Luật Đất đai 2024 sẽ có hiệu lực vào 01/8, theo Luật này, người dân bị thu hồi đất có thể được hưởng 05 quyền lợi mới về bồi thường và hỗ trợ tái định cư. Cụ thể như sau.
(1) Chỉ được thu hồi đất khi đã tái định cư xong
Căn cứ Khoản 3 Điều 80 Luật Đất đai 2024 có quy định về căn cứ, điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng như sau:
“Điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư theo quy định của Luật này.”
Đồng thời, tại Khoản 6 Điều 91 Luật Đất đai 2024 cũng có nêu rõ, UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện có trách nhiệm tổ chức lập và thực hiện dự án tái định cư để bảo đảm chủ động trong việc bố trí tái định cư cho người có đất thu hồi. Việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất.
Như vậy, việc phê duyệt phương án cũng như thực hiện bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi thu hồi đất.
(2) Hộ gia đình nhiều thế hệ bị thu hồi đất được giao thêm đất
Căn cứ Khoản 4 Điều 111 Luật Đất đai 2024 có quy định trường hợp hộ gia đình, cá nhân có đất ở, người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế đang sử dụng đất ở, đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam thì khi Nhà nước thu hồi đất, nếu có đủ điều kiện được bồi thường về đất ở theo quy định tại Điều 95 Luật Đất đai 2024 thì được bồi thường bằng giao đất ở hoặc nhà ở tại khu tái định cư hoặc tại địa điểm khác phù hợp.
Trường hợp trong hộ gia đình có nhiều thế hệ hoặc có nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở bị thu hồi nếu đủ điều kiện để tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định về cư trú hoặc có nhiều hộ gia đình có chung quyền sử dụng 01 thửa đất ở bị thu hồi mà diện tích đất ở được bồi thường không đủ để giao riêng cho từng hộ gia đình thì sẽ xem xét hỗ trợ để giao đất ở có thu tiền sử dụng đất hoặc bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở cho các hộ gia đình còn thiếu.
Như vậy, hộ gia đình có nhiều thế hệ cùng chung sống trên 01 thửa đất ở bị thu hồi nếu đáp ứng đủ điều kiện để tách thành từng hộ gia đình riêng hoặc có nhiều hộ gia đình có chung quyền sử dụng 01 thửa đất ở bị thu hồi, mà diện tích đất ở được bồi thường không đủ để giao riêng thì được xem xét hỗ trợ giao đất có thu tiền sử dụng đất/bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở cho các hộ còn thiếu.
(3) Tăng giá đất bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất
Luật Đất đai 2024 đã bỏ quy định về khung giá đất, đồng thời cũng có nêu rõ, bảng giá đất mới sẽ tiệm cận với giá thị trường, kéo theo giá đền bù đất có thể sẽ tăng.
Theo đó, Khoản 2 Điều 159 Luật Đất đai 2024 có quy định bảng giá đất được xây dựng theo khu vực, vị trí. Đối với khu vực có bản đồ địa chính số và cơ sở dữ liệu giá đất thì xây dựng bảng giá đất đến từng thửa đất trên cơ sở vùng giá trị, thửa đất chuẩn. Đồng thời, tại đây cũng quy định cho các địa phương tự quyết định Bảng giá đất và điều chỉnh mỗi năm một lần (nếu có thay đổi) để phù hợp với giá đất thị trường.
Theo đó, Bảng giá đất sắp tới sẽ tiệm cận với giá đất thị trường mà giá đền bù đất được tính theo giá đất cụ thể, kéo theo giá đền bù đất có thể sẽ tăng so với hiện nay.
(4) Có thể được bồi thường bằng đất ở, nhà ở khi thu hồi đất nông nghiệp
Về nội dung này, tại Khoản 1 Điều 96 Luật Đất đai 2024 có quy định trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi đất mà có đủ điều kiện được bồi thường quy định tại Điều 95 Luật Đất đai 2024 thì sẽ được bồi thường bằng đất nông nghiệp hoặc bằng tiền hoặc bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở.
Đồng thời, theo Khoản 6 Điều 111 Luật Đất đai 2024, trường hợp người bị thu hồi đất nông nghiệp đủ điều kiện bồi thường mà có nhu cầu bồi thường bằng đất ở/nhà ở và địa phương có điều kiện về quỹ đất ở, nhà ở thì được bồi thường bằng giao đất ở/nhà ở tái định cư.
Từ dẫn chiếu những quy định nêu trên, có thể thấy, kể từ ngày 01/8, trường hợp hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp thì có thể được bồi thường bằng đất ở/nhà ở nếu có nhu cầu và quỹ đất địa phương cho phép.
(5) Những khoản hỗ trợ khác khi thu hồi đất
Cụ thể, tại Điều 108 Luật Đất đai 2024 có quy định về những khoản hỗ trợ khác khi Nhà nước thu hồi đất như sau:
- Hỗ trợ ổn định đời sống.
- Hỗ trợ ổn định sản xuất, kinh doanh.
- Hỗ trợ di dời vật nuôi.
- Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm.
- Hỗ trợ tái định cư đối với trường hợp quy định tại khoản 8 Điều 111 Luật Đất đai 2024.
- Hỗ trợ để tháo dỡ, phá dỡ, di dời theo quy định tại Khoản 3 Điều 105 Luật Đất đai 2024.
Có thể thấy, bên cạnh những khoản hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất; đào tạo, chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm… thì tại Luật Đất đai 2024 đã bổ sung thêm các khoản hỗ trợ khác cho người bị thu hồi đất như hỗ trợ di dời vật nuôi; tháo dỡ, phá dỡ, di dời đối với tài sản gắn liền với đất là phần công trình xây dựng theo giấy phép xây dựng có thời hạn theo pháp luật về xây dựng mà đến thời điểm thu hồi đất giấy phép đã hết thời hạn.
Xem chi tiết tại Luật Đất đai 2024 có hiệu lực thi hành từ 01/8/2024.
