Đối với những hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ở kết hợp kinh doanh, việc bị thu hồi đất không chỉ gây ảnh hưởng đến chỗ ở mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của họ.
(1) Quy định về bố trí tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
Bố trí tái định cư là chính sách của Nhà nước dành cho người dân có đất bị thu hồi nhằm thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Nhà nước sẽ cấp đất ở, nhà ở hoặc hỗ trợ bằng tiền tùy thuộc vào quỹ đất, quỹ nhà và nguyện vọng của người bị thu hồi.
Theo khoản 2 Điều 111 Luật Đất đai 2024 quy định, phương án bố trí tái định cư đã được phê duyệt sẽ được công khai tại trụ sở UBND cấp xã, nơi sinh hoạt chung của khu dân cư và tại địa điểm tái định cư. Người dân có thể đến các địa điểm này để cập nhật thông tin về phương án.
Ngoài ra, Luật Đất đai 2024 yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền phải hoàn thành phê duyệt phương án bố trí tái định cư trước khi thực hiện thu hồi đất, điều này thể hiện sự tiến bộ hơn so với những quy định trước đây, quy định này nhằm bảo đảm cho người bị thu hồi đất chắc chắn được ổn định cuộc sống sau khi thu hồi đất.
(2) Được ưu tiên bố trí vị trí thuận lợi khi bị thu hồi đất ở kết hợp kinh doanh
Thông thường, hộ gia đình, cá nhân mà sử dụng đất ở kết hợp với kinh doanh, dịch vụ thì cơ sở kinh doanh đó vừa là nhà ở, vừa là kế sinh nhai của cả hộ gia đình, cá nhân đó.
Vì vậy, khi bị thu hồi đất, những hộ gia đình, cá nhân này phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc ổn định lại nơi ở và công việc kinh doanh, bị ảnh hưởng đến đời sống hơn so với người chỉ sử dụng đất để ở.
Do đó, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ở kết hợp với kinh doanh dịch vụ sẽ được nhà nước ưu tiên bố trí vị trí thuận lợi khi bị thu hồi đất.
Cụ thể, theo khoản 7 Điều 111 Luật Đất đai 2024 có quy định như sau:
- Người có đất ở bị thu hồi để thực hiện dự án đầu tư xây dựng khu đô thị thì được bồi thường bằng đất ở, nhà ở tại chỗ; trong thời gian chờ bố trí tái định cư được bố trí vào nhà ở tạm hoặc hỗ trợ tiền thuê nhà ở; thời gian và mức hỗ trợ cụ thể do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định phù hợp với thực tế tại địa phương.
- Trường hợp thu hồi đất ở để thực hiện các mục đích khác thì được bồi thường bằng đất ở, nhà ở tại chỗ nếu tại khu vực thu hồi đất có quỹ đất, quỹ nhà tái định cư. Ưu tiên vị trí thuận lợi cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ở kết hợp với kinh doanh dịch vụ, người có đất thu hồi là người có công với cách mạng. Có cơ chế thưởng đối với người có đất thu hồi bàn giao mặt bằng trước thời hạn theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Như vậy, theo quy định trên, trường hợp nhà nước thu hồi đất vì mục đích xây dựng khu đô thị hoặc các mục đích khác mà đủ điều kiện để bồi thường thường bằng đất ở, nhà ở tại chỗ thì hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ở kết hợp với kinh doanh dịch vụ sẽ được ưu tiên bố trí vị trí thuận lợi.
Việc bố trí vị trí thuận lợi không chỉ hỗ trợ người dân ổn định nơi ở, công việc mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế địa phương. Khi người dân có thể tiếp tục kinh doanh ở những vị trí thuận lợi, họ sẽ đóng góp vào ngân sách địa phương và tạo ra việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Ngoài ra, khi thấy rằng quyền lợi của mình được bảo vệ và hỗ trợ, người sử dụng đất sẽ có xu hướng hợp tác hơn với các dự án phát triển của nhà nước. Điều này tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc thực hiện các dự án lớn mà không gây ra sự phản đối từ cộng đồng.
(3) Nhà nước thực hiện thu hồi đất trong các trường hợp nào?
Căn cứ theo các quy định tại Chương VI Luật Đất đai 2024, nhà nước sẽ thực hiện thu hồi đất trong các trường hợp sau đây:
- Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh;
- Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng;
- Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai;
- Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, không còn khả năng tiếp tục sử dụng.
Các trường hợp thu hồi đất được quy định rõ ràng, chi tiết trong từng Điều tại Chương VI Luật Đất đai 2024 giúp người dân hiểu và nắm bắt quyền lợi của mình. Điều này giúp giảm thiểu tranh chấp và khiếu nại từ người dân, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án phát triển.
Ngoài ra, việc thu hồi đất phải đi kèm với các chính sách tái định cư và hỗ trợ hợp lý. Điều này không chỉ giúp người dân dễ dàng thích nghi với cuộc sống mới mà còn thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi của họ.
