Nhiều thắc mắc xoay quanh việc liệu người phạm tội hay trong giai đoạn xét xử đang mang thai thì có giảm nhẹ hình phạt hay không, nói cách khác, phụ nữ đang mang thai có thuộc tình tiết giảm nhẹ TNHS hay không? Nếu có thì cần các điều kiện gì?
Căn cứ tại Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự như sau:
- Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
- Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
- Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
- Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;
- Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;
- Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;
- Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;
- Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;
- Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
- Phạm tội do lạc hậu;
- Người phạm tội là phụ nữ có thai;
- Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;
- Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;
- Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
- Người phạm tội tự thú;
- Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải
- Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án
- Người phạm tội đã lập công chuộc tội;
- Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
- Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ
Theo đó, người phạm tội là phụ nữ có thai là một trong các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Xuất phát từ nguyên tắc nhân đạo của Nhà nước, Bộ luật Hình sự quy định các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, trong đó có tình tiết quy định tại điểm n khoản 1 Điều 51 BLHS 2015 là người phạm tội là phụ nữ có thai.
Điều này xuất phát từ chính sách bảo vệ bà mẹ và trẻ em, trên tinh thần nhân đạo xã hội chủ nghĩa. So về tâm lý, bởi lẽ người có thai lúc nào cũng nhạy cảm hơn bao giờ hết, không những vậy tâm lý của phụ nữ có thai thường không ổn định bởi nhiều tác động do tâm sinh lý.
Đối với một số tội như các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người và một số tội xâm phạm trật tự công cộng, trật tự quản lý hành chính … thì tình trạng có thai của người phạm tội lúc gây án có ảnh hưởng đáng kể đối với hành vi thực hiện tội phạm.
Tuy nhiên, thực tiễn xét xử đặt ra việc áp dụng tình tiết giảm nhẹ này như thế nào cho phù hợp, đảm bảo được tính công bằng và nghiêm minh của pháp luật.
Ngoài ra, theo khoản 1 Điều 50 BLHS 2015 quy định Căn cứ quyết định hình phạt:
Khi quyết định hình phạt, Tòa án căn cứ vào quy định của Bộ luật này, cân nhắc tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội, các tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình sự.
Do đó, khi phụ nữ mang thai phạm tội căn cứ vào tình tiết giảm nhẹ cùng với việc cân nhắc vào tính chất, mức độ nguy hiểm, nhân thân người phạm tội mà Tòa án sẽ xem xét giảm nhẹ hình phạt.
Mang thai được coi là tình tiết giảm nhẹ TNHS khi đáp ứng điều kiện gì?
Người mang thai được coi là tình tiết giảm nhẹ khi:
Người phụ nữ đang có thai khi thực hiện tội phạm hoặc trong giai đoạn xét xử. Người phụ nữ phải chứng minh là mình có thai khi phạm tội. Trong trường hợp chưa có đủ căn cứ để kết luận người phụ nữ có thai khi phạm tội thì phải căn cứ vào kết luận của cơ quan chuyên môn y tế hoặc kết luận giám định.
Theo đó, mức độ giảm nhẹ phụ thuộc vào thời kỳ mang thai, ảnh hưởng của tình trạng thai nhi đến việc thực hiện tội phạm của bị cáo.
Phụ nữ có thai có được hoãn chấp hành phạt tù không?
Căn cứ tại điểm b khoản 1 Điều 61 BLHS 2015 quy định về việc hoãn chấp hành phạt tù thì phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, thì được hoãn cho đến khi con đủ 36 tháng tuổi.
Do đó, khi chấp hành hình phạt, để bảo đảm cho sức khỏe cho người mẹ cũng như đứa con mà phụ nữ đang mang thai được hoãn chấp hành hình phạt cho đến khi con đủ 36 tháng tuổi.
Theo quy định tại Điều 67 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 về hoãn thi hành án phạt tù thì: phụ nữ mang thai được hoãn thi hành án phạt tù khi đã có quyết định cuối cùng của Tòa án về tội phạm, tức là khi đã nhận án phạt tù và quyết định đó chưa được thi hành. Do đó, tùy trường hợp phụ nữ mang thai trong giai đoạn nào sẽ áp dụng các quy định hoãn hay là tình tiết giảm nhiệm trách nhiệm hình sự cho phù hợp.
Người bị xử phạt tù nếu có nơi làm việc ổn định hoặc có nơi thường trú cụ thể, rõ ràng, đồng thời sau khi bị xử phạt tù không có hành vi vi phạm pháp luật nghiệm trọng, không có căn cứ cho rằng họ bỏ trốn và thuộc một trong các trường hợp sau đây thì được hoãn chấp hành hình phạt tù:
Là phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi (không phân biệt là con đẻ hay con nuôi), nếu họ bị xử phạt tù lần đầu. Trong thời gian được hoãn chấp hành hình phạt tù mà người bị kết án lại có thai hoặc phải tiếp tục nuôi con dưới 36 tháng tuổi thì vẫn được hoãn cho đến khi đứa con sau cùng đủ 36 tháng tuổi.
