Giới Luật sư có tự làm khó chính mình?

Báo phapluattp.vn hôm nay (16/10/2012) đăng bài viết như dưới đây:

Gắn camera ở phòng xử: Khó khả thi?

Từ thực trạng công tác xét xử của tòa còn bị nhiều đương sự, luật sư khiếu nại, đã có ý kiến đề nghị tòa nên triển khai hệ thống ghi âm, ghi hình đồng bộ tại các phòng xử.

Tuy nhiên, nhiều người e ngại là việc này sẽ khó khả thi…

Như chúng tôi đã thông tin trên số báo trước, luật sư Trần Hồng Phong (Đoàn Luật sư TP.HCM, người đang khiếu nại về một phiên xử phúc thẩm của TAND TP.HCM) cho biết tuần này, ông sẽ gửi đơn thư kiến nghị đến các cơ quan chức năng về việc nên gắn hệ thống camera ở các phòng xử.

Để phiên tòa được minh bạch

Theo luật sư Phong, tòa án là nơi giải quyết tranh chấp, cần có hệ thống ghi âm, ghi hình đồng bộ để ghi lại toàn bộ diễn biến phiên xử. Băng ghi âm, ghi hình này là tài sản của tòa, do tòa quản lý, không phải bất cứ ai cũng có thể sử dụng. Trong trường hợp người tham gia tố tụng có bức xúc, khiếu nại thì tòa có thể dựa trên băng ghi âm, ghi hình để xem xét thấu đáo cho họ.

Luật sư Phong cho rằng việc gắn hệ thống camera không quá khó và không vượt quá sức của các tòa. Bởi lẽ chi phí gắn camera là không cao. Hiện tất cả cơ quan nhà nước hiện nay đều có hệ thống camera như cơ quan hải quan để chống tiêu cực.

Đồng tình, luật gia Đặng Đình Thịnh (Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật TP.HCM - Hội Luật gia Việt Nam) nói: “Lâu nay tình trạng hạn chế việc tranh tụng, phát biểu của luật sư tại phiên tòa cũng như không ghi hoặc ghi không đầy đủ ý kiến của họ vào bản án vẫn xảy ra, làm ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ án và vi phạm tố tụng”. Vì vậy, theo ông Thịnh, việc ghi âm, ghi hình và lưu vào hồ sơ vụ án cũng như công khai biên bản phiên tòa là cần thiết, thể hiện rõ sự minh bạch, khách quan của phiên tòa và làm căn cứ để tiếp tục giải quyết vụ án ở cấp tòa tiếp theo.

Khó khả thi?

Ngược lại, luật sư Nguyễn Minh Thuận (Giám đốc Công ty Luật hợp doanh Sài Gòn Việt Nam) cho rằng việc trang bị hệ thống ghi âm, ghi hình đồng bộ các phiên xử là rất khó khả thi.

Luật sư Thuận phân tích: Trước hết, việc gắn hệ thống này tại các phòng xử là rất tốn kém bởi ngoài camera còn phải trang bị hệ thống âm thanh để ghi âm đồng bộ. Ngoài ra, tòa còn phải bố trí con người và phương tiện để lưu trữ, bảo quản các file ghi âm, ghi hình này. Mặt khác, hằng ngày tại một tòa có thể diễn ra rất nhiều phiên xử tại nhiều phòng xử. Liệu tòa có thể ghi âm, ghi hình hết, quản lý được hết? Đó là chưa nói có những phiên xử mà để đảm bảo an ninh trật tự thì không thể ghi âm, ghi hình công khai…

Kiểm sát viên Lưu Mỹ Hường (Trưởng phòng Kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc dân sự VKSND TP.HCM) cũng chung quan điểm này. Bà Hường lưu ý là ngoài các điều kiện vật chất, con người, luật còn quy định việc ghi âm, ghi hình về diễn biến phiên tòa chỉ có thể được tiến hành khi được sự đồng ý của HĐXX. Tức về mặt quản lý hành chính, tòa án có thể trang bị camera giám sát trụ sở cơ quan nhưng trong một phiên tòa cụ thể thì quyền cho ghi âm, ghi hình hay không lại do HĐXX quyết định.

Xâm phạm quyền nhân thân?

