Công ty đa cấp lừa đảo thường nhắm đến đối tượng là học sinh sinh viên đang có nhu cầu kiếm thêm thu nhập. Vậy có phải mọi công ty đa cấp đều là lừa đảo không và cách nhận diện công ty đa cấp lừa đảo thế nào?
Có phải mọi công ty đa cấp đều là lừa đảo không?
Theo Điều 3 Nghị định 40/2018/NĐ-CP, sửa đổi bởi Nghị định 18/2023/NĐ-CP, bổ sung bởi Nghị định 18/2023/NĐ-CP quy định về công ty đa cấp như sau:
- Kinh doanh theo phương thức đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới.
- Doanh nghiệp bán hàng đa cấp là doanh nghiệp đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp để tổ chức hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp theo quy định của Nghị định 40/2018/NĐ-CP.
Theo đó, tại Điều 4 Nghị định 40/2018/NĐ-CP sửa đổi bởi khoản 7 Nghị định 96/2023/NĐ-CP quy định về đối tượng kinh doanh theo phương thức đa cấp như sau:
- Hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp chỉ được thực hiện đối với hàng hóa. Mọi hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp với đối tượng không phải là hàng hóa đều bị cấm, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
- Những hàng hóa sau không được kinh doanh theo phương thức đa cấp:
+ Hàng hóa là thuốc; thiết bị y tế; các loại thuốc thú y (bao gồm cả thuốc thú y thủy sản); thuốc bảo vệ thực vật; hóa chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn hạn chế sử dụng và cấm sử dụng trong lĩnh vực gia dụng và y tế và các loại hóa chất nguy hiểm;
+ Sản phẩm nội dung thông tin số.
Như vậy, không phải mọi công ty đa cấp đều là lừa đảo, mà những công ty đa cấp được thành lập theo quy định pháp luật, đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp kinh doanh những đối tượng theo quy định thì đều là công ty đa cấp hợp pháp.
Công ty đa cấp không được có những hành vi nào?
Theo Điều 5 Nghị định 40/2018/NĐ-CP quy định những hành vi bị cấm trong hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp như sau:
- Cấm doanh nghiệp bán hàng đa cấp thực hiện những hành vi sau đây:
+ Yêu cầu người khác phải đặt cọc hoặc nộp một khoản tiền nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp;
+ Yêu cầu người khác phải mua một số lượng hàng hóa nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp;
+ Cho người tham gia bán hàng đa cấp nhận tiền hoặc lợi ích kinh tế khác từ việc giới thiệu người khác tham gia vào hoạt động bán hàng đa cấp mà không phải từ việc mua, bán hàng hóa của người được giới thiệu đó;
+ Từ chối chi trả không có lý do chính đáng các khoản hoa hồng, tiền thưởng hay lợi ích kinh tế khác mà người tham gia bán hàng đa cấp có quyền hưởng;
+ Cung cấp thông tin gian dối về kế hoạch trả thưởng, về lợi ích của việc tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp;
+ Cung cấp thông tin gian dối, gây nhầm lẫn về tính năng, công dụng của hàng hóa hoặc hoạt động của doanh nghiệp thông qua báo cáo viên, đào tạo viên tại hội nghị, hội thảo, đào tạo hoặc thông qua tài liệu của doanh nghiệp;
+ Duy trì nhiều hơn một hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp, vị trí kinh doanh đa cấp, mã số kinh doanh đa cấp hoặc các hình thức khác tương đương đối với cùng một người tham gia bán hàng đa cấp;
+ Thực hiện khuyến mại sử dụng mạng lưới gồm nhiều cấp, nhiều nhánh mà trong đó người tham gia chương trình khuyến mại có nhiều hơn một vị trí, mã số hoặc các hình thức tương đương khác;
+ Tổ chức các hoạt động trung gian thương mại theo quy định của pháp luật thương mại nhằm phục vụ cho việc duy trì, mở rộng và phát triển mạng lưới bán hàng đa cấp;
+ Tiếp nhận hoặc chấp nhận đơn hoặc bất kỳ hình thức văn bản nào khác của người tham gia bán hàng đa cấp, trong đó, người tham gia bán hàng đa cấp tuyên bố từ bỏ một phần hoặc toàn bộ các quyền của mình theo quy định của Nghị định này hoặc cho phép doanh nghiệp không phải thực hiện nghĩa vụ đối với người tham gia bán hàng đa cấp theo quy định của Nghị định này;
+ Kinh doanh theo phương thức đa cấp đối với đối tượng không được phép theo quy định;
+ Không sử dụng hệ thống quản lý người tham gia bán hàng đa cấp đã đăng ký với cơ quan cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp để quản lý người tham gia bán hàng đa cấp;
+ Mua bán hoặc chuyển giao mạng lưới người tham gia bán hàng đa cấp cho doanh nghiệp khác, trừ trường hợp mua lại, hợp nhất hoặc sáp nhập doanh nghiệp.
