Trong quá trình đấu thầu, việc hủy bỏ một cuộc đấu thầu không phải là điều hiếm gặp. Vậy, theo quy định của pháp luật, những trường hợp nào được phép hủy thầu?
(1) Các trường hợp hủy thầu đối với lựa chọn nhà thầu
Căn cứ theo khoản 1 Điều 17 Luật Đấu thầu 2023, các trường hợp hủy thầu đối với lựa chọn nhà thầu bao gồm:
- Tất cả hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng được các yêu cầu của hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu
Ví dụ: Một công ty tổ chức đấu thầu xây dựng một tòa nhà văn phòng. Sau khi thu thập hồ sơ của các nhà thầu, công ty phát hiện tất cả các hồ sơ đều không đáp ứng yêu cầu về kinh nghiệm thi công các công trình tương tự hoặc không đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng vật liệu xây dựng như đã quy định trong hồ sơ mời thầu. Trong trường hợp này, công ty hoàn toàn có quyền hủy bỏ cuộc đấu thầu.
- Thay đổi về mục tiêu, phạm vi đầu tư trong quyết định đầu tư đã được phê duyệt làm thay đổi khối lượng công việc, tiêu chuẩn đánh giá đã ghi trong hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu
Ví dụ: Dự án xây dựng một khu công viên ban đầu chỉ yêu cầu xây dựng các hạng mục cơ bản như đường đi bộ và cây xanh. Tuy nhiên, sau khi phê duyệt, quyết định đầu tư được điều chỉnh để bao gồm thêm các hạng mục như hồ bơi và sân thể thao. Nếu hồ sơ mời thầu không cập nhật theo thay đổi này, thì việc lựa chọn nhà thầu sẽ bị hủy.
- Hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu không tuân thủ quy định của Luật Đấu thầu 2023 và quy định khác của pháp luật có liên quan dẫn đến nhà thầu được lựa chọn không đáp ứng yêu cầu để thực hiện gói thầu:
Ví dụ: Một công ty tổ chức đấu thầu xây dựng một công trình công cộng nhưng hồ sơ mời thầu lại không quy định rõ về các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường. Điều này vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Trong trường hợp này, cuộc đấu thầu có thể bị hủy bỏ.
- Nhà thầu trúng thầu thực hiện hành vi bị cấm quy định tại Điều 16 Luật Đấu thầu 2023:
Ví du: Một nhà thầu đã trúng thầu nhưng sau đó bị phát hiện đã tham gia vào hành vi gian lận trong quá trình đấu thầu như: đưa hối lộ, thông thầu, làm giả hồ sơ tài liệu trong đấu thầu,...thì nhà đầu tư có thể hủy thầu.
- Tổ chức, cá nhân khác ngoài nhà thầu trúng thầu thực hiện hành vi bị cấm quy định tại Điều 16 Luật Đấu thầu 2023 dẫn đến sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu:
Ví dụ: Một cán bộ của cơ quan chủ quản dự án đã nhận hối lộ từ một nhà thầu để nâng điểm hồ sơ của nhà thầu đó. Điều này dẫn đến việc nhà thầu không xứng đáng trúng thầu lại được lựa chọn. Trong trường hợp này, cuộc đấu thầu cần phải bị hủy bỏ và các cá nhân liên quan sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý.
(2) Các trường hợp hủy thầu đối với lựa chọn nhà đầu tư
Theo khoản 2 Điều 17 Luật Đấu thầu 2023, các trường hợp hủy thầu đối với lựa chọn nhà đầu tư bao gồm:
- Tất cả hồ sơ dự thầu không đáp ứng được các yêu cầu của hồ sơ mời thầu
Ví dụ: Một dự án xây dựng khu chung cư yêu cầu nhà đầu tư phải có ít nhất 3 dự án tương tự đã hoàn thành trong vòng 5 năm qua. Tuy nhiên, tất cả các nhà đầu tư tham gia đều chỉ có 1 hoặc 2 dự án tương tự. Do đó, tất cả hồ sơ dự thầu đều không đáp ứng yêu cầu và dẫn đến việc hủy thầu.
- Thay đổi mục tiêu, quy mô, địa điểm, vốn đầu tư, thời hạn thực hiện dự án đầu tư kinh doanh vì lý do bất khả kháng, làm thay đổi tiêu chuẩn đánh giá trong hồ sơ mời thầu đã phát hành
Ví dụ: Dự án ban đầu được phê duyệt để xây dựng một nhà máy sản xuất với quy mô nhỏ. Tuy nhiên, do tình hình thị trường thay đổi, nhà đầu tư quyết định mở rộng quy mô nhà máy và thay đổi địa điểm xây dựng. Những thay đổi này làm thay đổi tiêu chuẩn đánh giá trong hồ sơ mời thầu đã phát hành, dẫn đến việc hủy thầu.
- Hồ sơ mời thầu có một hoặc một số nội dung không tuân thủ quy định của Luật này, quy định khác của pháp luật có liên quan dẫn đến sai lệch kết quả lựa chọn nhà đầu tư hoặc nhà đầu tư được lựa chọn không còn đáp ứng yêu cầu để thực hiện dự án đầu tư kinh doanh
Ví dụ: Hồ sơ mời thầu ban đầu của một dự án đầu tư xây dựng khu đô thị mới không quy định rõ về các nghĩa vụ bảo vệ môi trường của nhà đầu tư. Điều này vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Trong trường hợp này, cuộc đấu thầu có thể bị hủy bỏ để bổ sung các yêu cầu về bảo vệ môi trường vào hồ sơ mời thầu mới.
- Nhà đầu tư trúng thầu thực hiện hành vi bị cấm quy định tại Điều 16 Luật Đấu thầu 2023
Ví dụ: Một nhà đầu tư trúng thầu trong dự án xây dựng hạ tầng nhưng bị phát hiện có các hành vi như đưa, nhận hối lộ; thông thầu; làm giả, sai lệch hồ sơ tài liệu trong đấu thầu
- Tổ chức, cá nhân khác ngoài nhà đầu tư trúng thầu thực hiện hành vi bị cấm quy định tại Điều 16 Luật Đấu thầu 2023 dẫn đến sai lệch kết quả lựa chọn nhà đầu tư
Ví dụ: Một công ty tư vấn đã thông đồng với một nhà đầu tư khác để thao túng kết quả thầu bằng cách cung cấp thông tin sai lệch. Khi sự việc được phát hiện, kết quả lựa chọn nhà đầu tư sẽ bị hủy do hành vi vi phạm của tổ chức khác.
Trên đây là một số ví dụ mang tính chất minh họa và có thể có nhiều trường hợp cụ thể khác cho các trường hợp hủy thầu được quy định tại Điều 17 Luật Đấu thầu 2023.
Theo đó, việc hủy thầu được thực hiện trong thời gian từ ngày phát hành hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu đến trước khi ký kết hợp đồng, thỏa thuận khung đối với mua sắm tập trung.
Trường hợp tổ chức, cá nhân vi phạm quy định của pháp luật dẫn đến hủy thầu theo quy định tại các điểm c, d, đ khoản 1 và các điểm c, d, đ khoản 2 Điều 17Luật Đấu thầu 2023 phải đền bù chi phí cho các bên liên quan.
