Đề xuất đóng BHXH bằng 70% bình quân tổng thu nhập - Minh họa
Đề xuất sửa đổi quy định đóng BHXH theo hướng tiền lương làm căn cứ đóng thấp nhất phải bằng 70% bình quân tổng thu nhập của người lao động đang khiến nhiều doanh nghiệp lo lắng.
Đề xuất của BHXH Việt Nam về việc sửa đổi quy định đóng BHXH theo hướng tiền lương làm căn cứ đóng thấp nhất phải bằng 70% bình quân tổng thu nhập của người lao động đang khiến nhiều doanh nghiệp lo lắng, nhất là trong bối cảnh khó khăn hiện nay do ảnh hưởng dịch Covid-19.
Tăng để hạn chế trốn đóng?
Theo báo cáo về tình hình thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), quản lý và sử dụng quỹ BHXH năm 2020 vừa được BHXH VN gửi Bộ LĐ-TB-XH, tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) xảy ra ở hầu hết các địa phương trong cả nước, trong khi mức tiền lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH trong các doanh nghiệp (DN) là từ 5 - 6,5 triệu đồng, nhìn chung không tăng đáng kể và chỉ điều chỉnh theo mức tăng lương tối thiểu vùng hằng năm. Theo quy định, từ 1.1.2018 trở đi, tiền lương tháng đóng BHXH thêm các khoản bổ sung khác. Tuy nhiên, trên thực tế, đa số DN đăng ký đóng BHXH cho người lao động (NLĐ) theo mức lương không có khoản bổ sung khác.
Qua kiểm tra tiền lương đóng BHXH tại một số đơn vị, BHXH Việt Nam cho thấy, cơ bản các DN chỉ xây dựng thang, bảng lương để đóng BHXH ở mức thấp nhất (bằng lương tối thiểu vùng, cộng 7% đối với lao động đã qua đào tạo nghề và cộng thêm 5% hoặc 7% đối với lao động lành nghề, hoặc có công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm)…
Trước thực trạng trên, Phó tổng giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn cho hay BHXH kiến nghị sửa đổi quy định về tiền lương đóng BHXH đảm bảo hạn chế đến mức thấp nhất khả năng trốn tránh các khoản phải đóng của DN, theo hướng quy định tiền lương làm căn cứ đóng thấp nhất phải bằng 70% bình quân tổng thu nhập của NLĐ; đồng thời, tăng cường kiểm tra việc chấp hành quy định pháp luật về tiền lương, xử lý nghiêm và kịp thời các vi phạm về tiền lương và BHXH.
BHXH Việt Nam cũng cho hay đề xuất trên căn cứ vào nội dung Nghị quyết 28-NQ/T.Ư về cải cách chính sách BHXH, trong đó nêu rõ: “Sửa đổi quy định về căn cứ đóng BHXH của khu vực DN ít nhất bằng khoảng 70% tổng tiền lương và các khoản thu nhập khác có tính chất lương của NLĐ để khắc phục tình trạng trốn đóng, đóng không đủ BHXH, ảnh hưởng đến khả năng cân đối Quỹ BHXH và quyền lợi của NLĐ”.
Doanh nghiệp than “chịu không thấu”
Trong bối cảnh đang phải đương đầu với những khó khăn do Covid-19 gây ra, nhiều DN khá “sốc” khi nghe thông tin trên. Ông Đoàn Tiến Dũng, Chủ tịch HĐQT Công ty may Hà Nam, chia sẻ: “Thu nhập của NLĐ không ổn định, lên xuống thất thường, có năm cao, năm thấp, tháng cao, tháng thấp. Nếu sửa đổi quy định trên rất nặng nề với DN, đặc biệt là DN dệt may và da giày, bởi việc đảm bảo nguồn thu đều đặn hằng tháng và nộp BHXH cho tất cả NLĐ đã quá nặng với DN. Tăng mức đóng BHXH hơn nữa trong bối cảnh này thì không hợp lý chút nào”.
