Cách áp dụng mốc thời gian trong Luật BHXH mới

Chào bạn, rất cảm ơn bạn đã đặt câu hỏi!

Dựa trên những thông tin mà bạn cung cấp. Tôi xin có một vài trao đổi, góp ý về câu hỏi như sau:

1. Đến năm nào bạn mới được hưởng lương hưu:

Bạn muốn giám định sức khỏe để được hưởng hưu non, tức là nghỉ hưu ở độ tuổi ít hơn thông thường và vẫn được hưởng lương hưu bằng mức lương bình quân của 5 năm cuối. Trong quy định của luật bảo hiểm xã hội chính là trường hợp hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động.

Thứ nhất, bạn không đủ điều kiện hưởng hưu non theo Luật Bảo hiểm xã hội 2006 có hiệu lực đến trước ngày 01/01/2016:

“Điều 51. Điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động

Người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d và e khoản 1 Điều 2 của Luật này đã đóng bảo hiểm xã hội đủ hai mươi năm trở lên, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên, hưởng lương hưu với mức thấp hơn so với người đủ điều kiện hưởng lương hưu quy định tại Điều 50 của Luật này khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. Nam đủ năm mươi tuổi, nữ đủ bốn mươi lăm tuổi trở lên;

2. Có đủ mười lăm năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Y tế ban hành.”

Như vậy trước ngày 01/01/2016, bạn có thể được hưởng lương hưu sớm khi suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên nếu: (1) đã đủ 50 tuổi; (2) dù không đủ 50 tuổi nhưng có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Y tế ban hành.

Bạn sinh năm 1968, vậy bạn không đủ 50 tuổi trước ngày 01/01/2016. Dựa trên thông tin bạn cung cấp (không rõ nghề, công việc), bạn không được hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động.

Thứ hai, điều kiện để bạn hưởng hưu non theo Luật BHXH 2014: Sau ngày 01/01/2016 Luật bảo hiểm xã hội 2014 đã có hiệu lực vì vậy cần áp dụng luật này. Luật Bảo hiểm xã hội 2014 có quy định mới về độ tuổi để được hưởng lương hưu:

“Điều 55. Điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động

1. Người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d, g, h và i khoản 1 Điều 2 của Luật này khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên được hưởng lương hưu với mức thấp hơn so với người đủ điều kiện hưởng lương hưu quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 54 của Luật này nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Từ ngày 01 tháng 01 năm 2016, nam đủ 51 tuổi, nữ đủ 46 tuổi và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên thì đủ điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động. Sau đó mỗi năm tăng thêm một tuổi cho đến năm 2020 trở đi, nam đủ 55 tuổi và nữ đủ 50 tuổi thì mới đủ điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên;

b) Nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;

c) Bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế ban hành. […]”

Có các trường hợp sau bạn sẽ được hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động:

(1) Nam đủ 50 tuổi; suy giảm khả năng lao động 81% trở lên

Trường hợp này tôi khuyên bạn đi giám định sức khỏe để biết mức độ suy giảm khả năng lao động. Nếu bạn suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, vào sinh nhật năm 2018 của bạn bạn sẽ được hưởng lương hưu.

(2) Người nào bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên, vào năm 2020 đủ 55 tuổi sẽ được hưởng lương hưu từ 01/01/2016 khi suy giảm khả năng lao động. Điều kiện về độ tuổi được tính như sau:

Từ ngày 01/01/2016 – 31/12/2016: nam đủ 51 tuổi

01/01/2017 – 31/12/2017: nam đủ 52 tuổi

01/01/2018 – 31/12/2018: nam đủ 53 tuổi

01/01/2019 – 31/12/2019: nam đủ 54 tuổi

01/01/2020 trở đi: nam đủ 55 tuổi

Bạn sinh năm 1968, năm 2020 mới được đủ 52 tuổi, do vậy bạn phải chờ đến năm 2023 mới được hưởng lương hưu sớm khi suy giảm khả năng lao động.

2. Hưởng cách tính lương như thế nào:

Bạn sinh năm 1968, nghỉ hưu từ năm 2015 (47 tuổi), đóng BHXH trước năm 1995 và được hưởng lương hưu từ năm 2023. Như vậy bạn nghỉ hưu sớm 8 năm. Theo luật BHXH 2014 thì tiền lương hưu của bạn được tính như sau:

Mức lương hưu hằng tháng = (45% – 2% x 8) = 29% (mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 05 năm cuối trước khi nghỉ hưu).

Sau 20 năm, tức từ năm 2043, mỗi năm tiền lương hưu của bạn sẽ tăng 2% (tối đa 75%).

“Điều 56. Mức lương hưu hằng tháng

[…] 2. Từ ngày 01 tháng 01 năm 2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 của Luật này được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 62 của Luật này và tương ứng với số năm đóng bảo hiểm xã hội như sau:

a) Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm;

b) Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm.

Sau đó cứ thêm mỗi năm, người lao động quy định tại điểm a và điểm b khoản này được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.

3. Mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 55 của Luật này được tính như quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%.

Trường hợp tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 06 tháng thì mức giảm là 1%, từ trên 06 tháng thì không giảm tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi. […]”

“Điều 62. Mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội để tính lương hưu, trợ cấp một lần

1. Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định có toàn bộ thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo chế độ tiền lương này thì tính bình quân tiền lương tháng của số năm đóng bảo hiểm xã hội trước khi nghỉ hưu như sau:

a) Tham gia bảo hiểm xã hội trước ngày 01 tháng 01 năm 1995 thì tính bình quân của tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của 05 năm cuối trước khi nghỉ hưu; […]”

Trên đây là một số ý kiến trao đổi của tôi về trường hợp mà bạn đưa ra. Do thông tin còn hạn chế và một vài tình tiết khúc mắc nên không thể tư vấn kỹ càng. Để được tư vấn đầy đủ hơn mong bạn liên hệ với chúng tôi qua thông tin bên dưới. Trân trọng!

Chuyên viên tư vấn Nguyễn Khắc Thu