PHÂN TÍCH TOÀN VĂN HIẾN PHÁP 2013

GIỚI THIỆU

Ngày 28/11/2013, Quốc hội đã thông qua Hiến pháp 2013 (có hiệu lực từ 01/01/2014[1]), như vậy sau hơn 21 năm nước ta đã có bản Hiến pháp mới, Hiến pháp của thời kỳ hội nhập, đổi mới và phát triển[2]. Hiến pháp là Luật cơ bản của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có hiệu lực pháp lý cao nhất. Mọi văn bản pháp luật khác đều phải phù hợp với Hiến pháp, mọi hành vi vi phạm Hiến pháp đều bị xử lý[3].

Mỗi bản Hiến pháp đều có vai trò, sứ mệnh lịch sử riêng nhưng tựu chung lại đều góp phần phát triển đất nước, công bằng, dân chủ và văn minh. Tuy nhiên, không phải ai cũng có điều kiện, thời gian để hiểu biết sâu sắc, đầy đủ về Hiến pháp; một bộ phận không nhỏ coi Hiến pháp là điều cao xa. Nhằm đưa Hiến pháp đến gần gũi với quần chúng nhân dân, tác giả sẽ phân tích toàn văn Hiến pháp 2013, nêu ra những điểm mới cơ bản của Hiến pháp 2013 so với Hiến pháp 1992[4]

PHẦN 1: TỔNG QUAN CHUNG HIẾN PHÁP 2013

Hiến pháp 2013 bao gồm 11 chương và 120 điều (giảm 1 chương và 27 điều so với Hiến pháp 1992). Hiến pháp 2013 chỉ giữ nguyên 5 điều, bổ sung 12 điều mới và sửa đổi 103 điều. Trong đó có sự sắp xếp lại các chương, như sau:

- Chương 11: Quốc kỳ, quốc huy, quốc ca, thủ đô, ngày quốc khánh được ghép vào Chương 1.

- Chương 5: Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được đưa lên Chương 2 với tên gọi quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

- Một chương hoàn toàn mới, đó là chương 10: Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước.

Đặc biệt, từ “nhân dân” được thay thế bằng từ “Nhân dân” nhằm đề cao hơn nữa vai trò của Nhân dân.

Xem danh sách tổng quan so sánh Hiến pháp 1992 với 2013 tại phụ lục 3.1.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.10.5 Ủy ban nhân dân

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 123 và 124 của Hiến pháp 1992. Theo đó, quy định những nội dung sau:

- Một là, Ủy ban nhân dân ở cấp chính quyền địa phương do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên.

Về cơ bản nội dung này được giữ nguyên như điều 123 của Hiến pháp 1992.

- Hai là, Ủy ban nhân dân tổ chức việc thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương; tổ chức thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân và thực hiện các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên giao.

So với Hiến pháp 1992, nội dung này được quy định ngắn gọn, súc tích hơn điều 124 của Hiến pháp 1992.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.10.7 Thực hiện chế độ thông báo của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 125 của Hiến pháp 1992. Theo đó, quy định những nội dung sau:

- Một là, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thực hiện chế độ thông báo tình hình của địa phương cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân, lắng nghe ý kiến, kiến nghị của các tổ chức này về xây dựng chính quyền và phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương; phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân động viên Nhân dân cùng Nhà nước thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh ở địa phương.

Về cơ bản nội dung này được giữ nguyên như Hiến pháp 1992, theo đó có một sự thay đổi nhỏ, đó là: “...thông báo tình hình mọi mặt của địa phương cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam...” được thay thế thành “...thông báo tình hình của địa phương cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam...”.

- Hai là, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương được mời tham dự các kỳ họp Hội đồng nhân dân và được mời tham dự hội nghị Ủy ban nhân dân cùng cấp khi bàn các vấn đề có liên quan.

So với Hiến pháp 1992 thì nội dung này có điểm mới sau: “...người đứng đầu các đoàn thể nhân dân ở địa phương...” được thay thế thành “...người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương...”.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.11.2 Kiểm toán nhà nước

Đây là quy định mới của Hiến pháp 2013. Sự ra đời của điều này nhằm giúp việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công một cách hiệu quả, góp phần to lớn vào công cuộc phòng chống lãng phí, tham nhũng.

(Còn nữa - tiếp tục cập nhật cho đến khi hoàn thành)

2.12.2 Sửa đổi Hiến pháp

Điều này được sửa đổi, bổ sung trên cơ sở điều 147 của Hiến pháp 1992. Theo đó, bổ sung những quy định sau:

- Một là, Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ hoặc ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Quốc hội có quyền đề nghị làm Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp.

- Hai là, Quốc hội thành lập Ủy ban dự thảo Hiến pháp. Thành phần, số lượng thành viên, nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban dự thảo Hiến pháp do Quốc hội quyết định theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội.

- Ba là, Ủy ban dự thảo Hiến pháp soạn thảo, tổ chức lấy ý kiến Nhân dân và trình Quốc hội dự thảo Hiến pháp.

- Bốn là, Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành. Việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội quyết định.

Quy định việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp nhằm thể hiện Nhà nước ta là Nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân.

- Năm là, Thời hạn công bố, thời điểm có hiệu lực của Hiến pháp do Quốc hội quyết định.

---ĐÃ HOÀN THÀNH---