- Cấm người tham gia bán hàng đa cấp thực hiện những hành vi sau đây:
+ Yêu cầu người khác phải đặt cọc hoặc nộp một khoản tiền nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp;
+ Cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về lợi ích của việc tham gia bán hàng đa cấp, tính năng, công dụng của hàng hóa, hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp;
+ Tổ chức hội thảo, hội nghị, đào tạo về kinh doanh theo phương thức đa cấp khi chưa được doanh nghiệp bán hàng đa cấp ủy quyền bằng văn bản;
+ Lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc người tham gia bán hàng đa cấp của doanh nghiệp khác tham gia vào mạng lưới của doanh nghiệp mà mình đang tham gia;
+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, địa vị xã hội, nghề nghiệp để khuyến khích, yêu cầu, lôi kéo, dụ dỗ người khác tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp hoặc mua hàng hóa kinh doanh theo phương thức đa cấp;
+ Thực hiện hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương nơi doanh nghiệp chưa được cấp xác nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương.
- Cấm tổ chức, cá nhân kinh doanh theo phương thức đa cấp, tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo, giới thiệu về hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp của mình hoặc của tổ chức, cá nhân khác khi chưa được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
- Cấm cá nhân tham gia vào hoạt động của tổ chức, cá nhân kinh doanh theo phương thức đa cấp chưa được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Theo đó, nếu nhận thấy một hay nhiều đặc điểm như trên thì đây không phải là công ty đa cấp uy tín vì đã vi phạm điều cấm của pháp luật.
Cách nhận diện công ty đa cấp lừa đảo?
Dựa vào thực tế, có thể kể đến một số dấu hiệu nhận diện công ty đa cấp lừa đảo cụ thể như sau:
- Yêu cầu người tham gia đặt cọc, mua hàng hoặc đóng các khoản tiền.
- Cổ vũ người tham gia tìm thêm người vào hệ thống để hưởng hoa hồng, lôi kéo rủ rê thêm nhiều người để có nhiều tiền cọc chứ không thật sự bán hàng đúng với vai trò của một công ty đa cấp.
- Hứa hẹn về lợi nhuận hấp dẫn, lợi nhuận cao bất thường so với mức độ hợp lý khi bán hàng thông thường.
- Không cho trả hàng trong thời hạn 30 ngày: Theo khoản 1 Điều 47 Nghị định 40/2018/NĐ-CP, người tham gia bán hàng đa cấp có quyền trả lại hàng hóa đã mua từ công ty đa cấp trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận hàng. Nếu công ty không cho phép người tham gia bán hàng đa cấp trả lại hàng hóa đã mua thì cần xem xét cẩn trọng.
- Tổ chức các buổi hội thảo “lùa gà” khi không có giấy phép. Đặc điểm của các buổi này là tập trung rất nhiều người, tại đây những người gọi là nhân viên sẽ truyền bá về khoản lợi nhuận khổng lồ khi tham gia và có những khoản phí bắt buộc phải đóng tại buổi hội thảo,...
- Không có giấy phép bán hàng đa cấp. Đây có vẻ là dấu hiệu khó nhận biết nhất bởi với những người tham gia không có nhiều kiến thức pháp luật sẽ khó phân biệt được giấy phép thật giả, tuy nhiên dựa vào những dấu hiệu trên, người tham gia cũng nên thận trọng khi tham gia.
Như vậy, dựa qua những dấu hiệu nhận diện như trên, và quy định về những hành vi mà công ty đa cấp và người tham gia đa cấp bị cấm thực hiện, người đọc có thể nhận điện được sơ bộ công ty đa cấp uy tín và công ty đa cấp lừa đảo. Người dùng cần tìm hiểu và chuẩn bị thật kỹ cho mình những kiến thức trước khi thực hiện hoạt động đầu tư, kinh doanh.
