Hiện nay, tình trạng trừ lương người lao động (NLĐ) mặc dù vẫn còn diễn ra ở vài nơi nhưng không đáng kể. Số lượng NLĐ bị bị trừ lương do các lỗi sai phạm trong quá trình làm việc thường bắt gặp ở những sinh viên mới ra trường hoặc người chưa có kinh nghiệm.
Tiền lương là nguồn thu nhập chủ yếu của NLĐ và là kết quả của công sức lao động. Việc Người sử dụng lao động (NSDLĐ) trừ lương do họ làm sai có thể ảnh hưởng đến thu nhập và sinh hoạt, đặc biệt là ở những người chưa có kinh nghiệm thì tiền lương ban đầu đã ở mức rất khiêm tốn. Vậy, theo quy định pháp luật thì NSDLĐ có được trừ lương NLĐ khi xảy ra sai phạm?
Cắt giảm tiền lương của NLĐ có phải là hành vi bị cấm?
Việc NSDLĐ cắt giảm tiền lương đối với NLĐ sai phạm trong quá trình làm việc là hành vi đi ngược lại với tinh thần lao động. Mặc dù hành vi sai phạm của NLĐ có xảy ra tuy nhiên việc sửa chữa lỗi chỉ nên thực hiện bằng hình thức kỷ luật khiển trách. Còn việc cắt giảm tiền lương là hành vi bị nghiêm cấm khi xử lý kỷ luật lao động được quy định tại Điều 127 Bộ luật Lao động 2019 như sau:
Thứ nhất, NSDLĐ không được xâm phạm sức khỏe, danh dự, tính mạng, uy tín, nhân phẩm của NLĐ.
Thứ hai, tuyệt đối không được phạt tiền, cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động.
Thứ ba, xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ có hành vi vi phạm không được quy định trong nội quy lao động hoặc không thỏa thuận trong hợp đồng lao động đã giao kết hoặc pháp luật về lao động không có quy định.
Theo quy định trên, thì việc NLĐ có xảy ra sai phạm trong quá trình làm việc thì sẽ bị kỷ luật theo thỏa thuận và nội quy lao động. Nhưng không được thay thế kỷ luật bằng phạt tiền.
Trường hợp NSDLĐ được cắt giảm tiền lương của NLĐ
Dù vậy, không phải trường hợp nào sai phạm lao động của NLĐ cũng được miễn trách nhiệm đền bù thiệt hại trong quá trình lao động. Thì tại Điều 129 Bộ luật Lao động 2019 quy định khi NLĐ vi phạm các hành vi sau phải thực hiện bồi thường:
NLĐ làm hư hỏng dụng cụ, thiết bị hoặc có hành vi khác gây thiệt hại tài sản của NSDLĐ thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật hoặc nội quy lao động.
Trường hợp NLĐ gây thiệt hại không nghiêm trọng do sơ suất với giá trị không quá 10 tháng lương tối thiểu vùng do Chính phủ công bố được áp dụng tại nơi NLĐ làm việc thì NLĐ phải bồi thường nhiều nhất là 03 tháng tiền lương và bị khấu trừ hằng tháng vào lương.
NLĐ làm mất dụng cụ, thiết bị, tài sản của NSDLĐ hoặc tài sản khác được giao hoặc tiêu hao vật tư quá định mức cho phép thì phải bồi thường thiệt hại một phần hoặc toàn bộ theo thời giá thị trường hoặc nội quy lao động.
Trường hợp có hợp đồng trách nhiệm thì phải bồi thường theo hợp đồng trách nhiệm; trường hợp do thiên tai, hỏa hoạn, địch họa, dịch bệnh nguy hiểm, thảm họa, sự kiện xảy ra khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép thì không phải bồi thường.
Như vậy, trong quá trình làm việc mà NLĐ mà làm mất hoặc hư hại hay tiêu hao quá mức cho phép công cụ, vật tư thuộc sở hữu của NSDLĐ thì phải bồi thường thiệt hại lại theo hiện trạng ban đầu.
Khấu trừ tiền lương NLĐ
Nhằm để giảm thiểu thiệt hại mà NLĐ gây ra thì NSDLĐ có quyền khấu trừ tiền lương của NLĐ được quy định theo Điều 102 Bộ luật Lao động 2019 theo đó đảm bảo các nguyên tắc sau:
NSDLĐ chỉ được khấu trừ tiền lương của NLĐ để bồi thường thiệt hại do làm hư hỏng dụng cụ, thiết bị, tài sản của NSDLĐ theo quy định tại Điều 129 Bộ luật Lao động 2019.
NLĐ có quyền được biết lý do khấu trừ tiền lương của mình.
Lưu ý: mức khấu trừ tiền lương hằng tháng không được quá 30% tiền lương thực trả hằng tháng của NLĐ sau khi trích nộp các khoản bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, thuế thu nhập cá nhân.
Xử phạt NSDLĐ có hành vi trừ lương NLĐ
Hiện hành quy định điểm c khoản 3 Điều 19 Nghị định 28/2020/NĐ-CP quy định NSDLĐ là cá nhân khi có hành vi dùng hình thức phạt tiền hoặc cắt lương thay việc xử lý kỷ luật lao động thì phạt tiền từ 20 triệu đồng - 40 triệu đồng.
Ngoài ra, buộc NSDLĐ trả đủ tiền lương theo hợp đồng lao động cho NLĐ tương ứng với số tiền lương bị cắt giảm.
Lưu ý: Đối với NSDLĐ là tổ chức thì mức phạt gấp 02 lần so với cá nhân.
Như vậy, khi NLĐ có sai phạm trong quá trình làm việc thì NSDLĐ không được thực hiện hình thức kỷ luật bằng việc cắt giảm tiền lương. Trong trường hợp có bồi thường thiệt hại do sai phạm nghiêm trọng dẫn đến thì phải có thông báo với NLĐ về việc khấu trừ tiền lương. Nếu vi phạm thì NSDLĐ có thể bị phạt tiền lên đến 80 triệu đồng.