Quan trọng hơn, hai luật sư Bùi Quang Nghiêm và Lê Thành Kính (Đoàn Luật sư TP.HCM) bày tỏ lo ngại rằng việc ghi âm, ghi hình phiên tòa còn ảnh hưởng đến quyền nhân thân của những người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng nên không thể tùy tiện gắn camera tại các phòng xử. Chưa kể, việc này sẽ làm những người có mặt tại phiên xử có cảm giác gò bó, không thoải mái, mất tự nhiên, ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng phiên tòa…

Nhiều chuyên gia khác cũng cho biết vì tôn trọng quyền nhân thân mà nhiều nước có nền tố tụng tiến bộ cấm ghi âm, ghi hình phiên tòa. Ở các nước này, bản tin thời sự về các phiên xử đều chỉ sử dụng các ảnh vẽ. Một phần chuyện này do lịch sử tư pháp của các nước để lại. Một phần là từ nguyên nhân đề cao quyền con người, không cho tự tiện đưa hình ảnh cá nhân lên các phương tiện thông tin đại chúng.

HOÀNG YẾN

Nhận xét:

1. Từ trước đến nay đã có khá nhiều khiếu nại về việc hoạt động của Luật sư trong quá trình tố tụng. Ý tưởng gắn camera chắc chắn sẽ góp phần giảm bớt thiệt thòi cho Luật sư khi tham gia phiên toà. Ấy vậy mà, đọc bài này thấy hầu hết những Luật sư nêu ý kiến đều phản đối, nại lý do này lý do kia. Thật lạ lùng!

2. Như bài báo đã nêu, việc gắn camera đã được thực hiện (ít nhất là Khánh Hoà) và cho thấy tác động tích cực.

- Ý kiến cho là tốn kém là không thuyết phục vì giá không quá cao (đầy rẫy nơi trang bị như cửa hàng, doanh nghiệp,...) và chi phí về tài chính không thể so sách với việc bảo đảm hoạt động xét xử phải đúng luật, bảo đảm sinh mạng pháp lý và nhiều khi cả tính mạng con người.

- Ý kiến về lưu trữ thuộc về kỹ thuật, không có gì khó. Hơn nữa, những vụ không có khiếu nại về tố tụng thì không nhất thiết phải lưu lâu dài.

- Ý kiến về "nhân thân,..." là không đáng kể vì những vụ này ít và có thể chủ động không ghi hình hoặc không lưu. Ngoài ra, toà xử công khai (trừ những vụ xử kín) thì việc ghi hình là bình thường vì ngay báo chí có quyền đưa tin cơ mà.

- Ý kiến nói phải theo quyết định của HĐXX: Nhìn chung, quyết định không cho ghi hình là Toà án muốn bảo vệ chính mình. Bây giờ Toà cho ghi thì đâu có gì ghê gớm. Việc ghi hình không ảnh hưởng đến xét xử độc lập và theo pháp luật thì chẳng có gì là không được.

Một việc làm tốt cho rất nhiều phía, nhất là giới Luật sư mà vẫn bị rất nhiều ý kiến phản đối, lại cũng nhiều nhất là Luật sư. Thật hết biết!

Tôi nghĩ nên gắn camera theo dõi bởi lẽ biên bản phiên tòa không phải lúc nào cũng ghi đúng diễn biến của phiên tòa. Hơn nữa, không mấy đương sự biết được rằng mình có quyền được xem ngay biên bản phiên tòa khi kết thúc phiên tòa. Thêm nữa, kể cả khi có yêu cầu xem biên bản thì chưa chắc gì đã được cho xem. Tòa án có thể nại ra rất nhiều lý do để từ chối.

chúng tôi cũng đã từng những trường hợp HĐXX không khách quan khi xét xử và có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng. Thậm chí, ngay chính kiểm sát viên cũng vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, tuy nhiên HĐXX lại vẫn không xử lý. Đương sự đã có ý kiến về vấn đề vi phạm thủ tục tố tụng của Kiểm sát viên ngay chính phiên tòa hôm đó, nhưng đến khi kháng cáo lên Tòa phúc thẩm thì không được xem xét vì không có chứng cứ chứng minh, trong khi đó biên bản phiên tòa cũng không ghi nhận những điều đó.

Do đó, để đảm bảo triệt để quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự thì nên cho ghi âm, ghi hình lại diễn biến phiên tòa. Đó là chứng cứ rõ ràng nhất giúp cho việc giám sát tính xét xử khách quan, độc lập, đúng pháp luật của phiên tòa được thực hiện một cách triệt để trên thực tế.

Chi phí để gắn camera ở tòa chắc cũng không cao như nhiều người nói. Bởi lẽ, mỗi một tòa án cấp huyện thông thường chỉ có 1 hội trường xét xử. Tòa tỉnh thì số lượng có thể nhiều hơn một chút. Mỗi một hội trường gắn từ 2 đến 3 camera theo dõi, thì có lẽ không đến nỗi quá tốn kém.