I. NỘI DUNG VỤ ÁN
Nguyên đơn bà Nguyễn Thị Hiên trình bày:
Ngày 01/5/1997, vợ chồng bà Trần Minh Huệ, ông Võ Kim Hùng viết giấy tay chuyển nhượng cho bà Nguyễn Thị Hiên diện tích đất 120m2 (ngang 6m, dài 20m) tại tổ dân phố 5, phường Đoàn Kết, thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai với giá 3.000.000 đồng (đất chưa được cấp GCNQSDĐ).
Ngày 24/6/1997, bà Hiên đã trả đủ tiền. Bà Huệ giao đất cho gia đình bà Hiên. Vợ chồng bà Hiên đã làm một căn nhà gỗ, diện tích 20m2 để ông Đặng Văn Dũng (chồng bà Hiên) sửa xe. Đến năm 2008, ông Dũng bị bệnh nên bà Hiên cho người khác thuê. Năm 2010, căn nhà không có ai ở.
Năm 2011, bà Nguyễn Thị Hiên làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì biết toàn bộ phần diện tích đất của Bà đã được cấp GCNQSDĐ cho ông Võ Tấn Sỹ (anh ông Võ Kim Hùng, chồng bà Huệ). Bà Hiên đã khởi kiện đòi lại đất, nhưng bà Huệ hứa để Bà khởi kiện ông Võ Tấn Sỹ, sau đó sẽ trả lại đất cho Bà nên bà Hiên rút đơn khởi kiện.
Tại Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 01/2013/QĐST- DS ngày 06/3/2013 của Tòa án nhân dân thị xã Ayun Pa, tỉnh Gia Lai thể hiện: Ồng Võ Tấn Sỳ đồng ý trả lại cho bà Trần Minh Huệ và các con của bà Huệ (chị Võ Ngọc Diệu Hiền, anh Võ Trần Vĩnh Huy, anh Võ Trần Nhật Huy và anh Võ Trần Khắc Huy) diện tích 571,1m2 đất, trong đó có 120m2 đất đã chuyển nhượng cho bà Nguyễn Thị Hiên.
Sau khi được ông Võ Tấn Sỹ trả đất, bà Trần Minh Huệ đã được Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Gia Lai cấp GCNQSDĐ số CD 826097 ngày 25/3/2016 đối với thửa đất số 73, tờ bản đồ số 2, diện tích 545,4 m2 cho chị Võ Ngọc Diệu Hiền (là người đại diện cho những người cùng sử dụng đất gồm bà Trần Minh Huệ, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Trần Khắc Huy và anh Võ Trần Vĩnh Huy) mà không giao đất cho bà Hiên.
Diện tích đất của bà Hiên có một phần bị quy hoạch, diện tích còn lại theo kết quả thẩm định là 100,4m2. Bà Hiên đề nghị tòa án giải quyết:
- Công nhận Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo Giấy sang nhượng đất ngày 01/5/1997 giữa ông Võ Kim Hùng, bà Trần Minh Huệ với bà Nguyễn Thị Hiên.
- Buộc anh Võ Trần Nhật Huy, bà Trần Minh Huệ, chị Võ Ngọc Diệu Hiền, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Trần Khấc Huy và anh Võ Trần Vĩnh Huy trả cho Bà diện tích đất 100,4m2 hoặc bà Trần Minh Huệ cùng các con phải thanh toán giá trị diện tích đất sang nhượng theo kết quả định giá.
Bị đơn bà Trần Minh Huệ trình bày:
Năm 1995, vợ chồng bà Trần Minh Huệ, ông Võ Kim Hùng được mẹ ông Hùng (cụ Phạm Thị Tin) cho mượn một thửa đất (nay là thửa đất số 269). Lúc đó, bà Nguyễn Thị Hiên có xin thuê đất để ông Đặng Văn Dũng (chồng bà Hiên) sửa xe đạp. Hai bên chỉ thuê bàng miệng, không có hợp đồng.
Năm 1997, ông Võ Kim Hùng bị bệnh nặng nên bà Huệ nhiều lần mượn tiền của bà Hiên tổng cộng là 2.400.000 đồng. Sau dó, chồng Bà bị bệnh nặng không có tiền chữa trị nên bà Huệ đã viết giấy sang nhượng đất theo yêu cầu của bà Hiên. Việc sang nhượng này chỉ có bà Huệ biết (mẹ chồng và chồng Bà không biết). Chữ ký của ông Võ Kim Hùng trong Giấy sang nhượng đất là do bà Huệ tự ký.
Năm 2000, bà Nguyễn Thị Hiên không ở thửa đất đã thuê và để lại nhà tạm cho đến nay. Bà Huệ đã nhiều lần tìm bà Hiên để trả 3.000.000 đồng, nhưng bà Hiên không lấy. Năm 2015, bà Hiên khởi kiện đòi quyền sử dụng đất nhung sau đó rút đơn. Năm 2016, gia đình bà Huệ được cấp GCNQSDĐ theo Quyết định công nhận sự thỏa thuận số 01/2013/QĐ-ST-DS ngày 06/3/2013 của Tòa án nhân dân thị xã Ayun Pa. Bà Huệ không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của Hiên chỉ đề nghị trả lại cho bà Hiên 3.000.000 đồng và tính lãi suất theo quy định của Ngân hàng từ năm 1997 đến nay.
