Giao dịch bảo đảm bằng tài sản của bên thứ ba: Vai trò pháp lý của Bên được bảo đảm?

Đề nghị bạn đọc kỹ Thoả ước sử dụng trước khi viết bài trên Dân luật: "Không sử dụng ngôn từ thiếu văn hoá, khiêu dâm, đe dọa, lăng nhục hay xúc phạm cá nhân, đơn vị hay tổ chức khác."

@nguoitruongphu:

Chuyện bạn nói tôi cũng không rõ lắm, tôi đã và đang không quan tâm chuyện này. Nhưng nếu có sai, thì đó cũng là chuyện của Toà án. Cần phải nghiêm túc xử lý, đấy là điều không phải bàn cãi.

Việt Nam mình chuyện Toà án hành người dân thì nhiều vô số, vậy mới cần đến luật sư. Và tất nhiên luật sư cần phải giỏi thực tiễn, nhưng bên cạnh đó cũng phải nắm vững lý luận nữa. Đó là điều mình quan tâm trong chủ đề này, nói gì thì nói cũng phải có căn cứ mới được. Các bạn nói chuyện thực tiễn, ok, rất đúng, nhưng mình nói chuyện lý luận, có gì sai ?

Đa số các toà làm láo, xử ép, nhưng cũng phải có căn cứ người ta mới làm được như thế, chứ có mấy ông dám làm sai chuyện rành rành ra đó ? VD như chuyện ông Toà ở Quảng Ngãi kia ông ấy muốn xử cũng phải dựa trên quy định này kia mới ra được cái phán quyết đó, đúng không nào !?

@hungmaiusa:

1. Bên trên thì bạn bảo nếu muốn bảo ai đó không đúng thì mình phải tự chứng minh. Bên dưới bạn lại học ngay chiêu của mình, chỉ bảo không đúng thôi, nhưng lại không chứng minh cho mình rõ. Thôi để mình làm hộ bạn vậy :)

Mình bảo: "Tuy nhiên đa số thừa nhận không có nghĩa là nó đúng, nhất là ở trong lĩnh vực pháp lý." và bạn bảo mình không đúng. Bạn nên nói thêm như thế này:

Dù BLDS đã quy định rành rành ra đó rằng cầm cố, thế chấp là phải bằng tài sản của mình, bảo lãnh thì là của người thứ ba; luật đất đai (2003) cũng có quy định bảo lãnh bằng quyền sử dụng đất (mình nói thêm với bạn: chỗ này bạn cần xem là tại sao người ta lại phải đặt cả hai vấn đề thế chấp, bảo lãnh quyền sử dụng đất cạnh nhau ở luật đất đai như thế); nhưng nhiều nghị định, thông tư hướng dẫn luật đất đai, hướng dẫn về giao dịch bảo đảm đã bảo rằng bảo lãnh ở luật đất đai chính là thế chấp tài sản của bên thứ ba. Nên điều tớ nói là sai.

Ok, tớ phản bác bạn như thế này (đoạn này tớ dùng lý luận suông, không dùng căn cứ pháp lý):

Thật ra thì BLDS đã quy định rành rành ra đó rằng cầm cố, thế chấp phải bằng tài sản của mình, luật đất đai (2003) cũng quy định bảo lãnh bằng QSDĐ, nhưng tại sao lại có chuyện phải để ra nhiều văn bản dưới luật hợp pháp hoá cái chuyện thế chấp bằng tài sản của bên thứ ba ?

Vì rằng Luật đất đai đã quy định lù lù ra là người sử dụng đất có quyền thế chấp, bảo lãnh bằng QSDĐ; để khi chủ sử dụng đất đi vay thì dùng HĐ thế chấp, mượn đất người khác đi vay thì dùng bảo lãnh; nhưng các ông con giời ngân hàng không chịu làm theo, cứ phệt 1 dạng HĐ thế chấp chung.

