DI CHÚC DO NGƯỜI LÀM CHỨNG LẬP CÓ HỢP PHÁP KHÔNG

DI CHÚC DO NGƯỜI LÀM CHỨNG LẬP CÓ HỢP PHÁP KHÔNG

 Hỏi: Cụ ngoại cháu có 3 người con gái và một người con nuôi. Năm cụ cháu 70 tuổi, ông bà cháu đã phá đi và xây nhà mới. Khi đó, cụ cũng đã làm di chúc để lại đất đang ở cho bà cháu (là người con thứ 2 của cụ). Di chúc do người làm chứng viết, cụ có ký tên ở dưới, và khi đó cụ cháu còn rất minh mẫn khỏe mạnh. Bà cháu sau đó (được phép của cụ) đã đi làm sổ đỏ (mang tên bà cháu là chủ hộ). Cách đây 5 năm cụ cháu mất. Cách đây 1 năm người con gái lớn của cụ lại quay về đòi đất bà cháu, cho rằng cụ không biết chữ nên chữ trong di chúc không phải là của cụ và đòi đi thẩm định chữ ký. Vậy cháu xin hỏi: Di chúc đó có hợp pháp không? Nếu trong trường hợp di chúc không hợp pháp thì tài sản của cụ sẽ được chia như thế nào? Ngôi nhà ông hà cháu làm có bị chia không? thẩm định chữ ký là như thế nào? (Vì cụ cháu không còn tờ viết tay nào cả)

Đáp:

1. Về việc di chúc có hợp pháp không cần đủ các điều kiện theo quy định tại Điều 652 Bộ luật dân sự2005:

 - Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;

 - Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.

 Theo thông tin bạn cung cấp thì di chúc của cụ bạn thỏa mãn về điều kiện người lập di chúc và nội dung di chúc. Về hình thức của di chúc, di chúc của cụ bạn là di chúc bằng văn bản có người làm chứng. Điều 656 Bộ luật dân sự 2005: quy định: Nếu người lập di chúc không thể tự mình viết bản di chúc thì có thể nhờ người khác viết, nhưng phải có ít nhất là hai người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc. Như vậy, nếu di chúc cụ bạn đáp ứng được điều kiện trên thì được coi là di chúc hợp pháp.

 2. Trường hợp di chúc không hợp pháp thì theo Điển a Khoản 1 Điều 675 Bộ luật dân sự 2005: di sản của cụ bạn sẽ được chia thừa kế theo pháp luật. Di sản sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của cụ bạn là: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của cụ. Bạn có thể xem thêm quy định tại Chương XXIV Bộ luật dân sự về thừa kế theo pháp luật. Thủ tục chia di sản có thể tiến hành tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền (nếu các bên khởi kiện ra tòa) hoặc cơ quan công chứng, chứng thực.

Tuy nhiên đối với trường hợp này chúng tôi xin lưu ý bạn như sau: Bà của bạn làm sổ đỏ (mang tên bà) khi cụ còn sống và có sự đồng ý của cụ nên việc này không liên quan đến di chúc (di chúc chỉ có hiệu lực khi cụ bạn mất). Do đó, bạn nên tìm hiểu kỹ hồ sơ xin cấp sổ đỏ của bà bạn tại cơ quan nhà đất, có thể có giấy tờ thể hiện cụ bạn cho bà bạn thửa đất trên.

3. Ngôi nhà do ông bà của bạn xây dựng nên thuộc quyền sở hữu của ông bà bạn. Nếu có tranh chấp ra tòa thì tòa án sẽ cũng căn cứ vào công sức xây dựng để quyết định ngôi nhà thuộc về ông bà bạn.

 4. Về thẩm định chữ ký: Chữ ký là một dạng đặc biệt của chữ viết; chữ ký có thể thay đổi theo thời gian nhưng nó vẫn mang tính ổn định nhất định và có đặc trưng của người tạo ra nó. Việc thẩm định chữ kỹ (thực chất là giám định) nhằm xác định đó có đúng là chữ ký của cụ bạn hay không hay đó là chữ ký giả mạo. Để giám định chữ ký bạn có thể gửi đơn đến Cơ quan giám định tư pháp để yêu cầu. Nhưng nếu cụ bạn không còn giấy tờ viết tay nào thì việc giám định chữ ký sẽ gặp nhiều khó khăn hoặc có thể không thực hiện được. 