Theo ông Dũng, quy định của pháp luật hiện hành, mức đóng BHXH là 32% mức tiền lương của NLĐ. Trong đó, NLĐ đóng 8%, còn người sử dụng lao động đóng 14% vào quỹ hưu trí, tử tuất, chưa kể các khoản đóng quỹ ốm đau, thai sản, quỹ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp… Cách đây khoảng 10 năm, DN chỉ đóng vài tỉ BHXH, hiện nay con số này đã tăng lên mấy chục tỉ, gấp 4 - 5 lần. “Năm 2020, do dịch Covid-19, DN chỉ được tạm hoãn 3 tháng, sau đó lại đóng tiếp. Lẽ ra, trong bối cảnh này phải giảm hoặc có hỗ trợ cho DN. Việc đóng BHXH là an sinh lâu dài cho NLĐ, còn an sinh trước mắt của người sử dụng lao động chính là lo việc làm và thu nhập cho NLĐ. DN trước hết phải tồn tại, thì mới có việc làm và thu nhập cho NLĐ. Vì vậy, nếu sửa đổi quy định trên cần phải có lộ trình”, ông Dũng nói.
Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, cũng bày tỏ: “Sửa đổi quy định như vậy DN làm sao chịu thấu, chắc chắn sẽ có nhiều DN kêu. Chúng tôi sẽ tổng hợp ý kiến của DN và sẽ có ý kiến về vấn đề này”.
Tính toán của các DN, nếu mức lương bình quân của NLĐ khoảng 5,5 - 6 triệu đồng/tháng, với đề xuất trên, mức đóng BHXH sẽ khoảng từ 1,5 - 1,7 triệu đồng. Điều này là cực kỳ khó khăn, gây bất lợi cho DN trong bối cảnh hiện nay. Ông Hoàng Quang Phòng, Phó chủ tịch Phòng Thương mại - Công nghiệp Việt Nam, nêu quan điểm: “Bất luận trong trường hợp nào, việc điều chỉnh theo hướng tăng chi phí đều không hợp lý, không khả thi. Cơ quan chức năng nên cố gắng tạo điều kiện cho DN trụ vững trong bối cảnh bĩ cực hiện tại, nhất là DN thâm dụng nhiều lao động, thậm chí đang cần gói hỗ trợ để trụ vững, để bảo vệ việc làm và bảo vệ NLĐ. Nếu có tăng phải có khảo sát, nếu DN kinh doanh sáng sủa, các thu nhập khả thi thì không có vấn đề gì. Trong bối cảnh này đặt vấn đề đó không khả thi và không phù hợp”.
Sẽ đánh giá tác động
Trước ý kiến của các DN, ông Trần Hải Nam, Phó vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB-XH), cho hay việc sửa luật BHXH 2014 trên cơ sở cụ thể hóa định hướng chủ trương đã được nêu trong Nghị quyết 28. Trong đó, có nội dung sửa đổi tiền lương đóng BHXH bằng 70% bình quân tổng thu nhập của NLĐ đã được Nghị quyết 28 nêu. “Hiện Bộ LĐ-TB-XH đang trong quá trình lấy ý kiến, sau đó sẽ phải đánh giá tác động. Những vấn đề mà DN và NLĐ băn khoăn, tới đây Ban soạn thảo trong quá trình hoàn thiện đề xuất sẽ tính tới tất cả các bối cảnh mới, theo hướng hài hòa quyền lợi giữa người sử dụng lao động và NLĐ”, ông Nam thông tin.
Báo cáo của BHXH Việt Nam cho biết, theo dữ liệu cơ quan thuế cung cấp, ước có 162.671 đơn vị, DN chưa tham gia BHXH, BHYT; 241.045 đơn vị, DN chưa tham gia đầy đủ BHYT, BHXH cho NLĐ. Nhóm này tập trung chủ yếu ở khối DN ngoài quốc doanh có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, với số lao động, cá nhân có thu nhập cần phải rà soát khoảng trên 3 triệu người. Ước có khoảng từ 500.000 - 800.000 lao động thuộc đối tượng phải tham gia nhưng chưa tham gia BHXH bắt buộc.
Thu Hằng
Nguồn: Báo Thanh niên
