Theo Luật Nhà ở 2023, người Việt Nam định cư ở nước ngoài sẽ được sở hữu nhà ở tại Việt Nam như cá nhân trong nước
Mới đây, Bộ Tư pháp đã công bố hồ sơ thẩm định đề nghị xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội cho phép Luật Nhà ở 2023 có hiệu lực sớm hơn 6 tháng, tức là bắt đầu có hiệu lực từ 01/7/2024 thay vì 01/01/2025 như trước đây.
(1) Điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài được sở hữu nhà ở tại Việt Nam?
Theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 8 Luật Nhà ở 2023, điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài được sở hữu nhà ở tại Việt Nam như sau:
“Điều 8: Đối tượng và điều kiện được sở hữu nhà ở tại Việt Nam
…..
2. Điều kiện được sở hữu nhà ở tại Việt Nam bao gồm:
….
b) Người Việt Nam định cư ở nước ngoài được phép nhập cảnh vào Việt Nam được sở hữu nhà ở gắn với quyền sử dụng đất ở theo quy định của pháp luật về đất đai;
….”
So với quy định của Luật Nhà ở 2014 trước đây thì người Việt Nam định cư ở nước ngoài muốn sở hữu nhà ở tại Việt Nam phải thông qua hình thức mua, thuê mua nhà ở thương mại của doanh nghiệp kinh doanh bất động sản hoặc mua, nhận tặng cho, nhận đổi, nhận thừa kế nhà ở của hộ gia đình, cá nhân hoặc nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở trong dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại được phép bán nền để tự tổ chức xây dựng nhà ở theo quy định của pháp luật.
Như vậy, Luật Nhà ở 2023 đã đơn giản hóa điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài được sở hữu nhà ở tại Việt Nam đó là chỉ cần được phép nhập cảnh vào Việt Nam thì người Việt Nam định cư ở nước ngoài đã đủ điều kiện được sở hữu nhà ở tại Việt Nam.
(2) Quyền và nghĩa vụ của người Việt Nam định cư ở nước ngoài khi sở hữu nhà ở tại Việt Nam là gì?
Quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu và người sử dụng nhà ở được quy định tại Điều 10 và Điều 11 Luật Nhà ở 2023 như sau:
Các quyền của chủ sở hữu và người sử dụng nhà ở bao gồm:
- Có quyền bất khả xâm phạm về nhà ở thuộc sở hữu hợp pháp của mình;
- Sử dụng nhà ở vào mục đích để ở và mục đích khác mà pháp luật không cấm;
- Được cấp Giấy chứng nhận đối với nhà ở thuộc quyền sở hữu hợp pháp của mình theo quy định của Luật Nhà ở 2023 và pháp luật về đất đai;
- Bán, cho thuê mua, tặng cho, đổi, để thừa kế, thế chấp, góp vốn bằng nhà ở; chuyển nhượng hợp đồng mua bán nhà ở, cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ, ủy quyền quản lý nhà ở và các quyền khác; trường hợp tặng cho, để thừa kế nhà ở cho đối tượng không thuộc trường hợp được sở hữu nhà ở tại Việt Nam thì đối tượng này chỉ được hưởng giá trị của nhà ở đó. Trường hợp Luật Đất đai có quy định khác về quyền của chủ sở hữu nhà ở gắn với quyền sử dụng đất ở là người Việt Nam định cư ở nước ngoài thì thực hiện theo quy định đó;
- Sử dụng chung các công trình tiện ích công cộng trong khu nhà ở đó
Trường hợp là chủ sở hữu nhà chung cư thì có quyền sở hữu chung, sử dụng chung đối với phần sở hữu chung của nhà chung cư và công trình hạ tầng sử dụng chung của khu nhà chung cư đó, trừ công trình được xây dựng để kinh doanh hoặc phải bàn giao cho Nhà nước theo quy định của pháp luật hoặc theo thỏa thuận trong hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở;
- Bảo trì, cải tạo, phá dỡ, xây dựng lại nhà ở
- Được bảo hộ quyền sở hữu nhà ở theo quy định tại Điều 7 Luật Nhà ở 2023
- Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện đối với hành vi vi phạm quyền sở hữu hợp pháp của mình và hành vi khác vi phạm pháp luật về nhà ở;
- Quyền khác theo quy định của pháp luật.
