Định nghĩa ,so sánh chế định pháp luật

Quyền chiếm hữu là quyền nắm giữ, quản lý tài sản.

Điều 183. Chiếm hữu có căn cứ pháp luật

Chiếm hữu có căn cứ pháp luật là việc chiếm hữu tài sản trong các trường hợp sau đây:

1. Chủ sở hữu chiếm hữu tài sản;

2. Người được chủ sở hữu uỷ quyền quản lý tài sản;

3. Người được chuyển giao quyền chiếm hữu thông qua giao dịch dân sự phù hợp với quy định của pháp luật;

4. Người phát hiện và giữ tài sản vô chủ, tài sản không xác định được ai là chủ sở hữu, tài sản bị đánh rơi, bị bỏ quên, bị chôn giấu, bị chìm đắm phù hợp với các điều kiện do pháp luật quy định;

5. Người phát hiện và giữ gia súc, gia cầm, vật nuôi dưới nước bị thất lạc phù hợp với các điều kiện do pháp luật quy định;

6. Các trường hợp khác do pháp luật quy định.

Điều 184. Quyền chiếm hữu của chủ sở hữu

Trong trường hợp chủ sở hữu chiếm hữu tài sản thuộc sở hữu của mình thì chủ sở hữu được thực hiện mọi hành vi theo ý chí của mình để nắm giữ, quản lý tài sản nhưng không được trái pháp luật, đạo đức xã hội.

Việc chiếm hữu của chủ sở hữu không bị hạn chế, gián đoạn về thời gian, trừ trường hợp chủ sở hữu chuyển giao việc chiếm hữu cho người khác hoặc pháp luật có quy định khác.

Điều 185. Quyền chiếm hữu của người được chủ sở hữu uỷ quyền quản lý tài sản

1. Khi chủ sở hữu uỷ quyền quản lý tài sản cho người khác thì người được uỷ quyền thực hiện quyền chiếm hữu tài sản đó trong phạm vi, theo cách thức, thời hạn do chủ sở hữu xác định.

2. Người được uỷ quyền quản lý tài sản không thể trở thành chủ sở hữu đối với tài sản được giao theo căn cứ về thời hiệu quy định tại khoản 1 Điều 247 của Bộ luật này.

Điều 186. Quyền chiếm hữu của người được giao tài sản thông qua giao dịch dân sự

1. Khi chủ sở hữu giao tài sản cho người khác thông qua giao dịch dân sự mà nội dung không bao gồm việc chuyển quyền sở hữu thì người được giao tài sản phải thực hiện việc chiếm hữu tài sản đó phù hợp với mục đích, nội dung của giao dịch.

2. Người được giao tài sản có quyền sử dụng tài sản được giao, được chuyển quyền chiếm hữu, sử dụng tài sản đó cho người khác, nếu được chủ sở hữu đồng ý.

3. Người được giao tài sản không thể trở thành chủ sở hữu đối với tài sản được giao theo căn cứ về thời hiệu quy định tại khoản 1 Điều 247 của Bộ luật này.

Nói đến pháp luật, ta thường nghĩ ngay đến những cái gì nghiêm túc, hiện thực, liên quan đến việc điều chỉnh các hành vi, cái mối quan hệ của con người trong xã hội bằng các quy phạm pháp luật cụ thể, rõ ràng, dứt khoát, nhằm xác lập một trật tự. Ít ai hình dung rằng pháp luật cũng như bao lĩnh vực khác, có hiện thực và có cả lãng mạn.

So với các lĩnh vực khác thì pháp luật là lĩnh vực chứa nhiều nhân tố triết lý tiềm ẩn của sự lãng mạn hơn. Bởi lẽ, pháp luật là cái hữu hạn, tĩnh tại. Cuộc đời là cái vô hạn và luôn vận động. Đem cái hữu hạn trùm lên cái vô hạn, đem cái tĩnh tại trùm lên cái vận động đã là việc làm lãng mạn rồi. Sự lãng mạn của pháp luật bắt nguồn từ bản chất của chính nó. Dù cố gắng đến đâu thì con người cũng không thể điều chỉnh sự vô hạn của thực tiễn bằng những quy phạm pháp luật chứa trong một số hữu hạn các văn bản. Hơn nữa, thực tiễn biến động hàng ngày hàng giờ, còn các quy phạm pháp luật thì lại đòi hỏi phải ổn định, cho nên chỉ một thoáng là cái vận động thoát ra khỏi cái tĩnh tại, có khi nó thoát đi khá xa. Lúc bấy giờ pháp luật như tấm chăn nhỏ phủ trên mình đứa trẻ khổng lồ nhưng lại phủ ra chỗ trống không. Sự lãng mạn đã sinh ra từ đấy.

