sở cai nghiện ma túy công lập được quyết định áp dụng các biện pháp phù hợp để quản lý, giáo dục, chữa trị cho người cai nghiện ma túy.
Bên cạnh quyền, cơ sở cai nghiện ma túy công lập còn có các trách nhiệm sau theo quy định tại khoản 6 Điều 35 Luật này:
+ Tuân thủ các quy định về xác định tình trạng nghiện ma túy, quy trình cai nghiện ma túy, quản lý người đang trong thời gian lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;
+ Tôn trọng tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người cai nghiện ma túy, người được đề nghị xác định tình trạng nghiện ma túy và người đang trong thời gian lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;
+ Bảo đảm quyền của người nghiện ma túy trong thời gian cai nghiện và cấp giấy xác nhận hoàn thành cai nghiện ma túy bắt buộc cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi;
+ Người đứng đầu cơ sở cai nghiện ma túy công lập có trách nhiệm bảo đảm điều kiện hoạt động của cơ sở cai nghiện ma túy; niêm yết công khai chi phí cai nghiện ma túy tại cơ sở theo quy định;
+ Phòng, chống thẩm lậu ma túy vào cơ sở;
+ Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày người cai nghiện ma túy tự nguyện được tiếp nhận hoặc tự ý chấm dứt việc sử dụng dịch vụ hoặc hoàn thành quy trình cai nghiện ma túy phải thông báo cho UBND cấp xã nơi người đó đăng ký cai nghiện ma túy tự nguyện.
Có thể thấy, cơ sở cai nghiện ma túy công lập bên cạnh quyền tiếp nhận người nghiện ma túy vào cai nghiện ma túy tự nguyện thì còn phải thực hiện các trách nhiệm của mình trong việc thực hiện quy trình cai nghiện theo quy định, trong đó có bao gồm việc phòng, chống thẩm lậu ma túy vào cơ sở.
3. Cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện
Ngoài mô hình cơ sở cai nghiện ma túy công lập, Luật Phòng, chống ma túy 2021 còn quy định mô hình cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện. Cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện do cá nhân, tổ chức kinh doanh dịch vụ cai nghiện ma túy thành lập.
Tại khoản 2, 3 Điều 36 Luật này quy định quyền và trách nhiệm của cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện như sau:
- Về quyền:
+ Tiếp nhận người nghiện ma túy vào cai nghiện ma túy tự nguyện phù hợp với khả năng tiếp nhận của cơ sở cai nghiện;
+ Được thu các khoản chi phí liên quan đến cai nghiện ma túy;
+ Được hưởng chế độ ưu đãi theo quy định.
- Về trách nhiệm:
+ Tuân thủ quy trình cai nghiện ma túy;
+ Tôn trọng tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người cai nghiện ma túy;
+ Bảo đảm quyền của người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi trong thời gian cai nghiện ma túy;
+ Người đứng đầu cơ sở cai nghiện ma túy có trách nhiệm bảo đảm điều kiện hoạt động của cơ sở cai nghiện ma túy; niêm yết công khai chi phí liên quan đến cai nghiện ma túy tại cơ sở theo quy định;
+ Phòng, chống thẩm lậu ma túy vào cơ sở;
+ Bố trí các khu hoặc phòng riêng khi tiếp nhận các đối tượng là người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A, nhóm B theo quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, nữ giới; người có sự khác nhau giữa thực thể và giới tính ghi trong hồ sơ, lý lịch được quản lý tại phòng riêng trong khu vực theo giới tính biểu hiện trên thực thể học viên;
+ Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày người cai nghiện ma túy được tiếp nhận hoặc tự ý chấm dứt việc sử dụng dịch vụ hoặc hoàn thành quy trình cai nghiện ma túy phải thông báo cho UBND cấp xã nơi người đó đăng ký cai nghiện ma túy tự nguyện.
Như vậy, về cơ bản cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện cũng có những quyền và trách nhiệm tương tự như cơ sở cai nghiện ma túy công lập. Thủ tục cấp, thu hồi giấy phép hoạt động của cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện được hướng dẫn bởi Mục 2 Chương II Nghị định 116/2021/NĐ-CP.
