Trưa ngày 22/02/2024, hàng loạt trang báo đưa tin về việc Bà Trương Mỹ Lan - Chủ tịch tập đoàn Vạn Thịnh Phát cùng 80 đồng phạm được di lý vào TP.HCM phục vụ công tác xét xử. Vậy di lý là gì? Di lý trong lĩnh vực pháp luật là gì? Tại sao các tội phạm nguy hiểm thường được di lý bằng máy bay?
(1) Di lý là gì?
"Di lý" là một từ Hán Việt được kết hợp từ hai chữ Hán là "di" (di chuyển) và "lý" (xử lý). Từ đó, có thể thấy di lý bao hàm hành động di chuyển, chuyển dịch một người hoặc một vật từ nơi này sang nơi khác để xử lý. Trong các trường hợp trang trọng, người ta thường sử dụng từ di lý để thay thế cho các từ như di dời, di chuyển. Từ những giải thích nêu trên, có thể thấy được lý do vì sao từ di lý ít được sử dụng trong cuộc sống thường nhật.
(2) Di lý trong lĩnh vực pháp luật
Như đã đề cập tại mục (1), di lý hiện không còn được sử dụng thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, trong lĩnh vực pháp luật, không quá khó để thấy được nó, đặc biệt là hình sự. Nhưng tính đến thời điểm hiện tại, trong hệ thống pháp luật Việt Nam vẫn chưa có một văn bản nào chính thức định nghĩa thuật ngữ di lý.
Để đơn giản, có thể hiểu di lý trong lĩnh vực pháp luật là việc chuyển vụ án hoặc tội phạm đến nơi có đúng thẩm quyền hoặc trách nhiệm để giải quyết. Tuy nhiên, tùy vào từng trường hợp cụ thể, sẽ có những thuật ngữ chuyên biệt khác được sử dụng để thay thế cho "di lý". Ví dụ như khi nhắc về bị can, bị cáo người ta sẽ thường sử dụng "dẫn giải" hoặc "áp giải". Ngoài ra, trong các bản án, văn bản tố tụng thường sử dụng từ "tống đạt".
Qua những giải thích nêu trên, có thể thấy thuật ngữ di lý mang tính pháp lý và chuyên môn khá cao. Cho nên, "di lý" cần được sử dụng thật cẩn trọng để tránh gây nhầm lẫn. Đồng thời, cũng lưu ý nên sử dụng các thuật ngữ thay thế khác cho phù hợp với từng ngữ cảnh cụ thể.
(3) Vì sao các tội phạm nguy hiểm thường được di lý bằng máy bay?
Đối với những trường hợp tội phạm nguy hiểm hoặc có khả năng phải chịu mức án tù cao như Bà Trương Mỹ Lan cùng các đồng phạm, việc di lý bằng phương tiện thông thường như tàu hỏa hay ô tô tiềm ẩn nhiều rủi ro. Những đối tượng này thường sẽ có tâm lý bất ổn, đồng thời, thời gian di chuyển bằng tàu lửa, ô tô lại dài, cùng khả năng chống đối cao của tội phạm có thể gây khó khăn, thậm chí nguy hiểm cho các cán bộ điều tra và những người xung quanh.
Nhận thức được những hạn chế này, việc di lý tội phạm bằng máy bay đang dần trở thành giải pháp tối ưu cho những trường hợp đặc biệt. Phương án này giúp rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển, hạn chế khả năng chống đối của tội phạm, đồng thời đảm bảo an toàn cho cả cán bộ điều tra.
Quy trình di lý bằng máy bay được thực hiện hết sức nghiêm ngặt, chặt chẽ và an toàn. Khi xe đặc chủng đưa tội phạm đến sân bay, nhân viên sẽ hỗ trợ đưa cán bộ điều tra và tội phạm lên máy bay trước. Trên máy bay, tội phạm bị di lý sẽ bị còng tay và che mặt, cán bộ điều tra sẽ ngồi cạnh lối đi để giám sát chặt chẽ, đảm bảo an ninh suốt hành trình. Khi máy bay hạ cánh, tội phạm được dẫn giải ra khỏi máy bay và đưa lên xe đặc chủng để tiếp tục di chuyển đến nơi giam giữ hoặc điều tra. Việc bố trí tội phạm ngồi ở các hàng ghế cuối cùng, xa cửa thoát hiểm cũng góp phần đảm bảo an toàn cho toàn bộ chuyến bay.
Với những ưu điểm vượt trội về tốc độ, an toàn và hiệu quả, di lý bằng máy bay đang dần trở thành lựa chọn tối ưu cho những trường hợp đặc biệt, góp phần đảm bảo an ninh trật tự cho xã hội.
