Quyết định giám đốc thẩm số 09/HĐTP-DS ngày 24-02-2005 về vụ án “tranh chấp nhà đất và đòi nợ”

Quyết định giám đốc thẩm số 09/HĐTP-DS

ngày 24-02-2005 về vụ án “tranh chấp nhà đất 
và đòi nợ”

hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao

...

Ngày 24 tháng 02 năm 2005, tại trụ sở Toà án nhân dân tối cao đã mở phiên toà giám đốc thẩm xét xử vụ án dân sự về tranh chấp nhà, đất và đòi nợ giữa các đương sự:

Nguyên đơn: Bà Bùi Thị Lai

Trú quán: Số 10 Hùng Vương, thị xã Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh;

Bị đơn: Ông Phạm Thanh Xuân

Trú quán: Số 19 Chu Văn An, thị xã Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh;

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:

1. Bà Trần Thị Minh là vợ ông Phạm Thanh Xuân;

2. Ông Hoàng Minh Khoa là chồng bà Bùi Thị Lai.

Nhận thấy:

Năm 1994 ông Phạm Thanh Xuân vay của bà Bùi Thị Lai 11.500.000 đồng (có giấy vay nợ, không ghi ngày tháng năm, nhưng theo lời khai của hai bên thì xác định được thời gian là năm 1994) (BL104).

Ngày 12-2-1996 ông Phạm Thanh Xuân vay tiếp của bà Lai 128.954.000đ.

Ngày 8-8-1996 bà Bùi Thị Lai thống nhất với ông Phạm Thanh Xuân tổng số nợ gốc và lãi là 188.600.000 đồng và hai bên lập giấy nhượng nhà với nội dung vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân chuyển nhượng nhà 19 Chu Văn An, phường Hoà Lạc, thị xã Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh cho bà Bùi Thị Lai. Giấy nhượng nhà này được Uỷ ban nhân dân thị xã Móng Cái xác nhận ngày 10-8-1996. Đến ngày 5-8-1997 ông Phạm Thanh Xuân và vợ là bà Trần Thị Minh viết đơn xin chuyển nhượng quyền sử dụng đất (Đơn này được Uỷ ban nhân dân thị xã Móng Cái, Phòng địa chính huyện Hải Ninh, Uỷ ban nhân dân huyện Hải Ninh, Sở địa chính tỉnh Quảng Ninh xác nhận và được Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh phê duyệt ngày 21-8-1997) và lập hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất của căn nhà 19 Chu Văn An, phường Hoà Lạc, thị xã Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh cho bà Bùi Thị Lai với giá 250.000.000 đồng (Hợp đồng được Uỷ ban nhân dân thị xã Móng Cái chứng thực).

Ngày 23-9-1997 ông Phạm Thanh Xuân đứng tên lập Tờ khai nộp thuế chuyển quyền sử dụng đất. Ngày 3-11-1997 bà Bùi Thị Lai đứng tên lập Tờ khai lệ phí trước bạ. Ngày 4-11-1997 bà Bùi Thị Lai đã nộp thuế chuyển quyền sử dụng đất và nộp thuế trước bạ.

Theo ông Phạm Thanh Xuân thì tuy làm giấy tờ mua bán nhưng thực chất không có việc mua bán vì giá trị nhà là 500.000.000đ. Do chồng bà Bùi Thị Lai đang bị bắt ở Trung Quốc nên ông bà buộc phải làm thủ tục mua bán để bà Bùi Thị Lai đem nhà này thế chấp ngân hàng để vay tiền chuộc chồng bà Bùi Thị Lai về.

Theo bà Bùi Thị Lai việc mua bán nhà là có thật, tự nguyện. Bà đã trả đủ tiền và còn cho ông Phạm Thanh Xuân vay thêm 50.000.000đ vào ngày 6-11-1997 để đi thuê chỗ ở khác.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 06/DS ngày 25-8-1998 Toà án nhân dân thị xã Móng Cái quyết định:

- Buộc ông Phạm Thanh Xuân giao ngôi nhà số 19 Chu Văn An, phường Hoà Lạc, thị xã Móng Cái cho bà Bùi Thị Lai (ngôi nhà trị giá 250.000.000đ).

