Luật thi đua, khen thưởng 2003 và các văn bản hướng dẫn không có quy định bắt buộc đơn vị phải thành lập Hội đồng và tham gia xét thi đua khen thưởng.
Tại Điều 3, 5, 6 Luật thi đua khen thưởng 2003 ghi nhận:
- Thi đua là hoạt động có tổ chức với sự tham gia tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt được thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mục tiêu của thi đua nhằm tạo động lực động viên, lôi cuốn, khuyến khích mọi cá nhân, tập thể phát huy truyền thống yêu nước, năng động, sáng tạo vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh
- Khen thưởng là việc ghi nhận, abiểu dương, tôn vinh công trạng và khuyến khích bằng lợi ích vật chất đối với cá nhân, tập thể có thành tích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Theo đó, việc thi đua, khen thưởng là trên tinh thần tự nguyện, không bắt buộc.
Tại Khoản 4 Điều 18 Luật thi đua khen thưởng 2003 quy định như sau: "4. Lãnh đạo các cơ quan, tổ chức, đơn vị phát động, chỉ đạo phong trào thi đua trong phạm vi cơ quan, tổ chức, đơn vị."
Theo đó, việc có phát động phòng trao thi đua hay không do lãnh đạo cơ quan quyết định.
Đối với thi đua khen thưởng trong giáo dục hiện cóNghị định 27/2015/NĐ-CP Quy định về xét tặng danh hiệu 'Nhà giáo Nhân dân', 'Nhà giáo Ưu tú' và Thông tư 21/2020/TT-BGDĐThướng dẫn về công tác thi đua, khen thưởng ngành Giáo dục do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Tại hai văn bản này cũng không có quy định bắt buộc đơn vị phải tổ chức thi đua, khen thưởng ở cấp trường.
Song, nếu đơn vị, cán bộ nhân viên muốn được xét thi đua, khen thưởng với các danh hiệu được nêu tại Nghị định 27/2015/NĐ-CP, Thông tư 21/2020/TT-BGDĐT thì phải thực hiện trình tự theo hướng dẫn tại các văn bản này.