Tuy pháp luật không thể phủ kín hiện thực đời sống nhưng nhân loại vẫn phải dùng pháp luật để điều chỉnh và ổn định các quan hệ xã hội vì nhân loại chưa tìm ra cách gì tốt hơn là dùng pháp luật. Lịch sử đã từng xuất hiện thuyết nhân trị và thuyết pháp trị. Thuyết nhân trị của Khổng Tử thì cho rằng: “cai trị không cần tới pháp luật” mà chỉ dựa vào lễ, nhạc để giáo hóa con người tu thân, biết nghĩa vụ của mình mà làm, từ đó xã hội tất yếu sẽ có trật tự. Còn thuyết pháp trị mà tiêu biểu là Hàn Phi Tử thì cho rằng: “Lễ, nhạc không đủ uốn nắn mà phải dùng hình pháp để đưa con người về chính đạo”. Ngày nay, nhân loại đã dung hòa, dùng kết hợp cả hai học thuyết trên: Vừa dùng pháp luật để răn đe, vừa tăng cường giáo dục để con người có tâm làm điều thiện, nhân nghĩa, làm tốt phận sự của mình ở mọi lúc, mọi nơi, kể cả những nơi mà pháp luật không thể hiện diện để điều chỉnh.

Chúng ta cần hiểu rõ pháp luật và hiểu được sự giới hạn của pháp luật để từ đó sử dụng tốt công cụ pháp luật trong việc xây dựng xã hội mới. Coi thường hoặc thần thánh hóa công cụ pháp luật đều là sai lầm. Lãng mạn pháp luật là sự tập hợp những câu chuyện nằm ngoài pháp luật, có phần hư cấu bay bổng, được viết và biên soạn dựa trên các câu chuyện cổ chứa đựng rất ít hiện thực sẽ phần nào giúp cho bạn đọc hiểu được sự giới hạn của pháp luật và rút ra cho mình những bài học bổ ích. Ít nhất, “Lãng mạn pháp luật” cũng giúp các bạn có những chuyện vui giải trí trong lúc “trà dư tửu hậu”.

(Lương Vĩnh Kim - http://www.onthi.com)

Ất đi chu du thiên hạ, chẳng may lọt vào một vùng cấm kỵ của dân da đỏ. Ngay chỗ linh thiêng của bộ lạc, Ất làm một “bãi quận công”. Luật tục của bộ lạc rất nghiêm khắc. Bất cứ ai làm dơ bẩn vùng cấm kỵ linh thiêng ấy đều bị xử tử. Ất bị bọn lính canh bắt quả tang lúc chưa xong chuyện ấy, hết đường chối cãi.
Bọn lính giải Ất đến gặp vị Tù trướng. Sau khi nghe bọn lính trình bày sự việc, vị Tù trưởng phán:
- Trước khi chết, ta cho ngươi phát biểu một câu để ghi vào sổ lưu của bộ lạc ta. Nếu câu do ngươi nói ra là câu đúng thì ta cho ngươi chết treo, nếu câu nói của ngươi là câu sai thì ta cho ngươi chết chìm.
Ất run sợ trước cái chết nhưng rồi chàng cũng bình tĩnh đón nhận. Chàng nghĩ rằng chết treo hay chết chìm cũng là chết nhưng phải chọn cái chết nào nhanh và dễ chịu hơn. Suy nghĩ một lát, rồi chàng nói:
- Tôi sẽ chết chìm!
Tù trưởng sai lính ghi tên họ và câu nói ấy của Ất vào sổ lưu của bộ lạc, rồi sai lính thực thi mệnh lệnh như đã hứa với Ất. Nhưng khi bọn lính giải Ất ra dìm nước thì bỗng dưng có người lính kêu lên:
- Khoan! Cho nó chết chìm là nó đã nói đúng hình thức chết của nó. Mà Tù trưởng ta đã hứa là nếu nó nói câu đúng thì cho chết treo. Ta phải đem treo cổ nó để giữ lời hứa của Tù trưởng ta.
Khi bọn lính dong Ất đến giá treo cổ thì một người lính khác lại kêu lên:
- Khoan! Cho nó chết treo thì câu nói của nó là câu sai. Mà Tù trưởng ta đã hứa với nó là nếu nó nói câu sai thì cho nó chết chìm. Vậy ta phải cho nó chết chìm để giữ lời hứa cho tù trưởng ta.
Cứ thế bọn lính lại giải Ất đến chỗ vực sâu, rồi lại giải về chỗ treo cổ. Vì phải giữ lời hứa cho Tù trưởng nên bọn chúng không sao thi hành dược.
Quanh đi, quẩn lại không biết xử trí thế nào, bọn lính đành giải Ất về yết kiến Tù trưởng trình bày sự việc. Vị Tù trưởng không thể vi phạm lời hứa nên đành tha Ất. Khi trở lại quê nhà, Ất kể cho họ hàng, bè bạn nghe câu chuyện mà chàng đã gặp phải trên đường chu du. Ai cũng khen chàng thông minh nhưng cũng khen dân da đỏ biết phép suy luận và tôn trọng lời hứa. Từ đó, Ất không dám làm cái việc “sau quận công” trong các chuyến hành trình chu du đây đó nữa.
Lời bàn:
Luật pháp và mệnh lệnh có khi tự mâu thuẫn nhau khiến cho người thi hành, không thi hành được. Đây là câu chuyện hoàn toàn lãng mạn nhưng có giá trị thực tiễn cao. Các nhà làm luật cần thận trọng khi ban hành pháp luật, để không có ngày gặp phải tình huống không sao thi hành được.