Khi kinh tế khoẻ mạnh thì không sao, khi kinh tế đói kém, con nợ xù, bảo HĐ làm sai thì hoá ra ngân hàng vỡ nợ cả. Vậy nên Chính phủ mới phải đẻ ra cái chuyện là luật quy định 1 đằng, văn bản hướng dẫn lại "dám chỉnh" cả luật như vậy. (thế mới thấy là cái hệ thống quy phạm ở VN nó chuối như thế nào)

Lại sang tiếp Luật đất đai 2013, giờ thì bỏ cái chuyện bảo lãnh đi rồi, chỉ còn thế chấp thôi. Vậy là đùng 1 cái, các văn bản hướng dẫn bố láo đang từ dám chỉnh (chỉnh từ bảo lãnh thành thế chấp) lại thành chuẩn không cần chỉnh. Thế mới thấy rằng là Nhà nước mình vẫn còn khôn lắm, cũng vẫn biết rằng "chuyện trước đây" sơ hở như thế nào nên mới phải "hợp thức hoá" nó.

Ok rồi nhé, đa số thừa nhận rồi nhưng không đúng, nên Nhà nước mới phải sửa.

P/s: Thực ra mà nói thì chỗ này tớ nói hơi thừa, thực ra không cần phải giải thích gì với cậu, vì phần cậu bôi vàng chỉ là bổ ngữ, nó là một phận độc lập, không liên quan gì tới nội dung đang tranh luận của topic. Đúng như tớ viết: "đa số thừa nhận không có nghĩa là nó đúng, nhất là ở trong lĩnh vực pháp lý" điều này không có gì để bàn cãi cả.

2. Còn phần bôi vàng thứ 2, thôi không giải thích dài dòng nữa, chốt 1 câu, đấy là quan điểm cá nhân, nguyên văn như mình đã nói: "Tất nhiên mình cũng không phản đối..."

P/s tất cả: Mình tham gia vào topic này chủ yếu vì tranh luận - làm rõ hơn vấn đề mang tính chất học thuật; không phải tranh luận - hơn thua. Có khuyết điểm gì mong các vị huynh đệ chỉ giáo :)

Boyluat lại bươi móc chuyện cũ lên làm gì.

Vấn đề đó là thiếu sót của BLDS 2005 (chắc lúc đó các bác làm luật quên mất tiêu bên thứ ba nên chỉ ghi "một bên giao tài sản thuộc quyền sở hữu của mình" thay vì phải ghi "một bên hoặc bên thứ ba giao/thế chấp tài sản thuộc quyền sở hữu của mình").

Sau này vào thực tiễn mới thấy bị thiếu sót nên phải chữa cháy trong các Nghị định về giao dịch bảo đảm. Hy vọng đợt sửa BLDS kỳ này các sai sót đó sẽ được khắc phục.

Đợt tòa bắt bẻ các ngân hàng về hình thức, nếu không lầm, hình như là liên quan đến hợp đồng bảo lãnh (thực chất là thế chấp QSDĐ của bên thứ ba để bảo đảm nghĩa vụ trả nợ) vì theo định nghĩa bảo lãnh tại BLDS 2005 thì là dùng uy tín chứ không phải dùng tài sản, mà cái này thì thường chỉ có ngân hàng mới sử dụng.

Thân

Chào @boyluat, @nguoitruongphu và @hungmaiusa!

Cảm ơn các bạn đã nhiệt tình thảo luận trong topic này, mặc dù nội dung mà các bạn thảo luận không ăn nhập gì với vấn đề mà tôi đưa ra. Tuy vậy, tôi cũng xin đóng góp chút ý kiến hạn hẹp của mình về vấn đề mang tính chất học thuật này.

Giống như các bạn đang tranh luận, thực tế tồn tại 02 quan điểm đối với vấn đề này, và tổ soạn thảo Bộ Luật Dân sự sửa đổi, bổ sung cũng đang tranh luận, xin ý kiến để giải quyết chứ không riêng gì các bạn, cụ thể:

- Quan điểm thứ nhất: Đồng ý với việc thế chấp, cầm cố bằng tài sản của bên thứ ba. Theo đó, các bên sẽ ký 01 Hợp đồng cầm cố/thế chấp đối với giao dịch được bảo đảm bằng tài sản của bên thứ ba.

