Chứng minh nhân dân (CMND) hoặc căn cước công dân (CCCD) là giấy tờ tùy thân chứng minh lai lịch của người được cấp. Vậy trong trường hợp nào công an được yêu cầu kiểm tra loại giấy tờ này?
1. Kiểm tra cư trú là gì
Theo Điều 25 Thông tư 55/2021/TT-BCA và khoản 4 Điều 2 Luật Cư trú 2020. Công an cấp xã có quyền tiến hành kiểm tra cư trú định kỳ, đột xuất hoặc do yêu cầu phòng, chống tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự.
Khi thực hiện kiểm tra cư trú, công an xã có quyền kiểm tra việc triển khai và tổ chức thực hiện các nội dung đăng ký, quản lý cư trú, thu thập, cập nhật, khai thác thông tin cư trú trong Cơ sở dữ liệu về cư trú; quyền và trách nhiệm của công dân, hộ gia đình, cơ quan, tổ chức; các nội dung khác theo pháp luật cư trú.
Lúc này, từng cá nhân, thành viên hộ gia đình bị kiểm tra cư trú phải xuất trình giấy tờ tùy thân là CMND hoặc thẻ CCCD còn hạn kèm sổ hộ khẩu hoặc sổ tạm trú.
2. Kiểm tra giấy tờ, tang vật đối với người phạm tội quả tang
Pháp lệnh công an xã 2008 đã quy định về nhiệm vụ quyền hạn của Công an xã như sau:
Tiếp nhận, phân loại, xử lý theo thẩm quyền các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã; kiểm tra người, đồ vật, giấy tờ tùy thân, thu giữ vũ khí, hung khí của người có hành vi vi phạm pháp luật quả tang; tổ chức cấp cứu nạn nhân, bảo vệ hiện trường và báo cáo ngay cho cơ quan có thẩm quyền...
Như vậy, khi bắt được cá nhân vi phạm pháp luật quả tang, lực lượng công an xã hoàn toàn có quyền kiểm tra người, đồ vật, giấy tờ tùy thân, thu giữ vũ khí, hung khí của người đó. Lúc này cá nhân vi phạm pháp luật phải có nghĩa vụ chấp hành yêu cầu của công an xã là xuất trình CMND hoặc thẻ CCCD.
3. Cảnh sát giao thông tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm
Theo điểm a khoản 2 Điều 10 Thông tư 65/2020/TT-BCA. Khi thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát, lực lượng Cảnh sát giao thông có quyền kiểm soát các giấy tờ có liên quan đến người và phương tiện giao thông, bao gồm: Giấy phép lái xe;
Chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật về giao thông đường bộ, bằng hoặc chứng chỉ điều khiển xe máy chuyên dùng; Giấy đăng ký xe;
Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường (áp dụng với ô tô, xe máy chuyên dùng);
Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; Các giấy tờ khác có liên quan theo quy định của pháp luật.
Như vậy, khi bị CSGT dừng xe để tuần tra kiểm soát, nếu được yêu cầu xuất trình CMND hoặc thẻ CCCD thì người tham gia giao thông bắt buộc phải chấp hành.
4. Công an xử lý vi phạm hành chính
Theo quy định tại Điều 39 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, sửa đổi, bổ sung năm 2020. Lực lượng công an có quyền xử phạt vi phạm hành chính trong rất nhiều lĩnh vực.
Đơn cử có thể kể đến như hôn nhân và gia đình; bình đẳng giới; bạo lực gia đình; hành chính tư pháp; dân số; an ninh trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; giao thông đường bộ;…
Trong mẫu quyết định xử phạt vi phạm hành chính và mẫu biên bản vi phạm hành chính được ban hành kèm theo Nghị định 118/2021/NĐ-CP luôn yêu cầu phải có các thông tin liên quan đến người vi phạm bao gồm: Tên, giới tính, quốc tịch, ngày sinh, nghề nghiệp, nơi ở hiện tại, số định danh cá nhân/CMND/CCCD/hộ chiếu.
Do đó, khi tiến hành lập biên bản vi phạm hoặc ra quyết định xử phạt hành chính, chiến sĩ công an sẽ yêu cầu người vi phạm xuất trình CMND hoặc CCCD. Lúc này, người vi phạm có nghĩa vụ phải chấp hành yêu cầu lực lượng chức năng.
