Quyền và nghĩa vụ của các bên là một trong những nội dung cơ bản và quan trọng bắt buộc phải có trong hợp đồng vay tài sản. Các tranh chấp liên quan đến hợp đồng vay tài sản được giải quyết nhằm đảm bảo quyền, lợi ích và việc thực hiện nghĩa vụ của cả bên vay và bên cho vay.
Đối với bên cho vay:
- Trong hợp đồng vay tài sản, bên cho vay có quyền:
Đối với hợp đồng không kỳ hạn, bên cho vay có quyền đòi lại tài sản và lãi (nếu có) vào bất kỳ lúc nào, nhưng phải báo cho bên vay trước một thời gian hợp lý. Đối với hợp đồng có kỳ hạn, khi đến thời hạn hợp đồng, bên cho vay có quyền đòi lại tài sản tương ứng với tài sản đã cho vay và phần lãi (nếu có).
Nếu hợp đồng cho vay có áp dụng biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ nhưng bên vay không thực hiện đúng thời hạn thì bên cho vay có quyền xử lí tài sản để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ như thỏa thuận hoặc theo yêu cầu bán đấu giá để thực hiện nghĩa vụ.
Bên cho vay có quyền kiểm tra việc sử dụng tài sản vay và có quyền đòi lại tài sản vay trước thời hạn nếu đã nhắc nhở mà bên vay vẫn sử dụng tài sản trái mục đích vay như đã thỏa thuận trong hợp đồng theo quy định tại Điều 467 Bộ luật dân sự 2015.
- Bên cạnh các quyền, bên cho vay có nghĩa vụ giao tài sản cho bên vay đầy đủ, đúng chất lượng, số lượng vào thời điểm và điạ điểm đã thỏa thuận.
Bên cho vay phải bồi thường thiệt hại cho bên vay, nếu bên cho vay biết tài sản không đảm bảo chất lượng mà không báo cho bên vay biết, trừ trường hợp bên vay biết mà vẫn nhận tài sản đó. Trong hợp đồng có kỳ hạn, bên cho vay không được yêu cầu bên vay trả lại tài sản trước thời hạn trừ trường hợp bên vay đồng ý.
Đối với bên vay:
- Theo Điều 464 Bộ luật dân sự 2015, bên vay có quyền sở hữu đối với tài sản vay kể từ thời điểm nhận tài sản đó.
Đối với hợp đồng vay không có kỳ hạn, bên vay có quyền trả lại tài sản bất cứ lúc nào nhưng phải báo cho bên cho vay trước một thời gian hợp lý và chỉ phải trả lãi (nếu có) cho đến thời điểm trả nợ. Đối với hợp đồng vay có kỳ hạn, bên vay có quyền trả lại tài sản trước kỳ hạn và trả toàn bộ lãi (nếu có) theo kỳ hạn.
- Nghĩa vụ của bên vay được quy định cụ thể tại Điều 466 Bộ luật dân sự 2015 như sau:
“1. Bên vay tài sản là tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn; nếu tài sản là vật thì phải trả vật cùng loại đúng số lượng, chất lượng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp bên vay không thể trả vật thì có thể trả bằng tiền theo trị giá của vật đã vay tại địa điểm và thời điểm trả nợ, nếu được bên cho vay đồng ý.
3. Địa điểm trả nợ là nơi cư trú hoặc nơi đặt trụ sở của bên cho vay, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
4. Trường hợp vay không có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả nợ hoặc trả không đầy đủ thì bên cho vay có quyền yêu cầu trả tiền lãi với mức lãi suất theo quy định tại khoản 2 Điều 468 của Bộ luật này trên số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.
5. Trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi như sau:
a) Lãi trên nợ gốc theo lãi suất thỏa thuận trong hợp đồng tương ứng với thời hạn vay mà đến hạn chưa trả; trường hợp chậm trả thì còn phải trả lãi theo mức lãi suất quy định tại khoản 2 Điều 468 của Bộ luật này;
b) Lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả bằng 150% lãi suất vay theo hợp đồng tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”
Ngoài ra, bên vay phải sử dụng tài sản vay đúng mục đích vay đã được các bên thỏa thuận trong hợp đồng. Nếu đã nhắc nhở mà bên vay vẫn vi phạm bên cho vay có quyền đòi lại tài sản trước kỳ hạn và chấp dứt hợp đồng với bên vay theo quy định tại Điều 467 Bộ luật dân sự 2015.