- Quan điểm 02: Việc thế chấp, cầm cố chỉ được thực hiện để đảm bảo cho nghĩa vụ của chính mình, mọi trường hợp xuất hiện bên thứ ba thì đều là bảo lãnh. Theo quan điểm này, trong các giao dịch bảo đảm bằng tài sản của bên thứ ba thì các bên cần phải ký 02 Hợp đồng, 01 Hợp đồng bảo lãnh cho nghĩa vụ của người khác và 01 Hợp đồng cầm cố/thế chấp để bảo đảm cho nghĩa vụ bảo lãnh đó.

Về quan điểm cá nhân, tôi nghiêng về quan điểm thứ 01, căn cứ pháp lý mà tôi đưa ra như sau:

1. Sử dụng luôn quy định của Bộ Luật Dân sự mà @boyluat đã viện dẫn, cụ thể:

Điều 326. Cầm cố tài sản

Cầm cố tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên cầm cố) giao tài sản thuộc quyền sở hữu của mình cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận cầm cố) để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự.

Điều 342. Thế chấp tài sản

1. Thế chấp tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự đối với bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế chấp) và không chuyển giao tài sản đó cho bên nhận thế chấp.

Cần lưu ý, các điều luật này không nói rằng nghĩa vụ dân sự được bảo đảm phải là nghĩa vụ của chính mình (chú ý đoạn bôi đậm), như vậy nghĩa vụ dân sự được bảo đảm ở đây có thể hiểu là nghĩa vụ dân sự của chính mình hoặc của bên thứ ba.

2. Để củng cố cho quan điểm trong quy định của Bộ Luật Dân sự trên, tôi căn cứ vào Khoản 1 Điều 3 Nghị định số 163/2006/NĐ-CP của Chính phủ về giao dịch bảo đảm (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 11/2012/NĐ-CP):

Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Bên bảo đảm là bên dùng tài sản thuộc sở hữu của mình, dùng quyền sử dụng đất của mình, dùng uy tín hoặc cam kết thực hiện công việc đối với bên nhận bảo đảm để bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ dân sự của chính mình hoặc của người khác, bao gồm bên cầm cố, bên thế chấp, bên đặt cọc, bên ký cược, bên ký quỹ, bên bảo lãnh và tổ chức chính trị - xã hội tại cơ sở trong trường hợp tín chấp.

Với nội dung trình bày trên, tôi mong rằng bạn @boyluat có thể chấp nhận tiền đề "giao dịch bảo đảm bằng tài sản của bên thứ ba", để chúng ta có cơ sở nghiên cứu và thảo luận về vấn đề chính của topic này mà tôi đã đưa ra (nếu được).

@nguoitruongphu: Tôi không dám nhận mình hiểu biết thực tiễn hơn bạn, nhưng tôi cũng không phải chỉ lý thuyết suông hay là "người ngoài cuộc". Nếu nói về tranh chấp ngân hàng thì bản thân tôi cũng đã 05 năm giải quyết tranh chấp trong ngân hàng rồi. Hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp thì tôi tiếp xúc hàng ngày, mẫu hợp đồng bảo đảm tiền vay cũng do tôi soạn thảo một phần, Bản án/Quyết định của Tòa liên quan đến tranh chấp tài sản bảo đảm của bên thứ ba tôi cũng có không ít (bao gồm cả Bản án của Tòa án phúc thẩm v/v sửa Bản án sơ thẩm, công nhận hiệu lực của Hợp đồng thế chấp QSDĐ của bên thứ ba mà bạn @unjustice có đề cập đến).

Chào @unjustice,

Tôi hoàn toàn đồng ý với ý kiến của bạn. Nếu được, mời @Unjustice bàn luận về vấn đề chính của topic tại bài đầu tiên, tôi nghĩ sẽ thú vị hơn chủ đề này nhiều.

Chào bạn,

Về câu hỏi thứ nhất, dĩ nhiên nếu được dùng tài sản để bảo đảm nghĩa vụ (của bên thứ ba) thì khi thực hiện nghĩa vụ bảo đảm xong thì Bên được bảo đảm phải có nghĩa vụ hoàn trả lại cho bên Bảo đảm chứ, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

Hiện nay Luật dân sự không có quy định này trong phần cầm cố, thế chấp vì đang hiểu theo hướng bảo đảm để thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh, như phương án 2 (nên chỉ quy định nội dung này tại phần bảo lãnh).

