Theo các quy định của Luật TTHC 2015, người khởi kiện và người thực hiện quyền khởi kiện được quy định rõ. Việc xác định ai là người khởi kiện? Ai là người thực hiện quyền khởi kiện có một ý nghĩa quan trọng.
Theo quy định tại khoản 8 Điều 3 LTTHC: "Người khởi kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh; danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, danh sách cử tri trưng cầu ý dân (sau đây gọi chung là danh sách cử tri)."
Như vậy, người khởi kiện là người có quyền và lợi ích bị xâm hại trực tiếp bởi các quyết định, hành vi hành chính... nêu trên.
Ví dụ:
Ngày 15/1/2015, ủy ban nhân dân xã B ra quyết định thu hồi đất của gia đình anh A. Nhưng trong phần diện tích đất thu hồi, có 150 m2 đất của chị C là hàng xóm của B.
Như vậy, Anh A và chị C là những người có quyền, lợi ích bị xâm phạm trực tiếp bởi quyết định của UBND xã B. Họ có quyền khởi kiện vụ án hành chính.
Trường hợp khác, Anh A là công chức cùa phòng Tài nguyên và Môi trường, đầu tháng 5 anh nhận được quyết định buộc thôi việc của cấp trên. Chị C là vợ anh cho rằng quyết địnhbuộc thôi việc anh A là trái pháp luật nên khởi kiện. Tuy nhiên, chị không phải là người có quyền và lợi ích trực tiếp bị xâm phạm. Nên chị không có quyền khởi kiện.
Việc xác định ai là người khởi kiện trong Vụ án hành chính phải dựa vào ai là người có quyền, lợi ích bị xâm phạm.
Tuy nhiên, việc xác định chủ thể thực hiện quyền khởi kiện lại không giống vậy. Người khởi kiện có thể là người thực hiện quyền khởi kiện cũng có thể không phải.
Có nghĩa là, trong một số trường hợp người khởi kiện không thể tự mình thực hiện quyền khởi kiện mà họ phải thực hiện thông qua một chủ thể khác.
Căn cứ Điều 117 Luật TTHC 2015, quy định:
-
Cá nhân có năng lực hành vi tố tụng hành chính đầy đủ thì có thể tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án. Tại mục tên, địa chỉ của người khởi kiện trong đơn phải ghi họ, tên, địa chỉ của cá nhân; ở phần cuối đơn cá nhân phải ký tên hoặc điểm chỉ.
Tuy nhiên, trong những trường hợp sau quyền khởi kiện được thực hiện thông qua chủ thể khác. Cụ thể:
-
Cá nhân là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì người đại diện hợp pháp của họ có thể tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án.
Tại mục tên, địa chỉ của người khởi kiện trong đơn phải ghi họ tên, địa chỉ của người đại diện hợp pháp của cá nhân đó; ở phần cuối đơn, người đại diện hợp pháp đó phải ký tên hoặc điểm chỉ.
-
Cá nhân là người không biết chữ, không nhìn được, không thể tự mình làm đơn khởi kiện, không thể tự mình ký tên hoặc điểm chỉ thì có thể nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện và phải có người có năng lực hành vi tố tụng hành chính đầy đủ làm chứng, ký xác nhận vào đơn khởi kiện.
-
Cơ quan, tổ chức là người khởi kiện thì người đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức đó có thể tự mình hoặc nhờ người khác làm hộ đơn khởi kiện vụ án.
Tại mục tên, địa chỉ của người khởi kiện phải ghi tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức và họ, tên, chức vụ của người đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức đó; ở phần cuối đơn, người đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức phải ký tên và đóng dấu của cơ quan, tổ chức đó; trường hợp tổ chức khởi kiện là doanh nghiệp thì việc sử dụng con dấu theo quy định của Luật doanh nghiệp.
Như vậy, trong một số trường hợp, người khởi kiện là người chưa thành niên, mất năng lực hành vi.... Thì quyền khởi kiện được thực hiện thông quan chủ thể khác