- Buộc ông Phạm Thanh Xuân trả bà Bùi Thị Lai 50.000.000đ.

Ngày 5-9-1998 ông Phạm Thanh Xuân kháng cáo, nhưng vì đơn kháng cáo quá hạn nên tại bản án dân sự phúc thẩm số 67/DSPT ngày 4-11-1998 của Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh quyết định: Không chấp nhận đơn kháng cáo quá hạn của ông Phạm Thanh Xuân.

Ngày 5-11-1998 ông Phạm Thanh Xuân khiếu nại.

Tại quyết định số08/GĐ-KT ngày 14-11-1998, Chánh án Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã kháng nghị bản án dân sự sơ thẩm số 06/DSPT ngày 25-8-1998 của Toà án nhân dân thị xã Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh và đề nghị Uỷ ban thẩm phán Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh xử huỷ toàn bộ bản án sơ thẩm nói trên.

Tại bản án giám đốc thẩm số01/GĐT-DS ngày 10-3-1999 Uỷ ban Thẩm phán Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh nhận định bản án dân sự sơ thẩm số 06/DS ngày 25-8-1998 Toà án nhân dân thị xã Móng Cái sai lầm ở một số vấn đề sau:

- Hình thức hợp đồng mua bán giữa vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân và bà Bùi Thị Lai chưa hợp lệ, bản án dân sự sơ thẩm số 06/DS ngày 25-8-1998 của Toà án nhân dân thị xã Móng Cái tuyên không rõ ràng.

- Chưa xác định rõ bà Lai đã trả đủ ông Xuân tiền mua bán nhà chưa?

- Việc mua bán nhà đất giữa vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân và bà Bùi Thị Lai không tự nguyện, do ông Phạm Thanh Xuân bị chèn ép trả nợ, nên mới phải viết giấy bán nhà nhằm mục đích để bà Lai có giấy tờ thế chấp vay Ngân hàng tiền nhiều hơn ông đứng tên vay nên mới ghi tạm giá như vậy. Theo biên bản định giá ngày 28-10-1998 thì giá trị nhà tại thời điểm đó là 380.000.000đ (giá theo thị trường).

Tại bản án giám đốc thẩm số01/GĐT-DS ngày 10-3-1999 của Uỷ ban Thẩm phán Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh quyết định:

- Huỷ toàn bộ bản án sơ thẩm dân sự số 06/DS ngày 25-8-1998 của Toà án nhân dân thị xã Móng Cái.

- Giao hồ sơ cho Toà án nhân dân thị xã Móng Cái điều tra xét xử lại vụ án theo hướng giải quyết quan hệ hợp đồng vay mượn tài sản.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 09 ngày 3-8-1999 Toà án nhân dân thị xã Móng Cái quyết định:

- Buộc ông Phạm Thanh Xuân giao lại ngôi nhà số 19 Chu Văn An, phường Hoà Lạc, thị xã Móng Cái cho bà Bùi Thị Lai. Bà Bùi Thị Lai phải thanh toán tiền chênh lệch về tài sản là 11.400.000đ cho ông Phạm Thanh Xuân.

Ngoài ra bản án còn có quyết định về án phí, biện pháp thi hành án...

Ngày 9-8-1999 ông Phạm Thanh Xuân kháng cáo không đồng ý giao nhà.

Tại bản án phúc thẩm dân sự số 81/DSPT ngày 8-10-1999 Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã quyết định:

- Huỷ toàn bộ bản án dân sự sơ thẩm số 09 ngày 3-8-1999 của Toà án nhân dân thị xã Móng Cái.

- Giữ hồ sơ để Toà dân sự Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh giải quyết.

