Đơn phương chấm dứt hợp đồng theo quy định của Bộ luật dân sự

Theo quy định tại khoản 2, Điều 426, BLDS 2005 thì bên đơn phương chấm dứt hợp đồng phải bồi thường thiệt hại mà bên bị đơn phương chấm dứt hợp đồng gánh chịu do không thông báo trước - pháp luật cho bên bị đơn phương chấm dứt hợp đồng một "quyền dân sự". Tuy nhiên, việc này không hạn chế các bên thỏa thuận về vấn đề này, bản chất của thỏa thuận "một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không cần thông báo trước" là việc các bên thỏa thuận dù có thiệt hại xảy ra với bên kia thì bên có lỗi gây thiệt hại cũng không phải chịu trách nhiệm - thỏa thuận này hoàn toàn hợp pháp.

Bạn đặt ra vấn đề này cũng không phải là không có ích. VD: trong một hợp đồng mà một bên không hề có ý định thực hiện hợp đồng, với thỏa thuận "một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không cần thông báo trước" thì bên đó có thể đạt được mục đích khiến bên kia bị thiệt hại mà vẫn không phải chịu trách nhiệm, bên bị đơn phương không hề biết mục đích thật của phía đối tác nên đã chuẩn bị mọi công việc để thực hiện hợp đồng (họ chỉ biết rằng bên đối tác có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng trong tương lai nhưng lại không rõ vào thời điểm bên đó sẽ thực hiện quyền đó để có biện pháp phản ứng lại và thiệt hại gần như là chắc chắn); việc thỏa thuận điều khoản này khiến các bên tự đặt mình vào rủi ro tiềm ẩn trong tương lai !

Ðiều 4. BLDS: Nguyên tắc tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận 

"Quyền tự do cam kết, thỏa thuận trong việc xác lập quyền, nghĩa vụ dân sự được pháp luật bảo đảm, nếu cam kết, thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội.

Trong quan hệ dân sự, các bên hoàn toàn tự nguyện, không bên nào được áp đặt, cấm đoán, cưỡng ép, đe dọa, ngăn cản bên nào.

Cam kết, thỏa thuận hợp pháp có hiệu lực bắt buộc thực hiện đối với các bên và phải được cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác tôn trọng."

Trong quan hệ dân sự thì nguyên tắc tối cao là tôn trọng sự tự nguyện thỏa thuận nếu thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội.
 Khoản 2 Điều 426 BLDS quy định :

Ðiều 426. Ðơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng dân sự

"...

2. Bên đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng phải thông báo ngay cho bên kia biết về việc chấm dứt hợp đồng, nếu không thông báo mà gây thiệt hại thì phải bồi thường."

Với quy định này không có nghĩa là là pháp luật cấm mọi trường hợp chấm dứt thực hiện hợp đồng mà không báo trước. Trong pháp luật dân sự ưu tiên hàng đầu là áp dụng thỏa thuận của các bên, các bên không có thỏa thuận về 1 vấn đề trong Hợp đồng thì mới áp dụng đến các quy định của pháp luật Dân sự điều chỉnh vấn đề đó. Nếu trong Hợp đồng không có quy định thì mới cần áp dụng đến Khoản 2 Điều 426. Do đó thỏa thuận "một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không cần thông báo cho bên kia biết" không hề trái quy định với Khoản 2 Điều 426 BLDS. Hoàn toàn có thể đưa thỏa thuận này vào Hợp đồng dân sự.

Chào bạn

Tại điều 414 BLDS 2005 có quy định về Thực hiện hợp đồng song vụ.Cụ thể như sau:

 

Điều 414. Thực hiện hợp đồng song vụ

1. Trong hợp đồng song vụ, khi các bên đã thoả thuận thời hạn thực hiện nghĩa vụ thì mỗi bên phải thực hiện nghĩa vụ của mình khi đến hạn; không được hoãn thực hiện với lý do bên kia chưa thực hiện nghĩa vụ đối với mình, trừ trường hợp quy định tại Điều 415 và Điều 417 của Bộ luật này.

2. Trong trường hợp các bên không thoả thuận bên nào thực hiện nghĩa vụ trước thì các bên phải đồng thời thực hiện nghĩa vụ đối với nhau; nếu nghĩa vụ không thể thực hiện đồng thời thì nghĩa vụ nào khi thực hiện mất nhiều thời gian hơn thì nghĩa vụ đó phải được thực hiện trước.

 

Điều 415. Quyền hoãn thực hiện nghĩa vụ dân sự trong hợp đồng song vụ

1. Bên phải thực hiện nghĩa vụ trước có quyền hoãn thực hiện nghĩa vụ, nếu tài sản của bên kia đã bị giảm sút nghiêm trọng đến mức không thể thực hiện được nghĩa vụ như đã cam kết cho đến khi bên kia có khả năng thực hiện được nghĩa vụ hoặc có người bảo lãnh.

2. Bên phải thực hiện nghĩa vụ sau có quyền hoãn thực hiện nghĩa vụ đến hạn nếu bên thực hiện nghĩa vụ trước chưa thực hiện nghĩa vụ của mình khi đến hạn.

 

Điều 417. Nghĩa vụ không thể thực hiện được do lỗi của bên có quyền

Trong hợp đồng song vụ, khi một bên không thực hiện được nghĩa vụ của mình do lỗi của bên kia thì có quyền yêu cầu bên kia vẫn phải thực hiện nghĩa vụ đối với mình hoặc huỷ bỏ hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Như vậy việc một bên không thực hiện được nghĩa vụ của mình do lỗi của bên còn lại thì có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng

Thân