Thiết bị chụp X-quang trong lĩnh vực y tế là một trong những thiết bị rất phổ biến dùng để chẩn đoán cấu tạo cơ thể bằng kỹ thuật tạo ảnh. Vậy yêu cầu kỹ thuật trong thiết kế đối với máy chụp X-quang được quy định ra sao?
1. Yêu cầu trong thiết kế kỹ thuật với thiết bị chụp X-quang
Căn cứ tiểu 2.1 Mục 2 QCVN 11: 2015/BKHCN quy định yêu cầu chấp nhận đối với các đặc trưng làm việc của thiết bị chụp X-quang như sau:
Các thiết bị chụp X-quang cũng như các phụ kiện liên quan để sử dụng thiết bị phải đáp ứng các yêu cầu chấp nhận trong Bảng 1.
|
TT
|
Thông số kiểm tra
|
Yêu cầu chấp nhận
|
|
I
|
Kiểm tra ngoại quan
|
|
1
|
Chuyển mạch (hoặc nút bấm đối với các thiết bị chỉ thị số) đặt chế độ điện áp đỉnh, dòng bóng phát và thời gian phát tia hoặc hằng số phát tia
|
Kim chỉ thị phải trùng với vạch chia giá trị đọc thông số (đối với các thiết bị chỉ thị số thì giá trị đọc phải ổn định).
|
|
2
|
Bàn chụp; khay đựng caset; cột giữ, cần quay, hệ cơ cấu gá và dịch chuyển đầu bóng phát; bộ khu trú chùm tia; phanh hãm
|
Các hệ thống này phải dịch chuyển được nhẹ nhàng, chắc chắn và an toàn, các hệ thống phanh hãm của thiết bị phải hoạt động tốt.
|
|
3
|
Độ chính xác chỉ thị khoảng cách từ tiêu điểm bóng phát đến tấm ghi nhận ảnh (SID)
|
Sai lệch giữa giá trị chỉ thị khoảng cách SID trên thiết bị với giá trị thực tế không vượt quá 2% SID.
|
|
II
|
Điện áp đỉnh (kVp)
|
|
1
|
Độ chính xác kVp
|
Đối với điện áp đặt nhỏ hơn hoặc bằng 100 kVp, độ lệch tương đối tính theo % của giá trị đo so với giá trị đặt phải nằm trong khoảng ± 10%.
Đối với điện áp đặt lớn hơn 100 kVp, độ lệch tuyệt đối tính theo kVp của giá trị đo so với giá trị đặt phải nằm trong khoảng ± 10 kVp.
|
|
2
|
Độ lặp lại kVp
|
Độ lệch lớn nhất giữa giá trị điện áp đỉnh đo được so với giá trị trung bình của các lần đo với cùng thông số đặt phải nằm trong khoảng ± 5%.
|
|
III
|
Thời gian phát tia
|
|
1
|
Độ chính xác thời gian phát tia (Không áp dụng đối với thiết bị chụp X-quang chỉ có chế độ đặt mAs)
|
Độ lệch của giá trị đo so với giá trị đặt phải nằm trong khoảng ± 20% đối với thời gian phát tia đặt lớn hơn hoặc bằng 100 ms và ± 30% đối với thời gian phát tia đặt nhỏ hơn 100 ms.
|
|
IV
|
Liều lối ra
|
|
1
|
Độ lặp lại liều lối ra
|
Độ lệch giữa giá trị liều đo được lớn nhất và nhỏ nhất tại cùng một chế độ đặt so với giá trị trung bình phải nằm trong khoảng ± 20%.
|
|
2
|
Độ tuyến tính liều lối ra
|
Độ tuyến tính phải nằm trong khoảng ± 20%.
|
|
V
|
Tiêu điểm, đặc trưng chùm tia và lọc chùm tia
|
|
1
|
Kích thước tiêu điểm hiệu dụng
|
Mức thay đổi của tiêu điểm không vượt quá mức cho phép.
|
|
2
|
Độ chuẩn trực chùm tia
|
Độ lệch chuẩn trực không vượt quá 1,50
|
|
3
|
Độ trùng khít giữa trường sáng và trường xạ
|
Độ lệch một cạnh giữa hai trường không vượt quá 2%, tổng độ lệch hai cạnh theo mỗi trục không vượt quá 3% và tổng độ lệch các cạnh theo cả 2 trục không vượt quá 4% khoảng cách từ tiêu điểm bóng phát đến tấm ghi nhận ảnh
|
|
4
|
Lọc chùm tia sơ cấp
|
HVL không được nhỏ hơn giá trị tối thiểu cho phép.
|
Tại Tiểu mục 2.2 Mục 2 QCVN 11: 2015/BKHCN quy định phương pháp kiểm tra được thực hiện như sau:
Phương pháp kiểm tra để đánh giá các đặc tính kỹ thuật của thiết bị chụp X-quang nêu tại mục 2.1 được quy định tại Phụ lục của Quy chuẩn kỹ thuật này.
2. Việc quản lý thiết bị chụp X-quang được quy định ra sao?
Căn cứ Mục 3 QCVN 11: 2015/BKHCN quy định việc quản lý thiết bị chụp X-quang được thực hiện như sau:
- Điều kiện sử dụng thiết bị chụp X-quang
+ Các thiết bị chụp X-quang không được đưa vào sử dụng nếu chưa được kiểm định theo quy định tại Quy chuẩn kỹ thuật này và chưa được cấp giấy chứng nhận kiểm định.
+ Các thiết bị chụp X-quang phải được kiểm định và được cấp giấy chứng nhận kiểm định trước khi đưa vào sử dụng lần đầu, định kỳ 2 năm một lần và sau khi thay bóng X-quang, sửa chữa hoặc thay tủ điều khiển, sửa chữa hệ thống cơ khí của thiết bị, lắp đặt lại thiết bị hoặc sửa chữa khác có khả năng gây ảnh hưởng đến đặc tính làm việc của thiết bị.
- Quy định đối với hoạt động kiểm định
+ Việc kiểm định thiết bị chụp X-quang phải được thực hiện bởi tổ chức kiểm định được Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cấp đăng ký hoạt động hành nghề dịch vụ hỗ trợ ứng dụng năng lượng nguyên tử về kiểm định thiết bị chụp X-quang tổng hợp.
+ Cá nhân thực hiện kiểm định phải có chứng chỉ hành nghề dịch vụ hỗ trợ ứng dụng năng lượng nguyên tử về kiểm định thiết bị chụp X-quang tổng hợp do Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cấp.
+ Hoạt động kiểm định phải tuân thủ theo các quy định của Quy chuẩn kỹ thuật này.
+ Các thiết bị đo, dụng cụ kiểm tra để phục vụ kiểm định phải phù hợp với đối tượng kiểm định và phải được kiểm định, hiệu chuẩn theo quy định pháp luật về năng lượng nguyên tử, pháp luật về đo lường.
