Đối với một người biệt tích hay còn gọi là mất tích nhiều năm mà không ai biết người này đang ở đâu, còn sống hay đã chết thì việc tuyên bố chết là một thủ tục hết sức cần thiết để chấm dứt các quan hệ pháp lý liên quan đến người mất tích như về hôn nhân hay tài sản của người mất tích. Bởi nếu không tuân theo đầy đủ các bước để tuyên bố người mất tích này đã chết về mặt pháp lý thì dù người này có mất tích đến 10 hay 20 năm vẫn không thể tự nhiên chấm dứt các quan hệ pháp lý xoay quanh người mất tích này:
Đầu tiên ta xét đến các lý do cần thiết để tuyên bố một người đã chết: Đối với vợ, chồng của người mất tích thì cho đến khi có giấy chứng tử của vợ, chồng thì họ vẫn được xem là người đã kết hôn, quan hệ hôn nhân về mặt pháp lý vẫn còn ràng buộc đối với vợ, chồng của người mất tích. Như vậy người vợ, chồng của người mất tích không thể tái hôn hay quyền định đoạt đối với tài sản chung có đăng ký khi chưa tuyên bố người kia mất tích, chết. Thứ hai, là về tài sản của người mất tích, việc quản lý, định đoạt tài sản của người mất tích sẽ trở nên khó khăn và không có có cơ sở hợp pháp cho người đang quản lý tài sản. Vì vậy để giải quyết những vấn đề này thì việc yêu cầu tuyên bố một người mất tích hay tuyên bố chết sẽ là một giải pháp thích hợp.
Và để tuyên bố một người chết về mặt pháp lý khi người đó mất, biệt tích được thực hiện như sau:
- Khi người biệt tích 06 tháng liền trở lên có thể yêu cầu thông báo tìm kiếm người vắng mặt tại nơi cư trú theo Điều 64 Bộ luật Dân sự 2015.
- Khi một người biệt tích 02 năm liền trở lên và đã áp dụng biện pháp ở Điều 64 thì lúc này có thể yêu cầu tòa án tuyên bố người này mất tích theo Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015. Việc tuyên bố một người mất tích mất tích là cơ sở để quản lý tài sản của người mất tích.
- Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà người này vẫn biệt tích, không có tin tức và không xác định người này còn sống hay không thì lúc này người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể yêu cầu tuyên bố người này đã chết. Theo điểm a khoản 1 Điều 71 Bộ luật Dân sự 2015.
Như vậy, khoảng thời gian để tuyên bố một người mất tích, biệt tích là 5 năm, nhưng khoảng thời gian này chỉ áp dụng trong những trường hợp mất tích thông thường, còn đối với một số trường hợp mất tích do tai nạn, thảm họa, thiên tai thì có thể tuyên bố chết chỉ sau hai năm kể từ ngày xảy ra tai nạn, thảm họa, thiên tai. Và người bị tòa án “tuyên bố chết” như trên thì về nhân thân và tài sản của người này được giải quyết giống như “người đã chết”.
