Theo quy định tại Điều 22 Luật Giao thông đường bộ 2008 thì xe ưu tiên bao gồm những loại xe sau:
a) Xe chữa cháy đi làm nhiệm vụ;
b) Xe quân sự, xe Công an đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, đoàn xe có xe Cảnh sát dẫn đường;
c) Xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu;
d) Xe hộ đê, xe đi làm nhiệm vụ khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật;
đ) Đoàn xe tang.
Khi làm nhiệm vụ các xe trên phải có tín hiệu còi, cờ, đèn theo quy định; không bị hạn chế tốc độ; được phép đi vào đường ngược chiều, các đường khác có thể đi được, kể cả khi có tín hiệu đèn đỏ và chỉ phải tuân theo chỉ dẫn của người điều khiển giao thông. (theo Khoản 2 Điều 22 Luật giao thông đường bộ 2008)
Khi có tín hiệu của xe được quyền ưu tiên, người tham gia giao thông phải nhanh chóng giảm tốc độ, tránh hoặc dừng lại sát lề đường bên phải để nhường đường. Không được gây cản trở xe được quyền ưu tiên. (Khoản 3 Điều 22 Luật giao thông đường bộ 2008)
Trong trường hợp cố tình cản trở xe ưu tiên làm nhiệm vụ thì người đó sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Nghị định 46/2016/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt. Cụ thể việc xử phạt được thực hiện như sau:
- Đối với người điều khiển, người được chở trên xe ô tô và các loại xe tương tự ô tô có hành vi cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên thì mức phạt sẽ từ 2 triệu đồng đến 3 triệu đồng, được quy định tại Điểm d, Khoản 6, Điều 5.
Ngoài việc bị phạt tiền, người điều khiển xe thực hiện hành vi trên còn bị áp dụng hình thức phạt bổ sung, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 1 tháng đến 3 tháng, được quy định tại Điểm b, Khoản 12, Điều 5.
- Đối với người điều khiển, người ngồi trên xe moto, xe gắn máy (kể cả xe máy điện), các loại xe tương tự xe mô tô và các loại xe tương tự xe gắn máy mà có hành vi không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên sẽ bị phạt từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng theo quy định tại điểm đ Khoản 5 Điều 6.
Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị áp dụng các hình phạt bổ sung theo quy định tại khoản 12 Điều 6.
- Đối với người điều khiển máy kéo, xe máy chuyên dùng có hàh vi cản trở xe ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ thì sẽ bị xử phạt từ 400.000 đồng đến 600.000 đồng theo quy định tại điểm h Khoản 4 Điều 7
Ngoài ra, người điều khiển còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung theo quy định tại Khoản 9 Điều 7.
- Đối với người điều khiển, người ngồi trên xe đạp, xe đạp máy, người điều khiển xe thô sơ khác có hành vi cản trở xe ưu tiên làm nhiệm vụ khi xe ưu tiên phát tín hiệu ưu tiên thì sẽ bị xử phạt từ 60.000 đồng đến 80.000 đồng theo quy định tại điểm c Khoản 2 Điều 8.
Như vậy, tùy từng loại phương tiện tham gia giao thông khác nhau thì mức xử phạt đối với hành vi cản trở xe được quyền ưu tiên cũng sẽ khác nhau. Ngoài ra, việc vi phạm đó còn có thể dẫn đến các hình phạt bổ sung khác gây khó khăn cho người điều khiển. Cho nên cách tốt nhất để không bị xử phạt là cần nhanh chóng nhường đường cho các loại xe ưu tiên theo các quy định trên.