C

THỜI HIỆU KHỞI KIỆN VÀ THỦ TỤC KHỞI KIỆN PHÂN CHIA DI SẢN THỪA KẾ

Hỏi: Ba, mẹ tôi mất không để lại di chúc. Tài sản để lại cho các anh em tôi căn nhà có diện tích 80 m2. Tôi phải làm gì để nhận phần thừa kế của mình? Thời hiệu khởi kiện thừa kế được tính như thế nào? Nếu muốn lấy được tôi phải làm những thủ tục gì? gửi cho ai? Anh chị tôi có thể tự làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người em không? Nếu xảy ra trường hợp đó tôi phải xử lý như thế nào?

Đáp:

Trước hết, chúng ta cần xác định căn nhà nói trên có phải là di sản dùng vào việc thờ cúng hay không. Quy định của pháp luật về việc này như sau:

Điều 670 Bộ luật dân sự quy định: Trong trường hợp người lập di chúc có để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho một người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thoả thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.

Theo nội dung thư bản gửi, chúng tôi cho rằng căn nhà nói trên không phải là di sản thờ cúng.

Mặt khác quy định của pháp luật về thừa kế có quy định việc thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Vì cha mẹ chết mà không để lại di chúc, căn nhà mà cha mẹ bạn để lại sẽ được phân chia thừa kế theo pháp luật (khoản 1 Điều 675 Bộ luật dân sự).

Căn cứ khoản 1 điều 676 Bộ luật dân sự: "Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết"; và khoản 2 điều 676 Bộ luật dân sự quy định: "Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản ngang nhau".

Về thời hiệu khởi kiện tại điều 645 Bộ luật dân sự quy định thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Theo chúng tôi, trước hết bạn và những người đồng thừa kế cần phải tiến hành thủ tục khai nhận di sản thừa kế hoặc thỏa thuận phân chia di sản thừa kế, để cơ quan nhà nước có thẩm quyền có cơ sở xác định rõ các đồng thừa kế đối với căn nhà này.

ĐỔI NGƯỜI QUẢN LÝ TÀI SẢN THỪA KẾ

Hỏi: Bố tôi mất có di chúc lại tài sản cho con trai tôi, nhưng cháu mới 10 tuổi. Trong di chúc bố tôi có viết giao cho em trai tôi (Là chú ruột) quản lý khối tài sản này đến khi con tôi trưởng thành, lấy vợ. Vậy tôi muốn hỏi, việc giao cho em tôi quản lý tài sản hộ con tôi, thì em tôi có quyền hạn gì với khối tài sản đó. Có thể đổi người quản lý tài sản đó sang cho tôi, là bố cháu không? Sao tôi không được quản lý tài sản đó.

Đáp:

Theo quy định tại khoản 3 Điều 45 Luật Hôn nhân và gia đình: Cha mẹ không quản lý tài sản riêng của con trong trường hợp người tặng cho tài sản hoặc để lại tài sản thừa kế theo di chúc cho người con đã chỉ định người khác quản lý tài sản đó hoặc những trường hợp khác theo quy định của pháp luật.

Do đó, trong trường hợp này, bạn không được quản lý tài sản riêng của con khi bố bạn đã chỉ định người quản lý di sản trong di chúc.

Người quản lý di sản có các nghĩa vụ như sau:

a) Lập danh mục di sản; thu hồi tài sản thuộc di sản của người chết mà người khác đang chiếm hữu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;

b) Bảo quản di sản; không được bán, trao đổi, tặng cho, cầm cố, thế chấp và định đoạt tài sản bằng các hình thức khác, nếu không được những người thừa kế đồng ý bằng văn bản;

c) Thông báo về di sản cho những người thừa kế;

d) Bồi thường thiệt hại, nếu vi phạm nghĩa vụ của mình mà gây thiệt hại;

đ) Giao lại di sản theo yêu cầu của người thừa kế. 

Người quản lý di sản có quyền:

a) Đại diện cho những người thừa kế trong quan hệ với người thứ ba liên quan đến di sản thừa kế;

b) Được hưởng thù lao theo thoả thuận với những người thừa kế.

HỦY BỎ VĂN BẢN KHAI NHẬN DI SẢN THỪA KẾ

 Hỏi: Tôi là con riêng của cha tôi. Khi cha tôi mất, người vợ hợp pháp của ông khai nhận mình là người thừa kế duy nhất và đã được công chứng viên công chứng văn bản khai nhận di sản. Tôi phải làm gì để xin hủy bỏ văn bản khai nhận di sản đó?

Đáp:

Khi yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản, người yêu cầu công chứng cần phải xuất trình giấy tờ để chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế, có sự cam đoan và chịu trách nhiệm về việc không bỏ sót người thừa kế theo pháp luật, trừ trường hợp không thể biết có người khác được hưởng thừa kế theo pháp luật.

Nếu cho rằng nội dung văn bản khai nhận di sản nêu trên không đúng, ông có thể khởi kiện để yêu cầu tòa án hủy bỏ văn bản đó.