Vừa qua, trên mạng xã hội lan truyền một đoạn clip xúc động của 03 thanh niên nhiệt tình ra sức mở đường giúp xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ. Hành vi này hết sức tốt đẹp và cần được lan tỏa. Vậy trách nhiệm của người dân là gì trong việc nhường đường cho xe ưu tiên? Liệu vượt đèn đỏ để nhường đường cho xe cứu thương đang làm nhiệm vụ thì có bị phạt không?
Quy định về nhường đường cho xe cứu thương khi đang làm nhiệm vụ
Căn cứ theo Điều 22 Luật Giao thông đường bộ 2008 thì các loại phương tiện giao thông được ưu tiên đi trước xe khác khi qua đường giao nhau từ bất kỳ hướng nào tới theo thứ tự như sau:
1. Xe chữa cháy đi làm nhiệm vụ;
2. Xe quân sự, xe công an đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, đoàn xe có xe cảnh sát dẫn đường;
3. Xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu;
4. Xe hộ đê, xe đi làm nhiệm vụ khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật;
5. Đoàn xe tang.
Tại quy định này, các xe ở các mục 1,2,3,4 khi đi làm nhiệm vụ phải có tín hiệu còi, cờ, đèn theo quy định; không bị hạn chế tốc độ; được phép đi vào đường ngược chiều, các đường khác có thể đi được, kể cả khi có tín hiệu đèn đỏ và chỉ phải tuân theo chỉ dẫn của người điều khiển giao thông.
Ngoài ra, khi có tín hiệu của xe được quyền ưu tiên, người tham gia giao thông phải nhanh chóng giảm tốc độ, tránh hoặc dừng lại sát lề đường bên phải để nhường đường. Không được gây cản trở xe được quyền ưu tiên.
Hành vi cản trở, không nhường đường cho xe cứu thương đang thực hiện nhiệm vụ bị xử lý thế nào?
Đối với xe máy:
Căn cứ khoản 5 Điều 6 Nghị định 100/2019/NĐ-CP được sửa đổi bởi điểm c khoản 4 Điều 2 Nghị định 123/2021/NĐ-CP quy định như sau:
Phạt tiền từ 01-02 triệu đồng đối với người điều khiển xe không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ.
Ngoài ra còn bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung là tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 01-03 tháng.
Đối với xe ô tô:
Theo điểm c khoản 3, Điều 2 Nghị định 123/2021/NĐ-CP người điều khiển phương tiện không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ sẽ bị xử phạt về hành vi "Không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ".
Chế tài áp dụng dành cho người điều khiển ôtô là phạt tiền 06-08 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 02-04 tháng.
Bên cạnh đó, để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi này phải căn cứ vào nhiều tình tiết, yếu tố và phải là hành vi cố ý, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng theo kết quả điều tra xác minh của cơ quan Cảnh sát điều tra, Viện kiểm sát.
Vượt đèn đỏ nhường đường cho xe cứu thương đang làm nhiệm vụ có bị phạt?
Theo tâm lý thông thường, việc nhiều người lo sợ, không dám vượt đèn đỏ dù phía sau là xe ưu tiên là tâm lý thông thường khi tham gia giao thông. Tuy nhiên, căn cứ quy định của pháp luật, người vượt đèn đỏ trong trường hợp này sẽ không bị xử phạt.
Theo Điều 11 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, hành vi vi phạm hành chính trong tình thế cấp thiết là trường hợp không xử phạt vi phạm hành chính.
Song, Điều 12 Luật này quy định tình thế cấp thiết là tình thế của cá nhân, tổ chức vì muốn tránh một nguy cơ đang thực tế đe dọa lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác mà không còn cách nào khác là phải gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa.
Đồng thời căn cứ theo Điều 22 Luật Giao thông đường bộ 2008 quy định khi có tín hiệu của xe được quyền ưu tiên, người tham gia giao thông phải nhanh chóng giảm tốc độ, tránh hoặc dừng lại sát lề đường bên phải để nhường đường. Không được gây cản trở xe được quyền ưu tiên.
Như vậy, hành vi vượt đèn đỏ để nhường đường cho xe cứu thương đang làm nhiệm vụ, chỉ gây thiệt hại cho trật tự quản lý hành chính, an toàn giao thông. Thiệt hại này nhỏ hơn so với thiệt hại sức khỏe, tính mạng của người trên phương tiện xe cấp cứu.
Do đó, đây là trường hợp vi phạm hành chính trong tình thế cấp thiết, thuộc trường hợp loại trừ trách nhiệm, người vi phạm không bị xử phạt hành vi vi phạm hành chính.