Người có quyền lợi nghĩa vụ tiên quan:
Chị Nguyễn Ngọc Diệu Hiền, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Trần Khắc Huy và Võ Trần Vĩnh Huy (con bà Huệ) thống nhất với trình bày của bà Huệ và có yêu cầu độc lập, đề nghị Tòa án tuyên bố Giấy sang nhượng đất ngày 01/5/1997 giữa ông Võ Kim Hùng, bà Trần Minh Huệ với ông Đặng Văn Dũng, bà Nguyễn Thị Hiên vô hiệu.
II. QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT CỦA TÒA ÁN
Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 18/2020/DS-ST ngày 17-9-2020, Tòa án nhân dân tỉnh Gia Lai quyết định:
‘'Chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn bà Nguyễn Thị Hiên.
1. Công nhận hiệu lực của giao dịch dân sự về Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo Giấy sang nhượng đất ngày 01/5/1997, giữa bên chuyển nhượng bà Trần Minh Huệ với bên nhận chuyển nhượng ông Đặng Văn Dũng và bà Nguyễn Thị Hiên.
2. Buộc anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Trần Khắc Huy di dời các tài sản trên đất gồm... ra khỏi diện tích đất tranh chấp.
3. Buộc bà Trần Minh Huệ, chị Võ Ngọc Diệu Hiền, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Trần Khắc Huy và anh Võ Trần Vĩnh Huy trả lại cho bà Nguyễn Thị Hiên diện tích đất đã chuyển nhượng là 100,4m2, thuộc thửa 73 (76), tờ bản đồ số 2, theo GCNQSDĐ số CD826097 ngày 25/3/2016, có tứ cận...(có sơ đồ Trích lục thửa đất kèm theo bản án).
Bà Nguyễn Thị Hiên có quyền liên hệ với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để thực hiện đăng ký cấp quyền sử dụng đất theo quy định.
4. Không chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn về việc đề nghị hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số CD 826097 do Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Gia Lai cấp ngày 25/3/2016 mang tên Võ Ngọc Diệu Hiền (là người đại diện cho những người cùng sử dụng đất gồm: Bà Trần Minh Huệ, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Khắc Huy, anh Võ Trần Vĩnh Huy).
5. Đình chỉ xét xử đối với yêu cầu của nguyên đơn về việc xử lý hậu quả pháp lý hợp đồng vô hiệu, buộc bà Trần Minh Huệ cùng các con thanh toán giá trị diện tích đất sang nhượng theo kết quả định giá và yêu cầu hủy Giấy CNQSDĐ đất số CD 826389 do Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Gia Lai cấp cho Võ Ngọc Diệu Hiền ngày 29/8/2016 ”,
Kháng cáo:
Bị đơn bà Trần Minh Huệ và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập: Chị Võ Ngọc Diệu Hiền, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Trần Khắc Huy và anh Võ Trần Vĩnh Huy kháng cáo toàn bộ bản án.
Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nằng phát biểu đề nghị áp dụng khoản 2 Điều 308
BLTTDS: Chấp nhận kháng cáo của bị đơn và kháng cáo của những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập; sửa bản án sơ thẩm theo hướng tuyên bố giao dịch dân sự về việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo “Giấy sang nhượng đất” ngày 01/5/1997 vô hiệu, với nhận định lỗi của bà Nguyễn Thị Hiên và bà Trần Minh Huệ theo tỷ lệ 50/50 và giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu theo quy định của pháp luật.
Bản án dân sự phúc thẩm số 187/2021/DS-PT ngày 21/10/2021 của Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng, quyết định:
“Căn cứ khoản 2 Điều 308 của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015.
- Chấp nhận kháng cáo của bị đơn là bà Trần Minh Huệ và kháng cáo của những người cổ quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập là chị Võ Ngọc Diệu Hiền, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Trần Khắc Huy và anh Võ Trần Vĩnh Huy.
Sửa Bản án dân sự sơ thẩm số 18/2020/DS-ST ngày 17/9/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh Gia Lai.
- Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn bà Nguyễn Thị Hiên về các yêu cầu sau:
+ Yêu cầu công nhận hiệu lực của giao dịch dân sự về việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo “Giấy sang nhượng đất’’ ngày 01/5/1997 giữa bà Trần Minh Huệ với ông Đặng Văn Dũng và bà Nguyễn Thị Hiên.
+ Yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sử sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số GD 826097 do Sở Tài nguyên và Môi trưòng tỉnh Gia Lai cấp ngày 25/3/2016 mang tên chị Võ Ngọc Diệu Hiền (đại diện cho những người cùng sử dụng đất: Bà Trần Minh Huệ, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Khắc Huy và anh Võ Trần Vĩnh Huy).
