Trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi hàng hóa hư hỏng trong quá trình vận chuyển?

Thời đại 4.0 thúc đẩy các quan hệ mua bán qua mạng phát triển và sự nở rộ của các công ty vận chuyển trong lúc đơn vị vận chuyển đơn hàng đến khách hàng thì khi gây hư hỏng tổn hại đến đơn hàng thì hàng hóa bị hư hỏng trong lúc vận chuyển được đền bù như thế nào?

Theo Điều 530, 531 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

Hợp đồng vận chuyển tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên vận chuyển có nghĩa vụ chuyển tài sản đến địa điểm đã định theo thỏa thuận và giao tài sản đó cho người có quyền nhận, bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ trả cước phí vận chuyển.

Hợp đồng vận chuyển tài sản được giao kết bằng văn bản, bằng lời nói hoặc được xác lập bằng văn bản, bằng lời nói hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể. Vận đơn hoặc chứng từ vận chuyển tương đương khác là bằng chứng của việc giao kết hợp đồng giữa hai bên.

Nghĩa vụ của bên vận chuyển theo quy định của Điều 534 Bộ luật Dân sự 2015 gồm:

1. Bảo đảm vận chuyển tài sản đầy đủ, an toàn đến địa điểm đã định, theo đúng thời hạn.

2. Giao tài sản cho người có quyền nhận.

3. Chịu chi phí liên quan đến việc chuyên chở tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

4. Mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật.

5. Bồi thường thiệt hại cho bên thuê vận chuyển trong trường hợp bên vận chuyển để mất, hư hỏng tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.

Thêm vào đó trách nhiệm bồi thường thiệt hại được quy định tại điều 541 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: 

1. Bên vận chuyển phải bồi thường thiệt hại cho bên thuê vận chuyển nếu để tài sản bị mất hoặc hư hỏng, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 536 của Bộ luật này.

2. Bên thuê vận chuyển phải bồi thường thiệt hại cho bên vận chuyển và người thứ ba về thiệt hại do tài sản vận chuyển có tính chất nguy hiểm, độc hại mà không có biện pháp đóng gói, bảo đảm an toàn trong quá trình vận chuyển.

3. Trường hợp bất khả kháng dẫn đến tài sản vận chuyển bị mất, hư hỏng hoặc bị hủy hoại trong quá trình vận chuyển thì bên vận chuyển không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.

Ngoài các căn cứ do luật định, số tiền được bồi thường phụ thuộc vào một số yếu tố sau:

Thứ nhất, cần căn cứ vận đơn (biên lai gửi hàng hóa): 

Ở mặt sau vận đơn quy định nghĩa vụ, trách nhiệm của bên vận chuyển. Khi bên thuê vận chuyển đã ký vào vận đơn đồng nghĩa đồng ý với các điều khoản của hợp đồng vận chuyển về trách nhiệm bồi thường của bên chuyển. Do vậy, bên thuê vận chuyển có quyền yên cầu bên vận chuyển thực hiện theo đúng các điều khoản đã được thể hiện trên vận đơn.

Thứ hai, khi kê khai gửi hàng, có sử dụng dịch vụ khai giá:

Dịch vụ khai giá là một dịch vụ gia tăng của bên cung cấp dịch vụ vận chuyển dựa trên nguyên tắc khai giá trị bưu gửi càng cao thì cước vận chuyển càng lớn. Trường hợp bên thuê vận chuyển có sử dụng dịch vụ khai giá mà bưu gửi bị mất mát, hư hỏng thì được bồi thường theo giá trị đã khai hoặc theo mức mà bên vận chuyển đã cam kết (thường là cam kết mức tối đa bên vận chuyển phải bồi thường cho mỗi bưu gửi).

Trường hợp đối với việc bên vận chuyển yêu cầu xuất trình các hóa đơn mua đồ đạc và chứng minh các đồ đạc đó có trong thùng hàng bên thuê vận chuyển ký gửi là không có căn cứ pháp lý, bên thuê vận chuyển không có nghĩa vụ phải cung cấp chứng từ, hóa đơn để chứng minh cho số hàng hóa gửi đó, tuy nhiên khi gửi bên thuê vận chuyển cũng nên cần ghi cụ thể hàng hóa bưu gửi là những hàng hóa gì để tránh rắc rối, khó khăn khi chứng minh thiệt hại.

Như vậy, trong trường hợp trong quá trinh vận chuyển hàng hóa bị mất hoặc hư hỏng thì bên vận chuyển phải bồi thường thiệt hại cho bên thuê vận chuyển trừ trường hợp có thỏa thuận khác giữa các bên hoặc trường hợp bất khả kháng. Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép (khoản 1 Điều 156 BLDS năm 2015).