Nghĩa vụ của chủ sở hữu và người sử dụng nhà ở như sau:
- Sử dụng nhà ở đúng mục đích; lập và lưu trữ hồ sơ nhà ở thuộc sở hữu của mình;
- Thực hiện việc phòng cháy, chữa cháy, bảo đảm vệ sinh, môi trường, trật tự, an toàn xã hội theo quy định của pháp luật;
- Thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật khi bán, cho thuê mua, cho thuê, tặng cho, đổi, để thừa kế, thế chấp, góp vốn, cho mượn, cho ở nhờ, ủy quyền quản lý nhà ở, chuyển nhượng hợp đồng mua bán nhà ở; đối với giao dịch nhà ở là tài sản chung của vợ chồng thì còn phải thực hiện theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình. Trường hợp mua bán nhà ở có thời hạn theo quy định tại khoản 1 Điều 165 Luật Nhà ở 2023 thì phải trả lại nhà ở khi hết thời hạn theo quy định tại khoản 2 Điều 9 của Luật Nhà ở 2023.
- Trường hợp Luật Đất đai có quy định khác về nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà ở gắn với quyền sử dụng đất ở là người Việt Nam định cư ở nước ngoài thì thực hiện theo quy định đó
- Thực hiện đúng quy định của pháp luật và không được gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác khi bảo trì, cải tạo, phá dỡ, xây dựng lại nhà ở; trường hợp mua bán nhà ở có thời hạn thì còn phải thực hiện theo thỏa thuận giữa các bên;
- Mua bảo hiểm cháy, nổ đối với nhà ở thuộc trường hợp bắt buộc phải tham gia bảo hiểm cháy, nổ theo
- Chấp hành quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã có hiệu lực pháp luật về việc xử lý vi phạm, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về nhà ở, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, di dời, phá dỡ nhà ở;
- Có trách nhiệm để các bên có liên quan và người có thẩm quyền thực hiện việc kiểm tra, theo dõi, bảo trì hệ thống trang thiết bị, hệ thống hạ tầng kỹ thuật, phần diện tích thuộc sở hữu chung, sử dụng chung;
- Thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước khi được công nhận quyền sở hữu nhà ở, khi thực hiện giao dịch về nhà ở và trong quá trình sử dụng nhà ở theo quy định của pháp luật;
- Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Như vậy, quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu và người sử dụng nhà ở là người Việt Nam định cư ở nước ngoài tương tự như quyền và nghĩa vụ đối với tổ chức, cá nhân trong nước.
Tuy nhiên, đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài thì còn phải tuân thủ thêm các quy định tại Luật Đất đai.
(3) Điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia giao dịch về nhà ở tại Việt Nam?
Theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 161 Luật Nhà ở 2023, điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia giao dịch về nhà ở tại Việt Nam như sau:
- Phải thuộc đối tượng được sở hữu nhà ở tại Việt Nam theo quy định của Luật Nhà ở 2023
- Không bắt buộc phải có đăng ký cư trú tại nơi có nhà ở được giao dịch
- Tuân thủ quy định của Luật Đất đai
So với Luật Nhà ở 2014 thì các điều kiện này cơ bản là tương tự với quy định điều kiện được tham gia giao dịch nhà ở như trong Luật Nhà ở 2014 và bổ sung thêm quy định người Việt Nam định cư ở nước ngoài khi tham gia giao dịch nhà ở thì phải tuân thủ theo quy định của Luật Đất đai.
