Nhằm phục vụ hoạt động điều tra, xét xử, nâng cao hoạt động của cơ quan tố tụng hình sự, tránh oan sai, bỏ lọt tội phạm, hiện nay, pháp luật tố tụng đã cho phép cơ quan điều tra, xét xử tiến hành viêc ghi âm, ghi hình có âm thanh trong hỏi cung bị can.
Ghi âm là gì?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Thông tư liên tịch 03/2018/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BQP, “Ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh là việc sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật để ghi lại âm thanh hoặc hình ảnh có âm thanh trong quá trình hỏi cung bị can; lấy lời khai người đại diện theo pháp luật của pháp nhân thương mại phạm tội; lấy lời khai người làm chứng, người bị hại, đương sự; đối chất; tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố.”
Trình tự, thủ tục ghi âm
Theo quy định tại Thông tư liên tịch 03/2018/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BQP, cán bộ khi hỏi cung bị can thực hiện theo thủ tục sau
– Quyết định lựa chọn hình thức ghi âm.
– Đăng ký với cán bộ chuyên môn tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra để được bố trí phòng chuyên dụng.
– Làm thủ tục trích xuất đối với bị can bị tạm giam hoặc triệu tập bị can đang tại ngoại (hoặc người đại diện theo pháp luật của pháp nhân thương mại phạm tội).
– Khi được bố trí phòng làm việc, thông báo cho bị can biết về việc ghi âm, việc thông báo phải ghi vào biên bản sau đó tiến hành làm việc.
– Việc ghi âm bắt đầu từ khi cán bộ hỏi cung, lấy lời khai nhấn nút bắt đầu, cán bộ hỏi cung phải đọc thời gian bắt đầu và ghi rõ trong biên bản.
Trong quá trình hỏi cung có thể tạm dừng ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh bằng cách nhấn nút tạm dừng. Trước khi tạm dừng cán bộ hỏi cung phải đọc rõ thời gian tạm dừng, lý do tạm dừng, khi tiếp tục làm việc cũng phải đọc rõ thời gian tiếp tục, quá trình này được ghi rõ trong biên bản. Kết thúc buổi làm việc, cán bộ hỏi cung thông báo cho bị can biết buổi hỏi cung kết thúc và nhấn nút kết thúc, thời gian kết thúc ghi rõ trong biên bản.
Từ quy định trên có thể thấy, pháp luật quy định việc ghi âm khi hỏi cung phải được thông báo cho bị can biết, đồng thời việc thông báo phải ghi vào biên bản.
Mặc khác, căn cứ vào nguyên tắc tại Điều 3 Thông tư liên tịch 03/2018/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BQP, phải bảo đảm tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia tố tụng được quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự, bao gồm quyền và nghĩa vụ của bị can. Cùng với việc đảm bảo công tác hỏi cung bị can phải đảm bảo tính khách quan, công bằng, minh bạch, chống bức cung, nhục hình, do đó việc thông báo cho bị can biết trong quá trình hỏi cung có áp dụng việc ghi âm, ghi hình là điều kiện bắt buộc.