Về câu hỏi thứ hai, hiển nhiên là để bảo vệ quyền lợi của bên nhận bảo đảm thì bên nhận bảo đảm phải có quyền quyết định số tiền nộp vào để rút tài sản ra, tuy nhiên số tiền yêu cầu  phải được giới hạn ở mức tối đa bằng nghĩa vụ nợ mà bên được bảo đảm phải thanh toán cho bên nhận bảo đảm.

Thực tiễn có một số rủi ro phát sinh mà luật nên làm rõ liên quan đến mối "quan hệ tay ba" này này đó là:

- Trong trường hợp tài sản cầm cố, thế chấp của bên bảo đảm phát sinh tranh chấp về quyền sở hữu (ví dụ do thừa kế) hoặc bị hư hỏng, thiêu hủy thì bên bảo đảm có phải có nghĩa vụ đưa tài sản khác của mình vào để thay thế hoặc để thực hiện nghĩa vụ bảo đảm hay không.

- Trường hợp bên bảo đảm bị bên được bảo đảm lừa dối, cung cấp thông tin không chính xác có khiến cho quan hệ bảo đảm đó bị vô hiệu hay không? Nếu tòa tuyên vô hiệu thì quyền lợi của bên nhận bảo đảm được giải quyết thế nào

- Bên nhận bảo đảm có quyền truy đòi thêm bên bảo đảm trong trường hợp xử lý tài sản bảo đảm không đủ để thu hồi nợ hay chỉ giới hạn ở phạm vi tài sản bảo đảm (trong trường hợp hợp đồng bảo đảm không có quy định rõ)

- Quyền của Bên bảo đảm trong việc định đoạt tài sản bảo đảm, trong thời gian bảo đảm cần được quy định rõ hơn không phải phụ thuộc vào sự "ban ơn" của các ngân hàng (hiện nay một số ngân hàng đòi bên bảo đảm phải nộp đủ tiền vào thì mới cho giải tỏa tài sản bảo đảm để thực hiện chuyển nhượng, nhưng phải thực hiện chuyển nhượng thì bên bảo đảm mới có đủ tiền thay thế, cái vòng luẩn quẩn này dẫn đến việc bên bảo đảm phải vay nóng từ bên ngoài nếu ngân hàng làm khó không cho giải tỏa tài sản bảo đảm). 

Các bạn thích được suy diễn để tỏ ra mình hiểu biết luật ?

--- Thực chất của "Vai trò pháp lý của Bên được bảo đảm?" là người trực tiếp nhận tiền vay( bên B) ,còn người  vay (bên C) là Cò của NH...chỉ ăn 4%-8% gọi là dịch vụ.

--- Thực chất tại sao người có tài sãn ( bên B) không vay trực tiếp NH ? bởi vì ( bên B)không có phương án trả nợ khả thi...nên phải nhờ (bên C) là Cty hay cá nhân quen biết với NH....để ăn phí dịch vụ.

--- Thực chất khi xảy ra nợ xấu thì NH thanh lý tài sãn (bên B) là chính xác ,bởi vì bên B nhận tiền vay và sử dụng tiền vay,bên C chỉ ăn cò....

Tóm lại HĐ tín dụng ( dùng cho cá nhân và hộ gia đình) bao gồm có : Bên A ( Ngân Hàng) ,Bên B ( Chủ sở hữu tài sãn) ,Bên C( người đứng tên vay của NH) mọi ràng buộc ,trách nhiệm và nghĩa vụ đề do bên B hoàn toàn chịu trách nhiệm....có thế mà suy diễn lòng vòng ....để chứng mình mình am hiểu luật.?

Ngân Hàng vận dụng theo Quyết Định của Chủ tịch HĐ QT của NH  để đẩy mạnh dư nợ tín dụng...lợi dụng tình thế lải suất huy dộng thỏa thuận cao trong những năm 2010-2012 đỉnh điểm 18-22% lải suất huy động,né tránh sự xiết chặt tín dụng của Thống Đốc NH NN VN ,thời điểm đó Bảo đảm phương án trả nợ ,chỉ có những CTY ,DN ....có doanh số và giao dịch  tốt với NH,nhưng khg có tài sãn thế chấp.