Tại bản án dân sự sơ thẩm số 02 ngày 10-5-2000 Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã quyết định:

- Buộc ông Phạm Thanh Xuân giao lại ngôi nhà số 19 Chu Văn An, phường Hoà Lạc, thị xã Móng Cái cho bà Bùi Thị Lai (trị giá 250.000.000đ).

- Ông Phạm Thanh Xuân phải trả bà Lai 44.000.000đ.

- Ngoài ra bản án còn có quyết định về án phí, biện pháp thi hành án...

Ngày 24-5-2000 ông Phạm Thanh Xuân kháng cáo.

Tại bản án phúc thẩm dân sự số 199 ngày 25-12-2001 Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao tại Hà Nội đã quyết định:

Bác kháng cáo của ông Phạm Thanh Xuân.

Giữ nguyên các quyết định của bản án sơ thẩm.

Buộc ông Phạm Thanh Xuân phải giao lại ngôi nhà số 19 Chu Văn An, phường Hoà Lạc, thị xã Móng Cái cho bà Bùi Thị Lai (trị giá ngôi nhà 250.000.000đ).

Buộc ông Phạm Thanh Xuân phải trả cho bà Bùi Thị Lai số tiền vay 44.000.000đ.

Ngoài ra bản án phúc thẩm còn tuyên về án phí và cách thức thi hành.

Ngày 8-4-2004, ông Phạm Thanh Xuân khiếu nại với các lý do:

1. Quan hệ vay nợ, không phải mua bán.

2. Giá trị nhà không phải 250.000.000đ.

3. Bị bà Lai lừa dối, ép buộc.

4. Chưa cầm đủ 250.000.000đ.

5. Sau khi đã tranh chấp và xử sơ thẩm, giám đốc thẩm bà Bùi Thị Lai mới tiến hành các thủ tục để hoàn thiện việc mua bán.

Tại Quyết định kháng nghị số 115/KNDS ngày 23-12-2004, Chánh án Toà án nhân dân tối cao quyết định kháng nghị bản án dân sự phúc thẩm nêu trên và đề nghị Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm theo quy định pháp luật.

Tại phiên toà giám đốc thẩm, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân tối cao có ý kiến nhất trí với kháng nghị của Chánh án Toà án nhân dân tối cao và đề nghị Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao xử huỷ bản án phúc thẩm dân sự số 199/DSPT ngày 25-12-2001 của Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao tại Hà Nội và bản án dân sự sơ thẩm số 02 ngày 10-5-2000 của Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh, giao hồ sơ vụ án cho Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh xét xử lại sơ thẩm.

xét thấy:

