Ngày 29/6/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Bảo hiểm xã hội 2024 gồm 11 chương, với 141 điều. Theo đó, Luật này đã bổ sung thêm những quy định về chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN. Cụ thể như sau.
(1) Cụ thể hóa quy định về chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN
Theo quy định tại Điều 17 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (có hiệu lực cho đến hết 31/6/2025) có quy định hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH là một trong những hành vi bị nghiêm cấm và sẽ tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm mà đối tượng vi phạm có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự.
Tương tự tại Điều 11 Luật Bảo hiểm y tế 2008 cũng quy định một trong những hành vi bị nghiêm cấm là không đóng hoặc đóng BHYT không đầy đủ theo quy định, chưa quy định hành vi về chậm đóng, trốn đóng.
Có thể thấy, cả 02 quy định nêu trên, đều không có nêu rõ ràng, tách biệt, định nghĩa cụ thể về hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng BHXH, BHYT là như thế nào.Theo đó, dẫn đến tình trạng khó khăn trong việc áp dụng biện pháp xử lý đối với từng mức độ của mỗi hành vi theo các chế tài hành chính, hình sự.
Để khắc phục tình trạng nêu trên, tại Điều 38 và 39 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (có hiệu lực thi hành từ 01/7/2025) có quy định về hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN như sau:
|
Chậm đóng
|
Trốn đóng
|
|
Là hành vi của người sử dụng lao động thuộc một trong các trường hợp như sau:
- Chưa đóng hoặc đóng chưa đầy đủ số tiền phải đóng theo hồ sơ tham gia đã đăng ký kể từ sau ngày đóng BHXH chậm nhất.
- Không đăng ký hoặc đăng ký không đầy đủ số người phải tham gia BHXH trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn quy định.
- Không đăng ký hoặc đăng ký không đầy đủ số người phải tham gia BHTN trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn phải tham gia BHTN theo quy định.
- Thuộc trường hợp không bị coi là trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN.
|
Là hành vi của người sử dụng lao động thuộc một trong các trường hợp dưới đây để không đóng hoặc đóng không đầy đủ BHXH, BHTN cho người lao động, cụ thể:
- Sau 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn quy định mà không đăng ký hoặc đăng ký không đầy đủ số người phải tham gia BHXH bắt buộc.
- Sau 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn phải tham gia BHTN theo quy định mà không đăng ký hoặc đăng ký không đầy đủ số người phải tham gia BHTN.
- Đăng ký tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp hơn quy định.
- Đăng ký tiền lương làm căn cứ đóng BHTN thấp hơn quy định của pháp luật về BHTN.
- Không đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền đã đăng ký BHXH bắt buộc sau 60 ngày kể từ ngày đóng BHXH bắt buộc chậm nhất.
- Không đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền đã đăng ký BHTN sau 60 ngày kể từ ngày đóng BHTN chậm nhất theo quy định của pháp luật về BHTN và đã được cơ quan có thẩm quyền đôn đốc.
- Các trường hợp khác bị coi là trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN theo quy định của Chính phủ.
|
(2) Bổ sung biện pháp, chế tài xử lý đối với hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN
Đối với hành vi chậm đóng BHXH, BHTN: Nội dung này được quy định tại Điều 40 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 như sau:
- Bắt buộc phải đóng đủ số tiền chậm đóng.
- Nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền BHXH, BHTN chậm đóng và số ngày chậm đóng vào quỹ BHXH, BHTN.
Đồng thời, thực hiện xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật. và không xem xét trao tặng các danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng.
Đối với hành vi trốn đóng BHXH, BHTN: Tại Điều 41 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định về biện pháp xử lý hành vi này như sau:
- Bắt buộc đóng đủ số tiền trốn đóng.
- Nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền BHXH, BHTN trốn đóng và số ngày trốn đóng vào quỹ BHXH, BHTN.
Đồng thời, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật và sẽ không xem xét trao tặng các danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng đối với trường hợp vi phạm quy định này.
Bên cạnh đó, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động, tại Khoản 8 Điều 13 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã bổ sung thêm trách nhiệm của người sử dụng lao động là phải bồi thường cho người lao động theo quy định của pháp luật nếu không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ trách nhiệm đóng BHXH bắt buộc theo quy định mà gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động.
Từ dẫn chiếu những quy định nêu trên, có thể thấy, tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã bổ sung các biện pháp, chế tài xử lý đối với hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN.
(3) Sẽ công khai những trường hợp chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN
Cụ thể, tại Điều 35 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có quy định về đôn đốc thực hiện trách nhiệm đóng bảo hiểm như sau:
- Trường hợp quy định tại Khoản 1 Điều 38 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 thì cơ quan BHXH có trách nhiệm phát hiện và đôn đốc bằng văn bản.
- Trường hợp phát hiện người sử dụng lao động chậm đóng thuộc các trường hợp quy định tại Khoản 2 và 3 Điều 38 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 hoặc trốn đóng thì cơ quan BHXH có trách nhiệm kịp thời đôn đốc bằng văn bản.
Bên cạnh đó, cơ quan BHXH còn có trách nhiệm công khai trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan về việc người sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN.
Đồng thời, cơ quan BHXH còn phải gửi thông tin về người sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm đến cơ quan quản lý nhà nước về BHXH, BHTN và cơ quan thanh tra có liên quan để xem xét xử lý theo thẩm quyền.
Xem chi tiết Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực thi hành từ 01/1/2025.