(Lương Vĩnh Kim - http://www.onthi.com)

Một người kia có mua của người láng giềng một miếng đất. Bữa đó nhằm ngày chót của “thời hoàng kim” và đến sáng hôm sau, sẽ chuyển qua “thời hắc ám”.
Mua miếng đất xong, anh bèn đào đất ngay để dựng cột nhà, thì lại đào trúng một hũ vàng. Anh bèn lật đật chạy qua nhà người láng giềng, chủ cũ miếng đất, cho hay:
- Tôi vừa đào trên miếng đất mà tôi mua của anh, tôi gặp một hũ vàng. Tôi mua đất chứ không mua hũ vàng, vậy xin trả hũ vàng lại anh!
Người kia nói:
- Tôi mừng giùm cho anh đó. Khi tôi bán cho anh miếng đất là tôi đã bán tất cả những gì có trên mảnh đất ấy. Vậy hũ vàng đó là của anh, tôi không có quyền nhận nó.
Hai bên cứ nhường nhau mãi đến khi trời sắp tối mà chẳng ai chịu nhận hũ vàng. Hai bên đều nghĩ rằng cũng nên để qua ngày hôm sau cho đôi bên suy nghĩ lại chín chắn rồi hẵng hay. Đêm đó, đâu dè lại là lúc chuyển sang “thời hắc ám”: ngọn gió vật chất và tư lợi thổi tràn khắp mặt đất, tâm hồn đạo đức của hai bên đều bị ảnh hưởng hắc ám mà không hay.
Sáng đến hai người lại gặp nhau như lời hẹn hôm qua.
Người mua đất liền nói:
- Tôi đã suy xét kỹ lại, thì quả lời nói của anh ngày hôm qua thật xác đáng. Tôi đã mua đất anh thì tất nhiên những gì có trong đất là của tôi.
Người láng giềng nói:
- Không phải vậy. Hôm nay tôi đã xét kỹ lại, thì lời nói của anh hôm qua là đúng. Anh không thể nào mua món đồ mà chính anh không cố ý mua. Anh chỉ mua đất chứ không mua hũ vàng. Anh trả lại cho tôi, rất đúng.
Hai người cãi nhau, không ai chịu nhường cho ai hũ vàng cả. Họ trở thành thù địch, lôi nhau ra tòa, dùng đủ biện pháp và thủ tục để thắng kiện cho kỳ được, bên nào cũng chắc chắn là mình giữ phần phải, và đều vì công lý mà tranh đấu.
Cuối cùng vụ việc cũng phải đưa đến vị quan để phân xử. Quan phán:
- Hũ vàng thuộc tài sản quốc gia, vậy thu hồi sung công quỹ. Ai có công đào bới, phát hiện sẽ được Nhà nước khen thưởng. Các ngươi về làm đơn xin khen thưởng, đem nộp để quan xét.
Hai người trở về viết đơn đem nộp quan rồi ngồi chờ từ năm này qua năm khác mà không thấy quan gọi. Năm năm sau họ lại cùng nhau phát hiện một hũ vàng khác, ở chỗ ranh giới chung của hai mảnh vườn nhưng không thấy họ kiện lên quan nữa. Trời đất đã chuyển “thời hắc ám” thành “thời khôn ra”.
Lời bàn:
Lúc hai người nhường nhịn nhau thì ai cũng tìm ra cái lý để nhường nhịn. Lúc giành nhau hũ vàng thì ai cũng tìm ra cái lý để giành nhau. Thế mới biết cái lý để tranh luận là vô cùng, chưa biết cái lý nào là cái lý đáng được chấp nhận. Do vậy, con người cần sử dụng pháp luật để áp đặt một cái lý duy nhất cho hai cái lý trên. Nhưng than ôi! Còn có cái lý thứ ba là cái lý sung công mà hai kẻ kia chưa biết. Khi biết thì họ “khôn ra” không còn dám nhờ đến pháp luật nữa.

(Lương Vĩnh Kim - http://www.onthi.com)