Tư cách Pháp nhân đừng "trao" tuỳ tiện

Chào bạn phamthanhhuu, 

Vấn đề bạn đưa ra cũng thật thú vị. Thú thực là mình cũng từng cố tìm hiểu xem lý do tại sao Luật doanh nghiệp 2005 lại quy định tư cách pháp nhân cho công ty hợp danh. Ngoài giả định bạn đưa ra thì theo mình còn có thêm một giả định nữa, có lẽ Luật doanh nghiệp muốn để cho công ty hợp danh được quyền sở hữu tài sản của riêng mình, độc lập và tách biệt với các thành viên hợp danh.

Chào bạn,

Theo mình thì theo quy định của pháp luật hiện nay, quyền sở hữu tài sản của công ty hợp danh và quyền sở hữu tài sản của thành viên hợp danh là tách biệt với nhau.

Cụ thể, Điều 132 Luật doanh nghiệp quy định, Tài sản của công ty hợp danh:

1. Tài sản góp vốn của các thành viên đã được chuyển quyền sở hữu cho công ty.

2. Tài sản tạo lập được mang tên công ty.

3. Tài sản thu được từ hoạt động kinh doanh do các thành viên hợp danh thực hiện nhân danh công ty và từ hoạt động kinh doanh các ngành nghề kinh doanh đã đăng ký của công ty do các thành viên hợp danh nhân danh cá nhân thực hiện

4. Các tài sản khác do pháp luật quy định.

Vậy, quyền sở hữu tài sản của thành viên hợp danh là tách biệt với các thành viên hợp danh.

Ở đây chỉ là không độc lập về trách nhiệm tài sản phát sinh từ hoạt động kinh doanh của công ty thôi. Có lẽ nên coi công ty hợp danh là một ngoại lệ, một trường hợp đặc biệt của tư cách pháp nhân....?

Rất vui vì được trao đổi với bạn trên diễn đàn!

Chào bạn vấn đề bạn nêu ra khá thú vị và mình quan tâm:

Luật doanh nghiệp thừa nhận công ty hợp danh có tư cách pháp nhân là hoàn toàn mâu thuẫn với Điều 84 - Bộ luật dân sự 2005. Tuy nhiên nếu theo tư duy pháp lý thì Công ty hợp danh là thuộc điều chỉnh của Luật doanh nghiệp 2005 và đây là văn bản chuyên ngành nên việc công ty hợp danh có tư cách pháp nhân là hoàn toàn hợp pháp, không mâu thuẫn.

Theo ý kiến của mình: tư cách pháp nhân của công ty hợp danh có hay không rất khó phân tích vì khi công ty hợp danh chỉ có những thành viên hợp danh thì đương nhiên tính trách nhiệm lại rất rõ ràng đó là chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân (điều này mâu thuẫn với điều 84 - Bộ luật dân sự 2005). Nhưng khi công ty hợp danh có thêm các thành viên góp vốn thì tính trách nhiệm của các thành viên góp vốn lại chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vị số vốn đã đóng góp (điều này thì đã đạt yêu cầu về tư cách pháp nhân theo điều 84 - Bộ luật dân sự 2005).

Vì vậy có thể nói Công ty hợp danh có tư cách pháp nhân là hoàn toàn dựa trên những quy định của Luật doanh nghiệp 2005.

Chào mọi người,

Nên lưu ý rằng mô hình công ty hợp danh tại VN có thể là "mô hình lai" (mình tạm gọi thế) trong trường hợp công ty hợp danh vừa có thành viên hợp danh vừa có thành viên góp vốn. Vì thế, khi công ty hợp danh dạng này vướng vào kiện tụng thì sao. Rõ ràng thủ tục tiến hành tố tụng khi đó sẽ vô cùng phức tạp, mọi thành viên đều phải tham gia tố tụng (kể cả thành viên góp vốn) do đều là bên có liên quan. Và đó có phải là điều mà thành viên góp vốn mong muốn khi tham gia vào loại hình này không. Câu trả lời chắc chắn là không.

Hơn nữa trong quá trình hoạt động, nếu không có tư cách pháp nhân thì việc kê khai thuế của công ty hợp danh sẽ phải thực hiện như thế nào? việc bóc tách, phân chia chi phí, thu nhập cho từng thành viên hợp danh, thành viên góp vốn phải thực hiện ra sao? Câu trả lời không dễ dàng do Luật thuế VN hiện nay chưa phát triển đến mức đó.

Vì thế việc Luật Doanh nghiệp trao tư cách pháp nhân cho công ty hợp danh, theo quan điểm của mình, là phù hợp. Yêu cầu tổ chức có tư cách pháp nhân phải có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác, mặc dù ở công ty hợp danh có vi phạm ở chừng mực nào đó, nhưng có thể chấp nhận được để có được lợi ích cao hơn từ sự hoạt động ổn định của mô hình công ty hợp danh. 

Chào bạn,

Dĩ nhiên khó ở đây là làm sao thỏa mãn được các bên có liên quan (người nộp thuế và cơ quan thu thuế) để đưa ra các quy định phù hợp và quản lý được việc tiến hành thu thuế trên thực tế.

Về nguyên tắc khi bị xem không có tư cách pháp nhân, thì các thành viên phải nộp thuế theo hình thức thuế Thu nhập cá nhân (DNTN ở VN lại thực hiện kê khai nộp thuế theo hình thức thuế TNDN, đây là điểm gượng ép, không nhất quán của hệ thống Luật VN hiện nay, do một khi đã xem họ hoạt động dưới tư cách cá nhân thì họ phải chịu sự điều chỉnh của Luật thuế TNCN chứ không phải thuế TNDN và trên thực tế thì các chủ doanh nghiệp này vẫn phải kê khai thuế TNCN đồng thời với kê khai thuế TNDN cho DNTN).

Do đó nếu doanh thu phát sinh thì sẽ được chia như thế nào cho các thành viên để tính thuế thu nhập cá nhân. Và việc phân chia đó có được cơ quan thuế chấp nhận hay không? Ví dụ công ty có doanh thu 10 đồng, thuế mong muốn đánh thuế trên thu nhập phát sinh từ 10 đồng này. Nhưng do doanh thu này chỉ là do thành viên A thực hiện mà thôi và theo thỏa thuận giữa các thành viên thì doanh thu do thành viên nào làm ra thì thành viên đó hưởng. Vậy cơ quan thuế có chấp nhận thỏa thuận này không, nếu chấp nhận thì có thể làm giảm số thuế thu được. Đây chỉ mới là ở góc độ doanh thu còn ở góc độ chi phí thì còn phức tạp hơn nhiều, do có hàng trăm loại chi phí với tính chất và nội dung khác nhau.

Còn nếu vẫn áp dụng quản lý thuế theo kiểu giống như DNTN, thì về bản chất đã xem đó là tổ chức có tư cách pháp nhân riêng biệt. (Bởi vì nếu không thì cơ quan thuế không thể truy đòi thuế và phạt công ty do nó không có tư cách pháp nhân riêng biệt để chịu trách nhiệm).

Rất vui được trao đổi thêm với bạn về vấn đề này.