Nguồn gốc ngôi nhà số 19 Chu Văn An, phường Hoà Lạc, thị xã Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh là của vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân, bà Trần Thị Minh. Do vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân, bà Trần Thị Minh với vợ chồng bà Bùi Thị Lai, ông Hoàng Minh Khoa kết nghĩa làm anh em, nên năm 1994 bà Lai cho ông Xuân vay 11.500.000đ. Ngày 12-2-1996 bà Lai cho ông Xuân vay 128.954.000đ. Do ông Xuân không có khả năng thanh toán nên ngày 8-8-1996, hai bên viết giấy tay tính lãi, chốt nợ là 188.600.000đ, đồng thời hai bên thoả thuận chuyển nhượng căn nhà số 19 Chu Văn An, phường Hoà Lạc, thị xã Móng Cái nói trên với giá 188.600.000đ. Tuy hai bên chốt nợ và thoả thuận chuyển nhượng căn nhà trên với giá 188.600.000đ, nhưng gia đình ông Phạm Thanh Xuân không thanh toán nợ, cũng không giao nhà mà vẫn quản lý, sử dụng nhà nên bà Bùi Thị Lai tiếp tục tính lãi của số tiền 188.600.000đ. Đến ngày 5-8-1997 vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân, bà Trần Thị Minh với vợ chồng bà Bùi Thị Lai, ông Hoàng Minh Khoa lại chốt nợ gốc và lãi của số tiền 188.600.000đ lên thành 250.000.000đ, đồng thời vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân, bà Trần Thị Minh với vợ chồng bà Bùi Thị Lai, ông Hoàng Minh Khoa lại thoả thuận viết đơn xin chuyển nhượng quyền sử dụng đất và lập hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất với giá 250.000.000đ. Sau khi lập hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vào ngày 5-8-1997, vợ chồng bà Lai vẫn tính lãi số tiền 250.000.000đ trong thời gian 2 tháng thành 6.000.000đ để cộng vào số tiền 44.000.000đ vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân vay vào ngày 6-11-1997 thành 50.000.000đ. Như vậy quan hệ mua bán nhà và chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân, bà Trần Thị Minh với vợ chồng bà Bùi Thị Lai, ông Hoàng Minh Khoa xuất phát từ quan hệ vay nợ với lãi suất cao (khoảng 6%/tháng) khi bên vay không có tiền trả nợ thì hai bên có thoả thuận việc mua bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Vụ án này phải giải quyết cả quan hệ vay nợ và quan hệ mua bán nhà, đất mới đúng, nhưng bản án dân sự sơ thẩm số 02 ngày 10-5-2000 của Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh và bản án dân sự phúc thẩm số 199 ngày 25-12-2001 của Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao tại Hà Nội chỉ tập trung xem xét tính hợp pháp của quan hệ mua bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất mà chưa xem xét giải quyết quan hệ vay nợ theo quy định của pháp luật là chưa đúng. Do đó, phải huỷ bản án dân sự phúc thẩm số 199 ngày 25-12-2001 của Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao tại Hà Nội và bản án dân sự sơ thẩm số 02 ngày 10-5-2000 của Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh để giải quyết lại khoản vay nợ, tính lại lãi suất của số tiền gốc mà bà Bùi Thị Lai đã cho vợ chồng ông Phạm Thanh Xuân vay theo đúng quy định pháp luật. Đồng thời xác minh, thu thập chứng cứ về quá trình làm thủ tục giấy tờ mua bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa các bên có được tiến hành theo đúng trình tự, thủ tục do pháp luật quy định không. Trong trường hợp có đủ căn cứ xác định việc mua bán chuyển nhượng nhà và quyền sử dụng đất là hợp pháp và công nhận hợp đồng mua bán nhà đất giữa các bên thì phải lấy giá nhà, đất thoả thuận trong hợp đồng trừ đi số tiền nợ gốc và lãi; trường hợp còn thiếu bên mua chưa trả đủ thì phần còn thiếu (tính theo tỷ lệ % giá trị nhà đất) bên mua phải thanh toán cho bên bán theo giá thị trường tại địa phương ở thời điểm xét xử sơ thẩm lại.

Bởi lẽ trên, căn cứ vào khoản 3 điều 297, khoản 2 điều 299 Bộ luật tố tụng dân sự;

Quyết định:

- Huỷ bản án dân sự phúc thẩm số 199/DSPT ngày 25-12-2001 của Toà phúc thẩm Toà án nhân dân tối cao tại Hà Nội và bản án dân sự sơ thẩm số 02 ngày 10-5-2000 của Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã xét xử vụ án tranh chấp nhà đất và đòi nợ giữa bà Bùi Thị Lai và ông Phạm Thanh Xuân.

- Giao hồ sơ vụ án cho Toà án nhân dân tỉnh Quảng Ninh giải quyết lại từ sơ thẩm theo đúng quy định của pháp luật.

^{____________________________________________}

- Lý do huỷ các bản án phúc thẩm và sơ thẩm:

Toà án cấp sơ thẩm và phúc thẩm chỉ tập trung xem xét tính hợp pháp của quan hệ mua bán nhà, chuyển nhượng quyền sử dụng đất mà chưa xem xét giải quyết quan hệ vay nợ theo quy định của pháp luật là không đúng.

- Nguyên nhân dẫn đến việc huỷ các bản án phúc thẩm và sơ thẩm:

Thiếu sót trong việc thu thập, đánh giá chứng cứ và áp dụng pháp luật.