Đối với các tín đồ mê phim, ta không khó để bắt gặp các thuật ngữ như phiên vị, bình phiên, nhất phiên... và đôi khi chúng làm khó hiểu nếu ta không thường xuyên theo dõi giới giải trí nước ngoài. Vậy, phiên vị là gì? Phiên vị được quy định thế nào trong pháp luật Việt Nam? Phân biệt đối xử dựa trên phiên vị có vi phạm pháp luật không?
Phiên vị là gì?
Phiên vị là thuật ngữ được sử dụng trong ngành công nghiệp giải trí Trung Quốc và Nhật Bản, chỉ thứ tự xuất hiện của diễn viên trong các ấn phẩm quảng bá cho một bộ phim, chương trình truyền hình hoặc sản phẩm âm nhạc. Thứ tự này thường được coi là thước đo tầm quan trọng và mức độ nổi tiếng của các diễn viên tham gia, giá trị của họ trong thị trường và thường liên quan trực tiếp đến tầm quan trọng của diễn viên đối với thành tích của phim.
Phiên vị được coi là một yếu tố quan trọng đối với các diễn viên vì nó có thể ảnh hưởng đến:
- Danh tiếng và sự nghiệp: Diễn viên được xếp hạng cao trong phiên vị thường được coi là nổi tiếng và có sức ảnh hưởng hơn.
- Cát-xê: Diễn viên được xếp hạng cao trong phiên vị thường được trả cát-xê cao hơn.
- Cơ hội tham gia các dự án: Diễn viên được xếp hạng cao trong phiên vị thường có nhiều cơ hội tham gia các dự án lớn và có chất lượng cao hơn.
Trong phiên vị có một số vị trí phổ biến như:
- Nhất phiên: Diễn viên chính, có vai trò quan trọng nhất trong tác phẩm.
- Nhị phiên: Diễn viên đóng vai chính thứ hai, thường có ít đất diễn hơn nhất phiên.
- Tam phiên: Diễn viên đóng vai chính thứ ba.
- Tứ phiên: Diễn viên đóng vai chính thứ tư...
Ngoài ra, còn có các thuật ngữ khác để mô tả thứ tự xuất hiện của diễn viên, chẳng hạn như:
- Bình phiên: Hai hoặc nhiều diễn viên có vai trò ngang nhau, không phân biệt nhất nhì.
- C vị: Vị trí trung tâm, thường được coi là vị trí quan trọng nhất trong một nhóm hoặc bức ảnh.
Phân biệt đối xử dựa trên phiên vị có vi phạm pháp luật không?
Tại Việt Nam, hiện nay chưa có luật hoặc quy định cụ thể nào cấm phân biệt đối xử dựa trên phiên vị. Tuy nhiên, hành vi này có thể vi phạm các quy định về bình đẳng và chống phân biệt đối xử trong Hiến pháp và các văn bản luật khác, cụ thể:
Phân biệt đối xử với diễn viên dựa trên phiên vị có thể vi phạm về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân quy định tại Điều 35 Hiến pháp 2013. Theo đó, mọi người đều bình đẳng trước pháp luật và không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội.
Ngoài ra, phân biệt đối xử với diễn viên dựa trên phiên vị cũng có thể vi phạm nguyên tắc cơ bản của luật dân sự quy định tại khoản 1 Điều 3 Bộ luật dân sự 2015 là mọi cá nhân, pháp nhân đều bình đẳng, không được lấy bất kỳ lý do nào để phân biệt đối xử; được pháp luật bảo hộ như nhau về các quyền nhân thân và tài sản.
Mặc dù chưa có quy định cụ thể, song việc phân biệt đối xử dựa trên phiên vị vẫn có thể được xem là vi phạm quy định chung về bình đẳng và chống phân biệt đối xử.
Tuy nhiên, do tính chất phức tạp nên việc áp dụng pháp luật và xử lý vấn đề phân biệt đối xử dựa trên phiên vị trong thực tế còn nhiều khó khăn.
Như vậy, phiên vị là một khái niệm quan trọng trong ngành công nghiệp giải trí Trung Quốc và Nhật Bản, phản ánh thứ tự xuất hiện tên của diễn viên trong các ấn phẩm quảng bá và có thể ảnh hưởng đến danh tiếng, sự nghiệp và cơ hội tham gia các dự án của họ. Việc phân biệt đối xử dựa trên phiên vị hay tầm quan trọng và mức độ nổi tiếng tuy chưa được quy định trong hệ thống pháp luật Việt Nam nhưng hành vi này có thể vi phạm các quy định về bình đẳng và chống phân biệt đối xử.