- Chấp nhận ý kiến phản đối của bị đơn bà Trần Minh Huệ và yêu cầu độc lập những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, chị Võ Ngọc Diệu Hiền, anh Võ Trần Nhật Huy, anh Võ Trần Khắc Huy và anh Võ Trần Vĩnh Huy.
+ Tuyên giao dịch dân sự về việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo “Giấy sang nhượng đất’’ để ngày 01/5/1997 giữa bà Trần Minh Huệ với ông Đặng Văn Dũng và bà Nguyễn Thị Hiên vô hiệu.
+ Buộc bà Trần Minh Huệ phải có nghĩa vụ thanh toán cho bà Nguyễn Thị Hiên 642.725.000 đồng (sáu trăm bốn mươi hai triệu, bảy trăm hai mươi lăm nghìn đồng)
III. NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN RÚT KINH NGHIỆM
Nguồn gốc thửa đất tranh chấp là của vợ chồng cụ Võ Ngân Hà và cụ Phạm Thị Tin khai hoang từ năm 1966. Cụ Hà và cụ Tin có 03 ngườ'i con (ông Võ Tấn Sỹ, Võ Văn Bốn và Võ Kim Hùng).
Năm 1967, cụ Hà chết. Cụ Tin và các con tiếp tục quản lý, sử dụng thửa đất này. Năm 1995, ông Đặng Văn Dũng và bà Nguyễn Thị Hiên thuê của ông Võ Kim Hùng, bà Trần Thị Huệ một khoảnh đất trống để sửa xe đạp (vợ chồng ông Hùng, bà Huệ ở nhờ trên đất của cụ Tin). Ngày 01/5/1997, bà Trần Minh Huệ (vợ ông Võ Kim Hùng) ký “Giấy sang nhượng đất” cho ông Đặng Văn Dũng và bà Nguyễn Thị Hiên, diện tích đất 120m2 trong thửa đất 545,4m2 của cụ Phạm Thị Tin. Đến tháng 10/1997, cụ Tin chết.
Như vậy, thời điểm bà Trần Minh Huệ viết “Giấy sang nhượng đất” ngày 01/5/1997 cho bà Nguyễn Thị Hiên thì thửa đất thuộc quyền quản lý, sử dụng của cụ Phạm Thị Tin và cụ Võ Ngân Hà. Cụ Võ Ngân Hà chết, các đồng thừa kế chưa có sự phân chia di sản thừa kế của cụ Hà. Nhưng bà Trần Minh Huệ tự ý chuyển nhưọng đất của gia đình cụ Phạm Thị Tin là vi phạm Điều 6 và khoản 1 Điều 30 của Luật Đất đai năm 1993 và tại thời điểm giao dịch, cụ Phạm Thị Tin vẫn còn sống, nhưng không có sự đồng ý của cụ Tin và những người con của cụ Tin là không đúng quy định của pháp luật.
Mặt khác, Giấy sang nhượng đất ngày 01/5/1997 bà Huệ thừa nhận tự viết và ký thay ông Võ Kim Hùng.
Tòa án cấp sơ thẩm xác định: Mặc dù, giao dịch chuyển nhượng đất tại thời điểm ngày 01/5/1997, không phù họp về hình thức, nhưng đúng với ý chí, nguyện vọng của các bên, không trái đạo đức xã hội nên áp dụng Án lệ số 04/2016/AL được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua ngày 06/4/2016 và Án lệ số 16/2017/AL được Hội đồng Thấm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua ngày 14/12/2017 để công nhận Giấy sang nhượng đất ngày 01/5/1997 giữa ông Võ Kim Hùng, bà Trần Minh Huệ với ông Đặng Văn Dũng, bà Nguyễn Thị Hiên và buộc gia đình bà Huệ phải trả cho bà Nguyễn Thị Hiên diện tích đất đã chuyển nhượng 104,14m2 là không đúng với nội dung Án lệ nêu trên vì:
Diện tích 100,4m2 đất bà Huệ chuyển nhượng cho vợ chồng bà Hiên, ông Dũng nằm trong tổng diện tích đất 545,4m2 thuộc thửa đất số 73 (76), tờ bản đồ số 2 là tài sản chung của vợ chồng cụ Võ Ngân Hà và cụ Phạm Thi Tin. Cụ Hà chết chưa được phân chia di sản thừa kế nên không phải là tài sản chung của vợ chồng bà Trần Minh Huệ và ông Võ Kim Hùng. Bà Hiên cũng chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với diện tích đất nhận chuyển nhượng.
Vì vậy, vụ án cần xác định Giấy sang nhượng đất ngày 01/5/1997 giữa bà Nguyễn Thị Hiên với bà Trần Thị Huệ, ông Đặng Văn Dũng bị vô hiệu và giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu theo tỷ lệ lỗi của các đương sự mới đúng quy định tại các Điều 131, 133, 136 và 139 của
BLDS năm 1995; Điều 6, khoản 1, Điều 30 của
Luật Đất đai.
